Ευφυής ή αφελής;

Του Θοδωρή Γιάνναρου

Δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος στρατιωτικός αναλυτής για να αντιληφθεί πως υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες στην Αμερική για την ευθυγράμμιση της Τουρκίας στους περίφημους BRICS, στους οποίους ανήκουν η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν μαζί με κάποιες άλλες χώρες, όπως η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ, να θέλουν να μπουν στην οικονομική αυτή αδελφότητα της Ανατολής. Οι BRICS αναμένεται να εξετάσουν πιθανά νέα μέλη σε μια προσεχή συνάντηση στη Ρωσία. 

Είναι πραγματικά αφελείς όσοι νομίζουν, πως ο Λευκός Οίκος θα αποδεχθεί μια ύπουλη εκ μέρους της Τουρκίας, ευθεία υπονόμευση του αμερικανικού δολαρίου, ειδικά μετά την κίνηση των απέναντί μας στο Αιγαίο, εκτός και αν η Τουρκία ενεργήσει ως δάκτυλος του ΝΑΤΟ στους BRICS, αν δηλαδή η αίτηση αυτή έγινε…  σε συνεννόηση με την ΒορειοΑτλαντική Συμμαχία, πράγμα που είναι μάλλον αδύνατον να έχει συμβεί, μιας και αυτή η ενέργεια έχει προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον, αλλά και έντονη ανησυχία ως προς τις πιθανές εξελίξεις…

Η Τουρκία του Ερντογάν, σηματοδοτώντας μια στρατηγική αναδιάταξη που εν δυνάμει  αμφισβητώντας τις όποιες ήδη υπάρχουσες παγκόσμιες δομές εξουσίας, πρόκειται στο κοντινό μέλλον, να επηρεάσει αρνητικά τις παραδοσιακές συμμαχίες της. Και είναι πλέον γεγονός, πως ο Πρόεδρος της Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν υπέβαλε και με τη προεδρική βούλα, επίσημη αίτηση, για ένταξη στους BRICS, που μάλλον την περίμεναν με ανοικτές αγκάλες, μιας και εδώ και αρκετό καιρό, όλα έδειχναν προς αυτή την κατεύθυνση  ενώ και  η ενδόμυχη πρόθεσή της Τουρκίας ήταν εδώ και καιρό, να προσπαθήσει να εξισορροπήσει τις σχέσεις της, ακροβατώντας ανάμεσα στα δυτικά κράτη και των ανατολικών παγκόσμιων δυνάμεων που αναδύονται με ταχύτατους ρυθμούς  -να αποκομίσει δηλαδή όφελος από παντού!

Οι BRICS, που ιδρύθηκαν το 2006, έχουν τοποθετηθεί ως αντίβαρο σε δυτικούς θεσμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εκφράσει στο παρελθόν πολλάκις και ευθέως, την επιθυμία να ενταχθεί η Τουρκία στους BRICS και η στρατηγική της κυβέρνησής του περιλαμβάνει την εξισορρόπηση των σχέσεων τόσο με τις δυτικές όσο και με τις ανατολικές δυνάμεις.

Εάν η αίτηση αυτή γίνει αποδεκτή, η Τουρκία θα ενίσχυε τη γεωπολιτική της επιρροή, αλλά αυτό θα μπορούσε να διαλύσει και τους όποιους εδραιωμένους δεσμούς της με τη Δύση και τους δυτικούς της συμμάχους.

Η πιθανή ένταξη της Τουρκίας στις BRICS ενδέχεται να μην είναι ευπρόσδεκτη από τις ΗΠΑ, οι οποίες επέκριναν την αυξανόμενη επιρροή του συγκεκριμένου ανατολικού μπλοκ.

Τα κράτη BRICS, ιδιαίτερα η Ρωσία και η Κίνα, έχουν αντιταχθεί σε όλα αυτά, τα οποία θεωρούν ως δυτική κυριαρχία στις παγκόσμιες υποθέσεις. Έτσι, η ευθυγράμμιση της Τουρκίας με τους BRICS θα μπορούσε να εκληφθεί ως στροφή προς μια αντιδυτική στάση, εγείροντας ανησυχίες στην Ουάσιγκτον και επισύροντας ποινές...

Οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει στο παρελθόν ενάντια στις προσπάθειες των BRICS να δημιουργήσουν εναλλακτικά χρηματοπιστωτικά συστήματα που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου των ΗΠΑ.

Η είσοδος της Τουρκίας στον οργανισμό BRICS μπορεί να ενισχύσει την οικονομική και πολιτική επιρροή του μπλοκ, αμφισβητώντας την καθιερωμένη δυναμική ισχύος.

Αυτό θα μπορούσε επίσης να πυροδοτήσει συζητήσεις εντός του ΝΑΤΟ σχετικά με τη δέσμευση της Τουρκίας στις βασικές αρχές της συμμαχίας.

Ο οργανισμός των χωρών BRICS έχει πρόσφατα επεκτείνει τα μέλη της για να συμπεριλάβει χώρες όπως το Ιράν, η Αίγυπτος, η Αιθιοπία και τα ΗΑΕ.

Η ένταξη της Τουρκίας θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω το μπλοκ, προσφέροντας μια στρατηγική θέση που γεφυρώνει την Ευρώπη και την Ασία.

Η γεωγραφική θέση, το οικονομικό δυναμικό και η διπλωματική επιρροή της Τουρκίας θα μπορούσαν να ωφελήσουν σημαντικά τους BRICS.

Επιπλέον, η ένταξη της Τουρκίας θα μπορούσε να φέρει νέες επενδυτικές ευκαιρίες και να ενισχύσει ισχυρότερους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των κρατών μελών.

Υπό τον Ερντογάν, η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από μια προσπάθεια στρατηγικής ισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με την πρόσφατη δήλωση του να επικροτεί ταυτόχρονες σχέσεις και με τις δύο πλευρές γεγονός που αντικατοπτρίζει την συγκεκριμένη οθωμανική προσέγγιση".

Η επίσημη αίτηση για τους BRICS θα μπορούσε να είναι μια στρατηγική κίνηση για την ενίσχυση των δεσμών με μη δυτικές δυνάμεις, ειδικά εν μέσω τελματωμένων συνομιλιών ένταξης της στην ΕΕ. Η Τουρκία έχει αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια στην προσπάθεια ένταξής της στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων ανησυχιών για τη δημοκρατική διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία καθημερινά καταπατά το καθεστώς Ερντογάν.

Η στροφή προς τους BRICS μπορεί να είναι μια υπολογισμένη προσπάθεια για τη μόχλευση της γεωπολιτικής θέσης της Τουρκίας και τη διαφοροποίηση των συμμαχιών της ως απάντηση σε αυτές τις βαλτωμένες διαπραγματεύσεις.

Οι φιλοδοξίες για είσοδο στους BRICS από την Τουρκία, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τριβές εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Από την άλλη, ενώ η Τουρκία παραμένει ακόμα κρίσιμο μέλος του ΝΑΤΟ  -κατά τις ΗΠΑ, η στενότερη ευθυγράμμισή της με τους BRICS ενδέχεται να ωθήσει τα κράτη μέλη να επανεκτιμήσουν τους στρατηγικούς στόχους της Άγκυρας, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε συζητήσεις για τον ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και τη σχέση της με την ΕΕ., με την τελευταία ίσως να θεωρήσει την αίτηση εισόδου της Τουρκίας στους BRICS ως ένδειξη ότι η Άγκυρα αναζητά εναλλακτικές λύσεις, περιπλέκοντας περαιτέρω τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να ανανεώσει τις συζητήσεις για το μέλλον της Τουρκίας στην ΕΕ.

Εάν εγκριθεί η αίτηση της Τουρκίας, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια σημαντική γεωπολιτική αλλαγή, αλλάζοντας τη δυναμική μεταξύ του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και των αναδυόμενων παγκόσμιων δυνάμεων.

Το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τις εσωτερικές διαβουλεύσεις των BRICS και το εξελισσόμενο γεωπολιτικό τοπίο.

Ωστόσο, αυτή η κίνηση μπορεί επίσης να φέρει προκλήσεις, ιδιαίτερα στη διαχείριση των σχέσεων με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ. Καθώς η Τουρκία ακολουθεί την πορεία της ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, οι αποφάσεις της θα μπορούσαν να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις στην παγκόσμια πολιτική.

Με λίγα λόγια κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι το φωτάκι του σκοπεύτρου  των ΗΠΑ έχει ανάψει για το καθεστώς Ερντογάν, και σύντομα θα έχουμε ραγδαίες εξελίξεις, εκτός και αν όπως ήδη αναφέρθηκε, η Τουρκία ενεργήσει ως Δούρειος Ίππος του ΝΑΤΟ στους BRICS… που δυστυχώς γι’ αυτήν, δεν είναι δυνατόν να ισχύει!

Ίδομεν λοιπόν!

*Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός βιολόγος - γενετιστής