Ειδικό χωροταξικό πλαίσιο: Τουριστική Ανάπτυξη ή Κοινωνικός Αποκλεισμός;

Του Νάσου Γαβαλά

Το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο του Τουρισμού (ΕΧΠ) τέθηκε πριν λίγες ημέρες σε δημόσια διαβούλευση συνδυαστικά με την Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) αυτού, από την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος έπειτα από συνεργασία με το υπουργείο Τουρισμού, έως τις 15 Σεπτεμβρίου.

Στόχος είναι η αντιμετώπιση του υπερτουρισμού και η ισορροπημένη ανάπτυξη του τουριστικού τομέα.

Σε μία πρώτη ανάγνωση τα κύρια σημεία του είναι τα εξής:

-Διευκόλυνση των τουριστικών επενδύσεων με σωστή διαχείριση των πόρων.
-Ενίσχυση του θεματικού τουρισμού (π.χ. αθλητικός, πολιτιστικός τουρισμός).
-Ανάπτυξη υποστηρικτικών υποδομών (μεταφορές, ύδρευση, ενέργεια).
-Προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές και μείωση περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
-Επέκταση της τουριστικής περιόδου και μείωση των ανισοτήτων στην τουριστική ανάπτυξη.

Επί της αρχής λοιπόν είναι μία καλή σκέψη. Ωστόσο, διατηρώ τις επιφυλάξεις μου για τους εξής λόγους:

Αφενός ο σχεδιασμός γίνεται από ανθρώπους που δεν έχουν καμία επαφή με την αγορά. Δεν εξηγείται αλλιώς όταν αναφέρονται στις κορεσμένες περιοχές που θα προσπαθήσει να ελεγχθεί η βραχυχρόνια μίσθωση να εντάσσουν όλο τον δήμο Αθηναίων. Δηλαδή στην Ομόνοια, Μεταξουργείο, Ακαδημία Πλάτωνος, Κυψέλη, και πολλές άλλες περιοχές μαστίζονται από υπερτουρισμό και δεν επιτρέπουν να συνεχιστεί η τριτοκοσμική κατάσταση που επικρατεί εκεί; Αλλά να μου πεις εδώ έβαλαν στην ίδια κατηγορία τη Μεταμόρφωση και τον Άγιο Δημήτριο, στην Αθήνα θα κολλήσουμε; Θα ήταν αστείο αν δεν ήταν τραγικό.

Αφετέρου διαβάζω συνέχεια για αναβάθμιση υφιστάμενων ξενοδοχείων σε τουλάχιστον 4* και 5*. Αυτό ξέρετε τι σημαίνει; Ότι αν τώρα για εμάς τους κατοίκους της Ελλάδας το να πάμε διακοπές σε κάποιο νησί είναι εξαιρετικά δύσκολο οικονομικά, αν όλες οι μονάδες αναβαθμιστούν αυτό θα γίνει αβάσταχτο και οι μόνοι που θα μπορούν να υποστηρίξουν τις διακοπές θα είναι τουρίστες από ξένες, εύπορες χώρες.

Αν επιχειρήσουν δε να περιορίσουν τη βραχυχρόνια μίσθωση και τα απλά ενοικιαζόμενα δωμάτια, αυτό θα ενταθεί περισσότερο καθώς τώρα μία μεγάλη κατηγορία των Ελλήνων -κυρίως οικογένειες- έχουν την επιλογή να μείνουν σε τέτοιους χώρους που είναι πιο οικονομικοί.

Τρίτον. Πιθανόν ξεχνούν ότι στις ανεπτυγμένες-κορεσμένες περιοχές τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης και τα απλά ενοικιαζόμενα δωμάτια είναι υφιστάμενα κτίρια που ανακαινίζονται για να είναι ανταγωνιστικά και όχι νέα. Τουναντίον, το νέο πλάνο ωθεί την κατασκευή καταλυμάτων 4* και 5*, τα οποία αναπόφευκτα θα φέρουν κι άλλο στα όρια τους τις ελλιπείς υποδομές.
Πουθενά δεν βλέπουμε όμως μία ουσιαστική δράση για πολλούς (κυρίως νησιωτικούς) προορισμούς να δημιουργηθούν οι κτιριακές υποδομές (ή να χρησιμοποιηθούν εγκαταλελειμμένα κτίρια και να διαμορφωθούν κατάλληλα) για να στεγάσουν όλους αυτούς τους κρατικούς λειτουργούς (δάσκαλοι, πυροσβέστες, γιατροί, αστυνομικοί, κ.α), που αναζητούν αξιοπρεπείς συνθήκες διαμονής σε προσιτές τιμές. 

Το σημαντικότερο δε είναι ότι έχουμε χαθεί στα δεδομένα και στην παραπληροφόρηση. Δεν μπορεί η Ελλάδα να μιλάει για υπερτουρισμό όταν το 2023 όλη η χώρα μας προσέλκυσε περίπου 32 εκατομμύρια διεθνείς επισκέπτες, και μόνο η πόλη της Ρώμης 35 εκατομμύρια την ίδια χρονιά!

Το πρόβλημα εντοπίζεται στη μικρή σεζόν που συσσωρεύονται οι περισσότεροι επισκέπτες και στη μη ανάπτυξη άλλων περιοχών πχ για χειμερινό και θεματικό τουρισμό.

Αντί λοιπόν να μιλάνε για περιορισμούς και υψηλή (ακριβή) ξενοδοχειακή υποδομή, ας σκεφτούν πρώτα πώς θα ενισχύσουν και θα επεκτείνουν τον τουρισμό καθ όλη τη διάρκεια του έτους και πώς θα βελτιώσουν τις υποδομές σε υφιστάμενους τουριστικούς προορισμούς. Και πώς δεν θα μετατρέψουν τον Έλληνα σε τουρίστα 3ης κατηγορίας που θα μπορεί να ταξιδεύει μόνο με Κοινωνικό Τουρισμό (για να φαίνεται η γενναιοδωρία της κυβέρνησης). 

Και μία σημείωση για το τέλος. Μην ξεχνάμε ότι αντίστοιχα Ειδικά Χωροταξικά πλαίσια Τουρισμού που είχαν εκπονηθεί στο παρελθόν (2009 και 2013) είχαν απορριφθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Προφανώς θα ήταν εξίσου πρόχειρα φτιαγμένα και ευνοούσαν μία μικρή ομάδα επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στην υψηλή ξενοδοχεία και έδωσαν τον εν λόγω χάρτη των περιοχών στο υπουργείο Τουρισμού, που τους εκπροσωπεί, για μία ακόμη φορά, αποτελεσματικά. Ελπίζω να συνυπολογίσουν και αυτόν τον παράγοντα αυτή τη φορά. 

*Ο Νάσος Γαβαλάς είναι επιχειρηματίας και πρόεδρος του Συνδέσμου εταιρειών βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων - STAMA Greece