Έντονοι δεξιοί άνεμοι στις ευρωεκλογές

Του Νικήτα Σίμου

Είναι οι εκλογές που οι περισσότεροι κατανοούν λάθος, για ένα θεσμό που λίγοι αντιλαμβάνονται στην πλήρη έκτασή του. Στην ουσία μια διακρατική εκλογή γίνεται αντιληπτή σε εθνικούς όρους και κυρίως σαν μια ευκαιρία να δοθεί κάποιο μήνυμα στις εθνικές κυβερνήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η δεξιά θα ενισχυθεί.

Τα διακυβεύματα

Με λίγες μόνο ημέρες μέχρι τις εύρω-κάλπες, οι εκλογές αποκτούν μεγάλο ενδιαφέρον. Όχι τόσο για το ποια κοινοβουλευτική ομάδα θα επικρατήσει, αλλά για το τι θα επακολουθήσει.

Οι ενδείξεις από τις τελευταίες σφυγμομετρήσεις (Politico) είναι, ότι τα ακροδεξιά κόμματα μάλλον θα ενισχύσουν την θέση τους σε σχέση με το Ευρωπαϊκό λαϊκό κόμμα, το οποίο στηρίζει την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν. 

Το γεγονός αυτό, ανάλογα με τους συσχετισμούς των δυνάμεων και των άλλων κομμάτων, στο νέο ευρω-κοινοβούλιο θα μπορούσε να επηρεάσει την εκλογή του/της προέδρου της Επιτροπής και τις επιλογές του/της.

Εκείνο όμως που θα μπορούσε να αποδειχτεί ιδιαίτερα σημαντικό, όχι μόνο για την λειτουργία του κοινοβουλίου και τις εσωτερικές συμμαχίες, αλλά βασικά για την κατεύθυνση της Ένωσης και την πρόοδό της, είναι το πως θα ασκηθεί η διαχείριση συγκεκριμένων φακέλων, όπως πχ του προσφυγικού, της κοινής άμυνας, της εισδοχής νέων μελών, της κλιματικής αλλαγής κ.α.

Ο ρόλος του/της προέδρου της Επιτροπής θα είναι επί του προκειμένου κρίσιμος.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι δύο είναι κατά βάση οι κρίσιμες παράμετροι.

Πρώτον, η ευρύτερη δεξιά, όπου δεξιοί (ECR) και ακροδεξιοί (ID) φαίνεται ότι θα τα πάνε καλά στις εκλογές του Ιουνίου, κερδίζοντας ίσως το 1/5 από τις συνολικά 720 έδρες. Αν συνενωθούν θα ήταν μια σημαντική δύναμη, εμφανίζονται όμως βαθιά διαιρεμένοι.

Δεύτερον, η επανεκλογή της  προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν η οποία επιθυμεί και μια δεύτερη θητεία.

Αλλά η πλειοψηφία, την οποία θα επεδίωκε φαίνεται μάλλον δύσκολη, και ενδεχομένως θα χρειαζόταν κάποια συμφωνία με τα δεξιά κόμματα προκειμένου να την επιτύχει. Στην περίπτωση αυτή το κέντρο και η αριστερά θα προσπαθούσαν να αποτρέψουν μια τέτοια συνεννόηση.

Δύσκολες επιλογές 

Οι εβδομάδες μετά τις εκλογές θα είναι όπως φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσες. Στην άκρα δεξιά, η έκπληξη ήρθε όταν η Λε Πεν ανακοίνωσε ότι το κόμμα της δεν θα συνεργαστεί με το κόμμα Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) – έχουν παλαιότερα δηλώσει ότι οι SS δεν ήταν δολοφόνοι.

Μετά από μια σειρά σκανδάλων και παραίτηση του αρχηγού του γερμανικού κόμματος, η Λε Πεν η οποία στοχεύει στην γαλλική προεδρία, αποφάσισε ότι το AfD είναι πολύ τοξικό. 

Μετά από αυτή την εξέλιξη η Λε Πεν προσκάλεσε την Ιταλίδα πρωθυπουργό Μελόνι να συμπαραταχθούν, προκειμένου από κοινού με άλλους κοινής ιδεολογίας σχηματισμούς, να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή υπέρ-ομάδα της "σκληρής δεξιάς".

Εκτιμάται, ότι αυτό είναι μάλλον απίθανο να συμβεί, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα μπορεί να συμφωνούν πχ στην αντίδραση κατά της μετανάστευσης και των πρωτοβουλιών των πρασίνων, αλλά είναι πολύ μακριά μεταξύ τους, ειδικά όσον αφορά την θέση τους προς την Ρωσία και την βοήθεια προς την Ουκρανία. Επί πλέον υπάρχει και η  διαφορά, ότι ορισμένα μέλη ασκούν μια εποικοδομητική κριτική στην ΕΕ, ενώ η θέση άλλων είναι καθαρά αντί- ευρωπαϊκή.

Η Μελόνι απάντησε στην Λε Πεν, ότι ενώ δεν αποκλείει τίποτε, αναζητά μια "διαφορετική κέντρο-δεξιά πλειοψηφία" στην Ευρώπη, η οποία θα άφηνε την αριστερά στην αντιπολίτευση. Είναι όμως πολύ σημαντικό, το ότι η Λε Πεν στράφηκε προς την Μελόνι και ενδεικτικό του ότι ενόψει της διεκδίκησης της γαλλικής προεδρίας, είναι ενδεχόμενο να υιοθετήσει ηπιότερους αντι-ευρωπαϊκούς τόνους. 

Το κόμμα της Ιταλίδας πρωθυπουργού μπορεί να έχει ακροδεξιές ρίζες, όμως μετά την εκλογή της η Μελόνι είναι σταθερά φίλο- ευρωπαία, τόσο, ώστε η φον ντερ Λάϊεν να έχει επανειλημμένα πει, ότι θα μπορούσε να συνεργαστεί μαζί της.

Η εκλογή της προέδρου της Επιτροπής το 2019 επιτεύχθηκε με οριακή πλειοψηφία, και ενώ η κέντρο-δεξιά ομάδα της στο κοινοβούλιο (Λαϊκό κόμμα) θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι η μεγαλύτερη, η αναμενόμενη άνοδος των δεξιών γενικά, σημαίνει ότι θα μπορούσε να χρειαστεί την υποστήριξή τους. Η φον ντερ Λάϊεν έχει αποκλείσει ότι θα συνεργαζόταν με τους ακραίους δεξιούς, αλλά η άρνησή της να αποκλείσει την Μελόνι και τους μετριοπαθείς δεξιούς, προκάλεσε τους φιλελεύθερους, τους σοσιαλδημοκράτες και τους πράσινους να την προειδοποιήσουν, συμπεριλαμβανομένου ακόμη και του Γερμανού καγκελαρίου. 

Είναι ενδιαφέρον, ότι ενισχύεται ο ρόλος της Μελόνι, τόσο ως προς τους ενδο-δεξιούς συσχετισμούς του ευρωκοινοβουλίου, όσο και ως προς την, αναγκαία καθώς φαίνεται, υποστήριξή της προς την πρόεδρο της Επιτροπής, λόγος για τον οποίο η τελευταία την έχει προσεγγίσει.

Το αναδυόμενο ερώτημα είναι κατά πόσον η φον ντερ Λάϊεν είναι διατεθειμένη να συνεργαστεί με δεξιούς, προσανατολίζοντας ανάλογα και την ΕΕ προς τα δεξιά.

Αυτό θα το προσδιορίσουν στην ουσία, ανάλογα με τις επιλογές τους, όσοι προσέλθουν να ψηφίσουν. Πολλοί φοβούνται ότι η αποχή θα είναι μεγάλη και ότι οι νεότεροι θα ψηφίσουν συντηρητικά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την μορφή την οποία την γνωρίζουμε και η οποία τόσα μας έχει προσφέρει, δεν ασχολήθηκε με την προβολή του έργου της και των επιτευγμάτων της. Δεν είναι τυχαίο, ότι όσοι προσέλθουν στις κάλπες, θα ψηφίσουν κατά βάση μέσα στο στενό κύκλο της εθνικής τους αντίληψης, μόνο. 

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής