Το "αξιακό" είναι το ζητούμενο

Του Θοδωρή Γιάνναρου

Συνήθως οι αξίες είναι οργανωμένες σε ολοκληρωμένα και μασίφ συστήματα και πλαίσια, εμφανίζουν την τάση να προσελκύουν αντίστοιχες αξίες, και επιτρέπουν σε αντίθετες να πλησιάσουν.  Ο τρόπος με τον οποίο σε ατομικό επίπεδο, οι άνθρωποι επιλέγουν και εσωτερικεύουν τις αξίες που πρεσβεύουν είναι συνήθως πολυσύνθετος ενώ βασίζεται σε γονίδια, στην οικογένεια, στα βιώματα και στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο.

Ήρθε λοιπόν το πλήρωμα του χρόνου να διαφωτιστούν επιτέλους,  όσοι αναζητούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τη συλλογική πολιτισμική και αξιακή συμπεριφορά αυτής της χώρας και των πολιτών της, καθώς και την ανημποριά τους  -σε κομβικές παραμέτρους, που θα μπορούσαν να τους δώσουν ώθηση να προχωρήσουν πέρα από τα στενά σύνορα των σκληρών αριθμών;

Κάθε σκεπτόμενος πολίτης διαισθάνεται το αυτονόητο… διαισθάνεται πως η κοινωνία όπως τη γνωρίζαμε, δεν υπάρχει πια και αντί της μέχρι πριν λίγο ακμάζουσας κοινωνίας  -της εδώ και πολλούς αιώνες κοινωνίας των πολιτών, ανελίχτηκε στη θέση της η μικρό-κοινωνία της οικογένειας με τη στενή έννοια και εκείνη των κολλητών και της παρέας και του κύκλου των γνωστών και μη εξαιρετέων.

Δεν πρόκειται για κάτι δυσανάγνωστο ή δυσνόητο, αλλά για ένα ιστορικο-κοινωνικό άλμα στον γκρεμό, που ξεκίνησε κάπου στα τέλη του 1980,  με αρχές του 1990. Ήταν τότε που γκρεμίστηκαν τα όποια υπάρχοντα σύνορα, πολλαπλασιάστηκε ο όγκος του κόσμου, οι ταχύτητες στα πάντα αυξήθηκαν τρομακτικά, ενώ το χρήμα τρέχει πλέον με  ιλιγγιώδεις ρυθμούς, εξοβελίζοντας την όποια αντιστοιχία μεταξύ πραγματικότητας και ουτοπίας. Κάπως έτσι γεννήθηκαν οι ασύδοτες υπερβολές και κάπως έτσι προσγειώθηκε η Ελλάδα εκτός από την οικονομική κρίση, σε δεινή κρίση ταυτότητος που βασανίζει τον Έλληνα και αυτό δεν είναι άλλο, από τη βίαιη σύγκρουση των δικών του στόχων, ήτοι:

- της αξιολογικής αναγνώρισης ενός οποιουδήποτε πολίτη εντός μιας μικρής ή μεγάλης ομάδας ανθρώπων.

- της εσωτερικής επιβεβαίωσης του ιδίου.

Η αποσύνθεση στη ζωή του Έλληνα προέρχεται από αυτή τη συνεχή και σφοδρή σύγκρουση, που φθάνει στο σημείο να προκαλεί αδιαφορία για τους όποιους άλλους  -γνωστούς και αγνώστους- δίπλα και γύρω του. Από την άλλη όμως o Έλληνας έχει κυριευθεί από ψυχωτικές ορμές, σε ό,τι αφορά στον ίδιο και στους όποιους κολλητούς του  -είναι το ψυχωτικό σύνδρομο που εμφανίζεται και στους Έλληνες πολιτικούς με ελάχιστες εξαιρέσεις... η πυξίδα του και πέραν αυτής δεν υπάρχει τίποτα απολύτως, που να του κινεί το ενδιαφέρον… ο εαυτός του δηλαδή και ο στενός του κύκλος μετράνε… ενώ οι άλλοι αποτελούν τα έρμα του βαποριού της ηγεμονίας τους.

Αλήθεια, πόση ασυδοσία, ασυνειδησία και ρεμούλα να αντέξει ακόμα ο κόσμος… η κοινωνία! Έχουμε κατακλυστεί πια απ’ αυτά και από καμία ντουζίνα άλλα! Έχει όμως κατακλυστεί και ολάκερο το πολιτικό σύστημα της χώρας, που πλέον εντάσσεται στο γενικό "Σύστημα” που ελέγχει τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών! 

H ελληνική κουλτούρα, που είναι περίπλοκη και αρκετά περίεργη, ίσως και να έπρεπε να μελετηθεί από ειδικούς επιστήμονες που ειδικεύονται στις εμμονές… Είναι η μικρό-κουλτούρα της οικογένεια, της παρέας, της ομάδας, του χωριού, της πόλης, που δεν βοηθά και ιδιαίτερα στην ατομική βελτίωση του καθενός από εμάς! Διαθέτει  μεν μια άτυπη, θα ‘λεγε κανείς, συνοχή,  αλλά σε καμία περίπτωση αυτή δεν υφίσταται με τους όρους μιας καθολικότητας, αλλά με εκείνους τους όποιους όρους, που προκύπτουν σχεδόν αποκλειστικά από το συναίσθημα που ελέγχεται και πυροδοτείται από το υποσυνείδητο. Το υποσυνείδητο έχει πάρει πλέον τη μορφή γκραβούρας και τους καθορίζει.

Το πρόβλημα των Ελλήνων από την κυβέρνηση μέχρι και τον τελευταίο Έλληνα, όπως είπε ο Έλληνας φιλόσοφος  Στέλιος Ράμφος, ως προς το πώς γίνεται αντιληπτό, είναι αριθμολογικο, αλλά στην ουσία προκύπτει πως έλικας είναι καθαρά αξιακό. Οι αξίες αποτελούν κανόνες που ρυθμίζουν και επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων, αποτελούν μια αναγκαιότητα γι’ αυτούς, ενώ  παραμένουν συνήθως σταθερές και αμετάβλητες. Με τον όρο αξία εννοείται πως κάτι μπορεί "να εκτιμηθεί” στο πλαίσιο του καλού και του κακού, του όμορφου και του άσχημου κλπ.  Οι ενέργειες, η δράση και η συμπεριφορά κάθε πολίτη και κάθε πολιτικού μπορεί να διέπονται από εντελώς διαφορετικές αξίες και κάθε άνθρωπος διαθέτει ένα δικό του ιδιαίτερο σύνολο αξιών, που στην ουσία αποτελεί το προσωπικό του αξιακό σύστημα.

Μέχρι ακόμα και χθες, όλοι ανεξαιρέτως ζούσαν καταναλώνοντας ξένο χρήμα, ξένα προϊόντα και ξένες νουθεσίες, χωρίς τίποτα στη χώρα να αξιοποιείται παραγωγικά, ώστε κάποια στιγμή νέοι ούριοι άνεμοι ανάπτυξης να πνεύσουν…

Μάλλον, δεν είναι και τόσο στην ψυχοσύνθεση του Έλληνα να εργάζεται παράγοντας πλούτο. Προτιμά να ζει και να πορεύεται με τα έτοιμα, ακόμα και αν δεν του ανήκουν και η μνημειώδης τεμπελιά αντισταθμίζεται από το άρμεγμα του κράτους και τον παρασιτισμό με όποιο τρόπο… είτε ως εξυπηρέτηση είτε με τη μορφή του ρουσφετιού, είτε μέσω της επιθετικής απαίτησης! Είναι επιτακτική ανάγκη, η κοινωνία που χτίσαμε και η οποία εμπεριέχει και κυβέρνηση και διακυβέρνηση έως και σήμερα…  τώρα πριν να είναι αργά και μη αναστρέψιμα τα πράγματα, να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μπορούμε να καταναλώνουμε μόνο τα έτοιμα, αλλά πρέπει να σκύψουμε στη δουλειά για να παράξουμε ο καθένας τον δικό του πλούτο ως προς το κοινωνικό σύνολο, προσφέροντας ο καθένας τη δική του πινελιά προστιθέμενης αξίας στην κοινωνία.

Φθάσαμε πλέον σε ένα ορισμό σημείο, όπου μετά λύπης διαπιστώσαμε, πως η Ελλάδα τελικά ραντίστηκε με πόνο, δυστυχία και απόγνωση επί δικαίους και αδίκους. Οι ανουσιουργηματικές πολιτικές μιας πανάθλιας κάστας πολιτικών, υπηρετούντες συνήθως ξένα κέντρα αποφάσεων, δρώντας ως influencers , και μιας κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας, τα πληρώσαμε ακριβά και συνεχίζουμε να τα πληρώνουμε ατομικά και συλλογικά  με το επιτόκιο όμως να είναι εξωφρενικά βαρύ. Οι κανόνες δυστυχώς για τους νέο-ραγιάδες δεν έδειξαν να γνωρίζουν εξαιρέσεις.

Όπου κι αν πάει ο Έλληνας, ό,τι και να κάνει, η σημερινή Ελλάδα όπως την καταντήσαμε, η Ελλάδα που πάσχει, τον πληγώνει και θα συνεχίσει να τον πληγώνει, αν δεν κάνουμε κάτι για να υπάρξει συνολική λύση  -μια σοβαρή και λειτουργική λύση. Δεν γίνεται να ευτυχήσει κάποιος εξ’ ημών, όταν δίπλα και γύρω του κυριαρχεί δυστυχία και ανημποριά. Είναι παντελώς γελοίο,  σε μια χώρα που φτωχοποιείται με ραγδαίους ρυθμούς να επιδιώκεται η ευημερία… Δεν είναι εφικτό από κάθε άποψη!

Όμως όπως φαίνεται, για ν’ αλλάξουν τα πράγματα, μάλλον, θα πρέπει πρώτα, να αλλάξουμε εμείς.