Επιχειρηματική Χωροθεσία; Καν’ το όπως ο Εμμανουέλ Μακρόν

Του  Μανώλη Μπαλτά

Εδώ και λίγες εβδομάδες έχουμε και στη χώρα μας νόμο για τα Κέντρα Δεδομένων ή "data center”, κατά τη διεθνή ορολογία. Όπως και να ‘χει, παρά το γεγονός ότι ο νόμος έχει προβλήματα, είναι καλοδεχούμενος.

O νόμος θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο θετικός αν, μεταξύ άλλων, στις διατάξεις του διακρίναμε μια τάση (αν όχι απόφαση) να υιοθετηθεί η στρατηγική της οργανωμένης δόμησης και της αποφυγής της αναπαραγωγής του μοντέλου "εκτός σχεδίου", όπως είχαμε την ευκαιρία να επισημάνουμε στη Βουλή, εκπροσωπώντας την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων.

Το ελληνικό παράδειγμα

Το ποσοστό κάλυψης που ρυθμίστηκε στο νόμο,  αν και αφορά σε συνθήκες εκτός σχεδίου  είναι 60%. Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε ένα οικόπεδο 10 στρεμμάτων μπορούμε να φτιάξουμε κτήριο 6.000 μ2. Αντιθέτως, αν ο σχεδιασμός του data center ενταχθεί σε Επιχειρηματικό Πάρκο, τότε η έκταση εντάσσεται  στο σχέδιο πόλεως και εισφέρει υποχρεωτικά το 25% της επιφάνειας της (εισφορά σε γη), ήτοι 2,5 στρέμματα, για κοινόχρηστους χώρους (δρόμους, πράσινο κλ.π.). Με τον τρόπο αυτό η έκταση αποκτά μεν δικαίωμα κάλυψης 70%, δηλαδή 10% μεγαλύτερο από αυτό της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά αυτό υπολογίζεται  στην επιφάνεια που απομένει μετά την απόδοση των κοινόχρηστων, δηλαδή στα 7,5 στρέμματα που έχουν απομείνει μετά την αφαίρεση της εισφοράς σε γη (25%).

Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στο οικόπεδο που αρχικά ήταν 10 και έμεινε 7,5 στρέμματα, λόγω πολεοδόμησης,  μπορούμε να χτίσουμε κτίριο το πολύ 5.250 μ2. Δηλαδή αρκετά μικρότερο από αυτό που θα μπορούσαμε να χτίσουμε αν δεν κάναμε τίποτα και παραμέναμε εκτός σχεδίου. Και επιπλέον αυτού, υποχρεούμαστε να δώσουμε και εισφορά σε χρήμα, λόγω ένταξης του οικοπέδου μας στο σχέδιο πόλεως.

Η αυτονόητη επιλογή

Καταλαβαίνουμε όλοι ότι η επιχείρηση data center δεν έχει κανένα λόγο να επιλέξει το Επιχειρηματικό Πάρκο για να αναπτύξει τις υποδομές της. Τη συμφέρει να παραμείνει εκτός σχεδίου, χωρίς δίκτυα, έργα υποδομής κ.λπ.,  με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ίδια και το περιβάλλον.

Και αν αυτή η ρύθμιση κρίθηκε επιβεβλημένη από το γεγονός ότι η νέα δραστηριότητα των data centers κομίζει κεφάλαια και θέσεις εργασίας στη χώρα, θα έπρεπε να επινοήσουμε και να θεσμοθετήσουμε ένα παράλληλο, πιο ωφέλιμο, πλαίσιο κινήτρων, έτσι ώστε τα data centers να οργανωθούν με όρους, μέτρα και έργα περιβαλλοντικής φροντίδας εντός σχεδίου, ως Επιχειρηματικά Πάρκα Μεμονωμένης Μεγάλης Μονάδας.

Πρόκειται για μια νομοθετική πρακτική η οποία στην πράξη ουδόλως (δυστυχώς) υιοθετεί τις κατευθύνσεις του Ειδικού Χωροταξικού για τη Βιομηχανία το οποίο με ρητές διατυπώσεις του απαιτούσε από το μελλοντικό νομοθέτη, ήδη από το 2009 "…ριζική αλλαγή της σημερινής σχετικής ελκυστικότητας μεταξύ οργανωμένης και διάσπαρτης / σημειακής χωροθέτησης της βιομηχανίας, υπέρ της πρώτης".

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι κάπως έτσι ξεκίνησε στη δεκαετία του 1980 η ιστορία των Οινοφύτων και τώρα επαναλαμβάνεται στην Εφοδιαστική Αλυσίδα, στην αχαρακτήριστη ζώνη του Ασπροπύργου, βορείως της Αττικής Οδού, δεξιά όπως κατευθυνόμαστε προς Κόρινθο.

Το παράδειγμα της Γαλλίας

Στον αντίποδα αυτής της ελλειμματικής ελληνικής  χωροταξικής πολιτικής για τη Βιομηχανία,  τα Logistics, τα Data Centers, κλπ, o Εμμανουέλ Μακρόν, με απόφασή του, η οποία ελήφθη τον Απρίλιο 2023 και εγκρίθηκε από τη Γερουσία το Νοέμβριο του 2023, προχώρησε στην κατάρτιση ενός σημαντικού νομοθετήματος με τίτλο "Industrie Verte", με σκοπό την ενίσχυση της "Πράσινης Βιομηχανίας" και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Πρόκειται για ένα νομοθέτημα  με το οποίο, μεταξύ άλλων, αποφασίστηκε η δημιουργία 50 νέων προαδειοδοτημένων Βιομηχανικών Ζωνών – Επιχειρηματικών Πάρκων, "με το κλειδί στο χέρι", (Πρόγραμμα "France 2030"), που θα υποδέχονται νέα βιομηχανικά έργα και αντιπροσωπεύουν το 10% του συνολικού στόχου που έχει τεθεί σε εθνικό επίπεδο για τα επόμενα 5 χρόνια.

Πρόκειται για την απάντηση Μακρόν στην πολιτική της ΕΕ "Green Deal Industrial Plan", το οποίο, μεταξύ άλλων, εισηγείται τη χαλάρωση των κανόνων κρατικής βοήθειας στα Κράτη Μέλη της ΕΕ με σκοπό την περαιτέρω δημοσιονομική στήριξη βιομηχανικών κλάδων που σχετίζονται με τις πράσινες τεχνολογίες.

Αποτελεί δε την απάντηση της ΕΕ στο "Inflation Reduction Act" του Biden, το οποίο εμπεριέχει μέτρα απευθείας στήριξης σε στρατηγικούς βιομηχανικούς κλάδους για την Πράσινη Μετάβαση.

Τι λέει το νομοσχέδιο Μακρόν

Ανατρέχοντας στο ν/σ "Industrie Verte" διαβάζουμε ότι το Πρόγραμμα "France 2030", το οποίο αποσκοπεί στη δημιουργία νέων Βιομηχανικών Πάρκων, είναι ένα ολιστικό σχέδιο βιομηχανικής ανάπτυξης για πράσινες τεχνολογίες. Σχέδιο το οποίο συμπεριλαμβάνει όλα τα κρίσιμα αναπτυξιακά στάδια από τη χρηματοδότηση έως τη δημιουργία ζήτησης από βιομηχανικές επιχειρήσεις, τη δημιουργία συνεργειών μέσω βιομηχανικής συγκέντρωσης (clusters) και βεβαίως την άμβλυνση περιφερειακών ανισοτήτων.

Αποσκοπεί, μεταξύ άλλων και στην ενίσχυση πρακτικών κυκλικής οικονομίας ανάμεσα σε επιχειρήσεις.

Περιλαμβάνει δε  δύο βασικά στοιχεία: αφενός τη μεθοδολογία για τον εντοπισμό τοποθεσιών υψηλής ζήτησης με δυναμική, η οποία εξελίσσεται σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές και περιφέρειες και αφετέρου την προώθησή τους για την προσέλκυση επενδυτών.

Απώτερος σκοπός είναι η ενίσχυση της γαλλικής βιομηχανικής ανάπτυξης, μέσω ενός κατάλληλου καταλόγου προαδειοδοτημένων περιοχών γης για βιομηχανικά έργα, που θα διευκολύνει στην ταχεία υλοποίηση των επενδύσεων.

Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι τα μέτρα του νομοσχεδίου αποτελούν μέρος μιας παγκόσμιας στρατηγικής υπέρ της βιομηχανικής γης. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα η Banque des Territoires (Περιφερειακή Τράπεζα) καλείται να επενδύσει ένα δισεκατομμύριο ευρώ μεταξύ 2023 και 2027 για τη δημιουργία των 50 προεπιλεγμένων περιοχών - Επιχειρηματικών Πάρκων "με το κλειδί στο χέρι".

Και επειδή το νέο πλαίσιο της ΕΕ έχει προφανείς προεκτάσεις για τη βιομηχανική πολιτική και στην Ελλάδα, ο Μακρόν έχει δείξει το δρόμο. Ας τον μιμηθούμε.

* Ο Μανώλης Μπαλτάς είναι Τεχνικός Σύμβουλος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας, Διευθύνων Σύμβουλος της ReDePlan