Διευθύνοντες Υπάλληλοι: Οι Αλλαγές

Του Σταύρου Κουμεντάκη 

Βαρύνουσας σημασίας κατηγορία εργαζομένων για τις επιχειρήσεις συνιστούν οι διευθύνοντες υπάλληλοι. Πρόκειται για εκείνους τους εργαζομένους, οι οποίοι κατέχουν "…θέσιν εποπτείας ή διευθύνσεως, ή θέσιν εμπιστοσύνης". Προσφάτως εκδοθείσα ΥΑ επέφερε ενδιαφέρουσες αλλαγές και στα (ακόμα νωπά) κριτήρια δυνάμει των οποίων ένας εργαζόμενος εμπίπτει στην εν λόγω κατηγορία των διευθυνόντων υπαλλήλων. 

Εισαγωγικά 

Ασχοληθήκαμε, ήδη, με τις ενδείξεις τις οποίες ελάμβανε διαχρονικά υπόψη η νομολογία για τον χαρακτηρισμό ενός εργαζομένου ως διευθύνοντος υπαλλήλου. Επίσης, με τις έννομες συνέπειες του εν λόγω χαρακτηρισμού. Μας απασχόλησε, επίσης, η προ έτους εκδοθείσα (90972/19.11.2021) γεμάτη προβλήματα Υπουργική Απόφαση, που επιχείρησε να απαριθμήσει τα κριτήρια βάσει των οποίων διαπιστώνεται εάν ο εργαζόμενος έχει μια από τις ανωτέρω ιδιότητες. Περαιτέρω αλλαγές στα εν λόγω κριτήρια (τεκμήρια) επέφερε η (πρόσφατη) με αριθμό 113169/28.12.2023 ΥΑ.

Τα Υφιστάμενα-Παλαιότερα Κριτήρια

Με βάση όσα θέσπισε η ανωτέρω, παλαιότερη,ΥΑ:

"Εργαζόμενοι που κατέχουν θέση εποπτείας ή διεύθυνσης ή εμπιστευτική, τεκμαίρονται οι εργαζόμενοι οι οποίοι, σύμφωνα με ρητό ή ρητούς όρους που αποτυπώνονται στην ατομική σύμβαση εργασίας τους και δηλώνονται στο Π.Σ. "ΕΡΓΑΝΗ":

Α. α. Ασκούν το διευθυντικό δικαίωμα έναντι λοιπών εργαζομένων της επιχείρησης ή
β. εκπροσωπούν και δεσμεύουν την επιχείρηση προς τρίτους, ή
γ. είναι μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή αντίστοιχου οργάνου διοίκησης του εργοδότη ή
δ. είναι μέτοχοι ή εταίροι κατέχοντες άνω του 0,5% των δικαιωμάτων ψήφου του εργοδότη ή

Β. προΐστανται Διευθύνσεων, Μονάδων ή Τμημάτων ή άλλων αυτοτελών οργανικών της εργοδοτικής επιχείρησης που προσδιορίζονται στο οργανόγραμμά της ...και οι εργαζόμενοι αυτοί αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του εξαπλασίου του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού, ή

Γ. αμείβονται με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του οκταπλασίου του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού".

Οι Αστοχίες Της Προηγούμενης ΥΑ

Επισημάναμε, ήδη, τις αστοχίες της αμέσως ανωτέρω ΥΑ. Συνοπτικά:

Αστοχία Ως Προς Το (Αναγκαίο;) Περιεχόμενο Της Συμβάσεως Εργασίας

Όπως ρητά αναφέρεται στην ως άνω ΥΑ, οι προϋποθέσεις τις οποίες αξιώνει να συντρέχουν για τον χαρακτηρισμό ενός υπαλλήλου ως διευθύνοντα, θα  πρέπει να αποτυπώνονται σε ρητό όρο της σύμβασης εργασίας. Η αξίωση όμως αυτή υπήρξε απολύτως άστοχη καθώς οι ιδιότητες του εκπροσώπου, του μέλους του ΔΣ ή του μετόχου ενδέχεται σε σύντομο χρόνο να διαφοροποιηθούν -ακόμα και να απωλεσθούν. Και τούτο ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες εξουσίες και ιδιότητες απορρέουν και αποδεικνύονται από άλλα, επίσημα, έγγραφα (λ.χ. πρακτικό συγκρότησης ΔΣ σε σώμα, βιβλίο μετόχων κ.ο.κ.).

Αστοχία Ως Προς Την Άσκηση Του Διευθυντικού Δικαιώματος

Τεκμαίρονται, κατά την ως άνω ΥΑ, ως διευθύνοντες υπάλληλοι, οι εργαζόμενοι που "…ασκούν το διευθυντικό δικαίωμα έναντι των λοιπών εργαζομένων της επιχείρησης". Και τούτο μολονότι μόνον ο εργοδότης (κι όχι υπάλληλος του) είναι δυνατό να ασκεί το σύνολο των εξουσιών που απορρέουν από το διευθυντικό δικαίωμα.

Αστοχία Ως Προς Τις Μισθολογικές Προϋποθέσεις

Προσεγγίζοντας την έννοια του διευθύνοντος υπαλλήλου, σημειώσαμε ότι οι αποδοχές του πρέπει να είναι ιδιαίτερα υψηλές -δεν υπάρχουν, όμως, απόλυτες προσεγγίσεις. Κι από την άλλη πλευρά, κατά τη νομολογία, "οι ιδιαίτερα υψηλές αποδοχές δεν οδηγούν πάντοτε, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, στον χαρακτηρισμό ενός μισθωτού ως διευθύνοντος υπαλλήλου...".

Ωστόσο, όπως εν συνεχεία, επισημάναμε, εξετάζοντας τη γεμάτη προβλήματα ΥΑ, τούτη ήρθε να μεταβάλει, με τρόπο άστοχο, τις ανωτέρω παραδοχές, θεσπίζοντας μισθολογικά κριτήρια που γεννούν προβληματισμό. Κι αυτό για δύο λόγους:

(α) Υιοθέτησε απόλυτες προσεγγίσεις, αξιώνοντας το εξαπλάσιο ή οκταπλάσιο, κατά περίπτωση, του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού. 

(β) Μετά τη δεκαετή οικονομική αλλά και τη μεσολαβήσασα υγειονομική κρίση θα ήταν ανέφικτο -για τη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων, να παρέχουν επίπεδα αμοιβών στελεχών όπως αυτά που αξιώνει η συγκεκριμένη, παλαιότερη, ΥΑ.

Οι Αλλαγές Βάσει Της ΝεοεκδοθείσαςΥΑ

Η νεοεκδοθείσα ΥΑ (που ισχύει από 1.3.24) επιφέρει τρεις, μόνον, αλλαγές:

Η Αυτονομία Στις Αποφάσεις

Στα κριτήρια χαρακτηρισμού ενός εργαζομένου ως διευθύνοντος υπαλλήλου εμπίπτουν όσοι: "Ασκούν το διευθυντικό δικαίωμα έναντι λοιπών εργαζομένων της επιχείρησης ή είναι πρόσωπα εξουσιοδοτημένα να λαμβάνουν αποφάσεις αυτόνομα…".

Η Μείωση Των Μισθολογικών Ορίων

Η δεύτερη αλλαγή που επέφερε η νεοεκδοθείσα ΥΑ αφορά στα μισθολογικά όρια. Συγκεκριμένα:

(α) Για να χαρακτηριστεί ως διευθύνων υπάλληλος ένας εργαζόμενος που προΐσταται "Διευθύνσεων, Μονάδων ή Τμημάτων ή άλλων αυτοτελών οργανικών της εργοδοτικής επιχείρησης...", θα πρέπει, παράλληλα, αυτός να αμείβεται, πλέον, με  μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του τετραπλάσιου (έναντι εξαπλασίου) του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού.

(β) Άλλως, να αμείβεται, πλέον, με συμφωνημένες μηνιαίες αποδοχές που δεν υπολείπονται του εξαπλάσιου (έναντι του οκταπλασίου) του εκάστοτε ελάχιστου νομοθετημένου μισθού.

Η Δήλωση Στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ

Η τελευταία αλλαγή που επέφερε η νεοεκδοθείσα ΥΑ αφορά στον τρόπο δήλωσης της συγκεκριμένης κατηγορίας εργαζομένων στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, με την Υποβολή της Δήλωσης Βασικών Όρων Εργασίας.

Η πρόσφατη, κατά τα άνω, ΥΑ επιχείρησε τον εξορθολογισμό των κριτηρίων για τον προσδιορισμό κάποιου υπαλλήλου ως διευθύνοντος. Μείωσε, ως κάποιο βαθμό, τα (ακόμα υψηλά) μισθολογικά όρια που αξιώνονται˙ παρείχε τη δυνατότητα να προσδιορισθούν ως διευθύνοντες υπάλληλοι, πρόσωπα που είναι εξουσιοδοτημένα"να λαμβάνουν αυτόνομα αποφάσεις". Παραμένουν, δυστυχώς, οι αστοχίες ως προς το αναγκαίο περιεχόμενο της σύμβασης εργασίας. Προσβλέπουμε, κατά τούτο, σε επόμενη αναθεώρηση και περαιτέρω εξορθολογισμό.-

* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner, Koumentakis and Associates Law Firm