Ας συμφωνήσουμε στα αυτονόητα

Του Νίκου Κασκαβέλη 

Ακόμη μία ψήφιση προϋπολογισμού στη Βουλή κι ασχέτως του περιεχομένου του, στα γενικά είχαμε μια από τα ίδια. Η Κυβέρνηση, όπως κάθε Κυβέρνηση, παρουσίασε τα θετικά του σημεία και τόνισε τα πλεονεκτήματά του, ενώ η Αντιπολίτευση, χωρίς εξαιρέσεις, τον καταδίκασε ολοκληρωτικά, δίχως να αναγνωρίζει βελτιώσεις και πρόοδο. Θεατές σε όλα αυτά, οι πολίτες, που εν μέσω των καθημερινών τους δυσκολιών, προσπαθούν να διακρίνουν ποιος έχει δίκιο.

Γιατί πράγματι ο προϋπολογισμός κάθε χρονιάς είναι το βασικό νομοθέτημα που θέτει τον τόνο της χρονιάς αυτής. Προδιαγράφει όσα έρχονται. Δικαιούνται λοιπόν οι πολίτες να διατηρούν ικμάδες αισιοδοξίας ή υποχρεούνται και πάλι, σχεδόν νομοτελειακά, να βιώνουν μελαγχολικά και απαισιόδοξα σενάρια;

Η πολιτική ρητορική των κομμάτων, που πάντοτε πασχίζουν να χτίσουν ένα πειστικό αφήγημα, με μια κάποια εσωτερική συνέπεια που δεν συνδέεται απαραίτητα με την ίδια την πραγματικότητα, είναι λίγο πολύ αναμενόμενη. Σχετίζεται με τον τρόπο λειτουργίας του κομματικού συστήματος στην Ελλάδα και τα κοινοβουλευτικά μας ήθη, που είναι γενικώς "μανιχαϊστικού" τύπου. Όλα είναι ή μαύρα ή άσπρα, δίχως δυνατότητα γκρίζου. Και συνήθως, ό,τι κάνει η Κυβέρνηση, είναι αναγκαστικά "λάθος" για την αντιπολίτευση, που δυσκολεύεται να δείξει σημεία συναίνεσης. Αυτά στον γενικό κανόνα, αφού ενίοτε, υπάρχουν και εξαιρέσεις. 

Το περιεχόμενο όμως του ίδιου του προϋπολογισμού, δεν είναι ουδέτερο και δίνει σαφείς κατευθύνσεις. Μπορεί κανείς, καλόπιστα και με βάση τις βασικές παραδοχές λογικής και επιστήμης, να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα, χωρίς να υποχρεούται να υιοθετήσει μέχρι κεραίας τα κελεύσματα κανενός "στρατού". Μπορεί λοιπόν να δει την πορεία των βασικών αυτών μεγεθών, και να ανιχνεύσει δαπάνες και έσοδα. Να δει πώς πάει ο πληθωρισμός, τα ποσοστά ανεργίας, το ποσοστό χρέους και αν μειώνεται ή αυξάνεται, τα σχετικά με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές της χώρας, τις κοινωνικές δαπάνες και άλλα. 

Τα κόμματα, με βάση τα ιδεολογικά τους προτάγματα, μπορεί να έχουν διαφορετικές αναγνώσεις, ακόμα και για αυτά, τα ως άνω μεγέθη. Σε σχέση με το ύψος των φόρων, σε σχέση με τις δαπάνες και την κατεύθυνσή τους. Οι πολίτες όμως, με ένα πιο πρακτικό, καθημερινό κριτήριο, μπορούν ίσως πιο εύκολα να βγάλουν το δικό τους συμπέρασμα, για το πού βαδίζει η χώρα. Και μάλιστα, όχι γενικά, στο κενό και με βάση κάποια ιδεατή, μη υπάρχουσα, πραγματικότητα. Αλλά με βάση τις πραγματικές συνθήκες, σε αυτή τη συγκυρία και σχετικά με τις χρονιές που αμέσως έχουν προηγηθεί. Γιατί όλα τα μεγέθη σε αυτή τη ζωή, αυτόν τον κόσμο, είναι σχετικά, σχετιζόμενα με άλλα. Με καταστάσεις που προηγήθηκαν και με αυτές που σήμερα επικρατούν και διαμορφώνουν την πραγματικότητά μας. 

Ευτυχώς για όλους, στην εκτίμησή μας αυτή, δεν είμαστε μόνοι. Δεν είναι αναγκαίο να είμαστε όλοι ειδήμονες των οικονομικών, κάτοχοι εξειδικευμένων τίτλων. Αρκεί να είμαστε παρατηρητικοί και να έχουμε καλόπιστη διάθεση ανάλυσης των δεδομένων. Για τη δουλειά αυτή, μας βοηθούν οι πλέον αρμόδιοι: Οι διεθνείς θεσμοί, που έχουν και την αρμοδιότητα ανάλυσης παρόμοιων δεδομένων, αλλά και άλλοι φορείς κύρους, παράγοντες της Οικονομίας και άλλοι. Η Ελλάδα έχει την τύχη να ανήκει σε όλους τους σημαντικούς διεθνείς Οργανισμούς, με πρώτη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και μια από τις βασικές τους δουλειές είναι η ενδελεχής αξιολόγηση των Οικονομιών των μελών τους. Το μάθαμε από την καλή και την ανάποδη στη χώρα μας, τη δεκαετία που προηγήθηκε. Όταν αφενός μας κατέτασσαν στις λεγόμενες χώρες "P.I.G.S."και αφετέρου απέτρεπαν την άτακτη χρεοκοπία με πάσης φύσεως "πακέτα διάσωσης". 

Φορτισμένες έννοιες και αναμνήσεις. Τα γεγονότα όμως αδιαμφισβήτητα. Όλες οι αξιολογήσεις, περισσότερο ή λιγότερο ακριβείς, είχαν άμεσο αντίκτυπο στις ζωές μας. Αρνητικές οι αξιολογήσεις και δυσφημιστικές, καταστροφικές οι συνέπειες και στην οικονομία, στην τσέπη, τις προοπτικές μας. Ποιος δεν θυμάται το διεθνή τύπο της περιόδου μετά το 2010 και για πολλά χρόνια; Όλα αυτά, με τη δουλειά συγκεκριμένων ανθρώπων περισσότερο από άλλους και βασισμένες στις θυσίες του κόσμου, παρήλθαν. Και φτάνουμε τώρα στο σημείο, ο ελληνικός προϋπολογισμός να περνάει από το Eurogroup, μαζί με άλλους 6 μόνο, χωρίς παρατηρήσεις και ως πλήρως εναρμονισμένος με τους στόχους του τελευταίου. 

Πριν από αυτό, οι μεγάλοι Οίκοι Αξιολόγησης έχουν αποδώσει στην ΕλληνικήΟικονομία την περίφημη επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που αναμενόταν από την αγορά επί σειρά ετών. Και "κερασάκι στην τούρτα", ο περίφημος Economist, με την τεράστια επιρροή στον κόσμο της Οικονομίας διεθνώς, κατατάσσει την Ελληνική Οικονομία, ως 1η διεθνώς με βάση 5 κύρια κριτήρια. Και μάλιστα για 2η συνεχή φορά. Και βρισκόμαστε τώρα σε αυτό το σημείο, βλέποντας κάποιους σε αμηχανία,  να μην ξέρουν πώς να εκφραστούν για τα ανωτέρω. Μπορούμε όμως να ομονοήσουμε επιτέλους στα αυτονόητα;

Να παραδεχτούμε όλοι πως σίγουρα επιτελείται πρόοδος; Τέτοιου είδους δημοσιεύματα, κάθε άλλο παρά αυτονόητα είναι και άλλοτε θα τα αναζητούσαμε απελπισμένα, με το "τουφέκι". Τώρα που έρχονται αβίαστα, πρέπει πραγματικά να τα αμφισβητούμε ή να τα υπονομεύουμε; Τι μας δίδαξε η περιπέτεια της "παρολίγον χρεοκοπίας"; "Και τι μ’ αυτό", θα πουν πολλοί. "Λύθηκαν, μήπως, όλα τα προβλήματα; Δε βλέπετε την ακρίβεια; Την ανεργία των νέων; Τον αποκλεισμό τόσων ανθρώπων"; 

Φυσικά και όλα αυτά είναι υπαρκτά, ορατά και αμείλικτα. Προβλήματα όμως, σε μια κοινωνία και οικονομία ανθρώπων, δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν. Το ζήτημα είναι η πορεία των σχετικών δεικτών, αν υπάρχει βελτίωση ή χειροτέρευση. Και αναγκαία είναι η έξωθεν καλή μαρτυρία. Αυτήν, εσχάτως, την έχουμε γενναιόδωρα. Μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε πως αυτό είναι κάτι καλό; Να το αξιοποιήσουμε ως εθνικό κεφάλαιο, ως επένδυση και να χτίσουμε πάνω σε αυτό, εξαντλώντας τις μάχες μας σε όσα χρειάζονται σήμερα βελτίωση; Γιατί, πώς να το κάνουμε, αν μια έγκυρη διεθνής ανάλυση σε κατατάσσει πρώτο παγκοσμίως, αυτό είναι καλά νέα. Έστω και μόνο ως θετική "προφητεία" για τα αμέσως ερχόμενα. Μια γενναιόδωρη παραδοχή σε αυτό δεν έχει κόστος. Αντίθετα, η μη παραδοχή και του πλέον αυτονόητου, απλώς μαρτυρά παθολογική στρέβλωση, ελάχιστα χρήσιμη στην κοινωνία. 

* Ο Νίκος Κασκαβέλης είναι Δικηγόρος (ΜΔΕ, ΜSc).