Η ελληνική οικονομία και ο αριθμός 7

Του Γιάννη Σταύρου 

Ο αριθμός 7 αποτελεί έναν από τους ιερούς αριθμούς και αναγνωρίζεται ως τέτοιος από τις περισσότερες θρησκείες και τους αρχαίους πολιτισμούς.

Επτά είναι οι ημέρες της εβδομάδας, τα θανάσιμα αμαρτήματα, οι πύλες της κολάσεως, τα λυχνάρια της μενορά, τα βήματα που έκανε ο Βούδας από τη γέννησή του.

Ανατρέχοντας σε  δεκάδες άρθρα που αφορούν στην Ελληνική Οικονομία διαπιστώνω ότι ο αριθμός 7 επαναλαμβάνεται συνεχώς. Επτά ευκαιρίες, προτάσεις, κίνδυνοι και ούτω καθ’ εξης.

Ακολουθώντας λοιπόν την πεπατημένη αποφάσισα να καταγράψω  τα 7 κύρια προσκόμματα και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία σήμερα….
 

1. Χρέος και  παραγωγικό υπόδειγμα της χώρας

Έχουμε διαβεί τον Ρουβίκωνα της κρίσης χρέους; Είναι γεγονός ότι το χρέος παρότι βαίνει μειούμενο και με ταχείς ρυθμούς, το ύψος του είναι ιλιγγιώδες.

Η κυβέρνηση ερίζει πως τα χειρότερα πέρασαν και πως έρχονται καλύτερες μέρες. Ίσως η μεγάλη εικόνα να την επιβεβαιώνει, αλλά το παραγωγικό υπόδειγμα, δηλαδή η γενεσιουργός αιτία της κρίσης, παραμένει αναλλοίωτη.

Οι στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας, που στηρίζεται ακόμη στην κατανάλωση κυρίως ξένων αγαθών και στις υπηρεσίες, σε συνάρτηση με την έλλειψη σαφούς πολιτικής στήριξης για τη βιομηχανία και τις παραγωγικές επενδύσεις, δημιουργούν πρόσθετες αβεβαιότητες.

Επιγραμματικά, αλλαγή παραγωγικού υποδείγματος σημαίνει ενσυνείδητη και αποφασιστική υλοποίηση μέτρων πολιτικής, που  θα έχουν ως στόχο τους:

- την αύξηση της μεταποιητικής δραστηριότητας και την παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων, 
- τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα και  τη διασύνδεση του με άλλους κλάδους, και,
- την ενίσχυση επενδύσεων στην καινοτομία και την υψηλή τεχνολογία.

Αν δεν αποκτήσει η χώρα μας ισχυρή παραγωγική βάση, η συνοχή της ελληνικής οικονομίας κινδυνεύει να καταρρεύσει.

2. Περιφερειακές ανισότητες 

Όπως αναδεικνύεται από την πλέον πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ανταγωνιστικότητα των Περιφερειών, οι ελληνικές περιφέρειες πιάνουν τις τελευταίες θέσεις. Σύμφωνα με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, οι περιφερειακές ανισότητες στην περίοδο 2011-2023 έχουν αυξηθεί δραματικά. Εκτός από την Αττική, όλες οι περιφέρειες αγγίζουν τον πάτο. 

Πόσο ανησυχεί τους Έλληνες πολιτικούς, αλλά και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, το σύνθετο αυτό πρόβλημα, είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό. Μπορούμε να πορευτούμε ως χώρα με ένα μόνο μεγάλο αστικό κέντρο; To δεύτερο κέντρο, η φτωχομάνα Θεσσαλονίκη, με το μετρό και το flyover, βλέπει την Αθήνα με το κιάλι.

Οι περιφερειακές ανισότητες συνδέονται πάντα με κοινωνικές ανισότητες και δημογραφικά προβλήματα. Μόνο μια ολιστική προσέγγιση με γενναία αναδιανομή πόρων μπορεί να αποκαταστήσει την προφανή αυτή ανισορροπία. 

3. Αγορά εργασίας και ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού 

Το κατεξοχήν πρόβλημα στις συζητήσεις των επιχειρηματιών κάθε κλάδου, από το εμπόριο, τον τουρισμό και τις υπηρεσίες ως τη βιομηχανία και την αγροτική παραγωγή, είναι η έλλειψη προσωπικού. Οι ελλείψεις αυτές αφορούν τόσο σε προσωπικό υψηλής, όσο και χαμηλής εξειδίκευσης. Για την Ελλάδα, παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού και το brain drain, επιτείνουν το πρόβλημα. Σημαντικές επενδύσεις ξένων επιχειρήσεων τεχνολογίας έχουν σκουπίσει τους εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης και τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα δεν είναι σε θέση να αναπληρώσουν τα κενά. 
Στην αντίπερα όχθη και όσον αφορά τους εργάτες γης και τα τεχνικά επαγγέλματα, η μόνη λύση που διεθνώς εφαρμόζεται, δηλαδή η μετάκληση εργαζομένων από τρίτες χώρες, παραμένει κενό γράμμα. Οι περίπλοκες και γραφειοκρατικές διαδικασίες καθιστούν τον Νόμο του 2014 μερικώς εφαρμόσιμο και τις προβλεπόμενες 168.000 θέσεις εργασίας  για το 2023 και 2024 άπιαστο στόχο.

Έχουμε αναλογιστεί άραγε ποιος θα μαζέψει του χρόνου τις ελιές του ελαιώνα της Κρήτης ή τα ροδάκινα στο χρυσό τρίγωνο της Κεντρικής Μακεδονίας;

Μια ουσιαστική μεταρρύθμιση στον τομέα αυτό είναι επιβεβλημένη.

4. Απονομή δικαιοσύνης

Στην Ελλάδα η Θέμις, θεά της δικαιοσύνης, εκτός από τυφλή, σέρνεται. Η βραδύτητα στην απονομή δικαιοσύνης στη χώρα μας αποτελεί διεγνωσμένο πρόβλημα δεκαετιών, που έχει απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο. Ο χρόνος οριστικής επίλυσης μιας διαφοράς ξεπερνά τα 5 χρόνια και μας κατατάσσει στην τελευταία θέση μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ.

Για τις επιχειρήσεις η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες για την προσέλκυση επενδύσεων και την ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου.

Η ψηφιακή μετάβαση αποτελεί την προσφορότερη λύση, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις "reverse engineering" για τη λειτουργία του Δικαστικού συστήματος. 

Ο ΣΕΒ εκπόνησε, σχετικά πρόσφατα, μελέτη με 90 δέσμες παρεμβάσεων. 
Στην εποχή της τεχνικής νοημοσύνης, στην Ελλάδα ακόμη ανακαλύπτουμε, τη συγγραφή δικογράφων με ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

5. Φοροδιαφυγή

Η φοροδιαφυγή στη χώρα μας ζει και βασιλεύει. Φθάνει περίπου τα 40 με 50 δισ. κατ’ έτος και ένα εύρος μεταξύ 20% με 25% του ΑΕΠ.

Οι φοροδιαφεύγοντες πίνουν στην υγεία των κορόιδων, που δεν είναι περισσότεροι από 800.00 συμπολίτες μας, σε ένα σύνολο 9 εκατ. φορολογουμένων.

Όλα τα πολιτικά κόμματα, δεκαετίες τώρα, υπόσχονται ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα χωρίς να έχει αγγίξει κανείς τη σκιώδη οικονομία. Μήπως θα έπρεπε να δούμε ξανά όλο το φορολογικό σύστημα από την αρχή;

Το πάνδημο αίτημα για "μεταρρυθμίσεις για την Ελλάδα του 2027", όπως ανακοινώθηκε από κορυφαίο Υπουργό της Κυβέρνησης, περιλαμβάνει και ριζοσπαστικούς μετασχηματισμούς, όπως το global tax, ή αρκούμαστε στα μικρά βήματα που εύκολα γυρίζουν πίσω;

6. Ακρίβεια και πληθωρισμός

Ο πληθωρισμός μειώθηκε, οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν, αλλά οι ανατιμήσεις σε πολλά αγαθά και όχι μόνο στα τρόφιμα, ροκανίζουν το εισόδημα των εργαζομένων και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων με τα επιτόκια των τραπεζών να επιβαρύνουν το τελικό κόστος των προϊόντων.

Η κήρυξη πολέμου με την επιβολή υψηλότατων προστίμων σ' αυτούς που είναι υπεύθυνοι του "πληθωρισμού της απληστίας" είναι συμβολικά ορθή. Είναι όμως αρκετή για να πέσουν οι τιμές; Τα γεγονότα δείχνουν πως όχι.

Η λύση των pass ως αναδιανεμητικό μέτρο εξαντλεί το δημοσιονομικό περιθώριο της χώρας και κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί.

Πώς άραγε διαμορφώνεται η τελική τιμή ενός προϊόντος στο super market; 

Ποιο είναι το ποσοστό που πληρώνουν οι παραγωγοί για πιστωτικά, υπηρεσίες, επιστροφές, προβολές που εισπράττουν τα super market και επιβαρύνουν την τελική τιμή του προϊόντος στο ράφι; Πολλές φορές οι πρόσθετες αυτές χρεώσεις φθάνουν στο 50 % της αρχικής τιμής. 

Μήπως σ’ αυτές τις χρεώσεις οφείλεται η διαφορά τιμών στα ελληνικά super market από τα ευρωπαϊκά; Ίσως θα πρέπει να διερευνηθεί.

7. Γραφειοκρατία και ψηφιακή μεταρρύθμιση

Η γραφειοκρατία αποτελούσε ανέκαθεν ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Αμέτρητες χαμένες ώρες σε διαδικασίες και χαρτοπόλεμο, που εξυπηρετούσε τελικά μόνο το σύστημα που τις δημιούργησε. Ευτυχώς, από το τέλος της προηγούμενης δεκαετίας φάνηκε ότι Υπάρχει Ελπίς.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της Δημόσιας Διοίκησης τα χρόνια κατά, και μετά, την πανδημία ήταν πράγματι ριζικός. Πάνω από 1.500 υπηρεσίες παρέχονται πλέον διαδικτυακά. Η επανάσταση της ψηφιοποίησης του δημοσίου συμπαρασύρει και τον ιδιωτικό τομέα που στα ερχόμενα χρόνια θα πρέπει να επενδύσει στην ψηφιοποίηση για να επιβιώσει. Η πλήρης εξουδετέρωση της γραφειοκρατίας έχει ακόμη πολύ δρόμο, κυρίως στον τομέα της διαλειτουργικότητας μεταξύ των υπηρεσιών. Τα οφέλη πλέον είναι ορατά και οποιαδήποτε μεταρρύθμιση θα γίνει ευκολότερα ξεπερνώντας τις συντεχνίες που ακόμη αντιστέκονται.

* Ο Γιάννης Σταύρου είναι Α’ Αντιπρόεδρος – Εκτελεστικός, Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ)