Γιατί κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό η Νέα Δημοκρατία

Του Ανδρέα Μήλιου

Η νίκη της Ν.Δ. στις διπλές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου δεν αποτέλεσε έκπληξη, αφού μετά τις εκλογές του 2019 την  προδιέγραφαν όλες οι δημοσκοπήσεις. Η έκπληξη βρίσκεται στο γεγονός ότι, παρά τις σοβαρές κρίσεις που η Ν.Δ. αντιμετώπισε ως κυβέρνηση την τελευταία τετραετία (πανδημία, προσφυγικό, υποκλοπές, πυρκαγιές και Τέμπη), το εκλογικό της ποσοστό αυξήθηκε αντί να μειωθεί. Αντίθετα, εκπλήξεις αποτέλεσαν η εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ και η είσοδος στη Βουλή των μικρών αντισυστημικών κομμάτων που δεν καταγραφόταν στις δημοσκοπήσεις. 

Η νίκη της Ν.Δ. οφείλεται στις  καταλυτικές δομικές μεταβολές που συντελούνται στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτικοκοινωνικό μακροπεριβάλλον, στο ελληνικό μικροπεριβάλλον, καθώς και στο μείγμα των στρατηγικών και των πολιτικών που υλοποιήθηκαν με συνέπεια, από την αρχή μέχρι το τέλος της τετραετίας 2019-2023, από τον  πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη. 

Στις μακροπεριβαλλοντικές μεταβολές περιλαμβάνονται η απομάγευση των ιδεολογιών και ιδίως της σοσιαλιστικής και της σοσιαλδημοκρατικής, η μετατόπιση της πολιτικής ισχύος του πολιτικού φάσματος προς τα δεξιά, η υπερίσχυση της τεχνοκρατικής διαχείρισης της πολιτικής αντί της ιδεολογικής και ο πολιτισμικός μετασχηματισμός που προκλήθηκε από την παγκοσμιοποίηση,  την τεχνολογική και  ψηφιακή επανάσταση και τη μετανάστευση των πληθυσμών από τις φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες στις αναπτυγμένες της Ευρώπης και της Β. Αμερικής.  

Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η ανθρωπότητα είδε τους κύριους υποστηρικτές του Ρωσία και Κίνα να εφαρμόζουν σκληρές καπιταλιστικές πρακτικές στην παραγωγή, στην εργασία, στην οικονομία και στον τομέα του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και διαπίστωσε ότι  ο δυτικός καπιταλισμός ήταν πιο ανθρώπινος από τον πρώτο. Ο  σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός με ανθρώπινο πρόσωπο απαξιώθηκαν και αποδείχθηκαν παραμύθια χωρίς δράκους! Η εξέλιξη αυτή έπληξε και την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η οποία, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυριάρχησε για τρεις δεκαετίες, ως μετριοπαθής ιδεολογία εξανθρωπισμού του δυτικού καπιταλισμού, καθώς αυτή έχασε την υπεροχή της σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης.

Ταυτόχρονα, την τελευταία δεκαετία του προηγούμενου αιώνα, η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική και ψηφιακή επανάσταση διαρρήγνυαν τα γεωγραφικά όρια των εθνικών συνόρων, τροποποιούσαν τις συντεταγμένες της κοινωνικής συνύπαρξης στον κοινό χώρο και συντελούσαν στο να χάσουν οι παραδοσιακές πολιτικές και ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές την πρότερη ισχύ και εμβέλειά τους. Η νέα αυτή πλανητική πραγματικότητα, που διαμορφωνόταν προοδευτικά χρόνο με το χρόνο, ταρακούνησε και, σε πολλές περιπτώσεις, θρυμμάτισε τα παραδοσιακά ισχυρά πολιτικά και κοινωνικά προτάγματα. Το αξιακό πολιτικό φορτίο της Ευρώπης απεγκλωβίστηκε από τις παρωχημένες ιδεοληψίες και στράφηκε προς ένα ρεαλιστικό μέλλον που θα υποσχόταν θετικές προσδοκίες και ελπίδες. Προς ένα μέλλον όπου θα υπερίσχυε η τεχνοκρατική διαχείριση της πολιτικής, η οποία θα έφερνε καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους. 

Άλλες σημαντικές συνέπειες της συλλογικής απογοήτευσης των λαών από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν η εμφάνιση μιας αντισυστημικής ιδεολογίας και η ενίσχυση του πολιτικού χώρου της Ακροδεξιάς σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Οι τάσεις αυτές ενισχύθηκαν  από την ανάπτυξη εθνολαϊκιστικών και ταυτοτικών  ιδεολογιών και πεποιθήσεων σε πολλές χώρες, καθώς και από το αίσθημα ανασφάλειας των εγχώριων πληθυσμών, οι οποίοι ένοιωθαν να απειλείται η ζωή, η εργασία και η καταγωγική ταυτότητά τους από τους προσφυγικούς και μεταναστευτικούς πληθυσμούς.  

Στο εγχώριο πολιτικοκοινωνικό μικροπεριβάλλον,  στη νίκη της Ν.Δ. συνέβαλαν καθοριστικά μια σειρά από παράγοντες, βασικότεροι των οποίων είναι το μοντέλο διακυβέρνησης και η υπεροχή της προσωπικότητας του Κυρ. Μητσοτάκη έναντι των ανταγωνιστών του. 

Με την ανάληψη της εξουσίας το 2019, ο Κυρ. Μητσοτάκης υλοποίησε στρατηγικές και πολιτικές που δεν ήταν καθόλου αυτονόητες. Όρισε είκοσι περίπου εξωκοινοβουλευτικούς υπουργούς και υφυπουργούς, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν προέρχονταν από τον πολιτικό χώρο της Ν.Δ. αλλά από το ΠΑΣΟΚ, διόρισε διοικητές οργανισμών στελέχη από τον ευρύτερο κεντροδεξιό και κεντροαριστερό χώρο, προσέδωσε στο πρωθυπουργικό γραφείο επιτελική δομή και έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους. 

Στη συνέχεια, επένδυσε στη σταθερότητα του οικονομικού περιβάλλοντος, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, την ανακοπή του brain drain, τη μείωση του χρέους, των επιτοκίων δανεισμού και της ανεργίας και την αύξηση των εξαγωγών και των τουριστικών ροών, ξεκίνησε σημαντικά έργα υποδομών που καρκινοβατούσαν, διαχειρίσθηκε αποτελεσματικά την πανδημία, στήριξε την επιχειρηματικότητα και την κοινωνία κατά τη διάρκειά της και ανέπτυξε μια συνεκτική εξωτερική πολιτική και μια πολιτική άμυνας, που ενίσχυσαν σημαντικά τον γεωπολιτικό ρόλο της χώρας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Η πολιτική της αμφίπλευρης διεύρυνσης αποτέλεσε συνειδητή επιλογή της κεντρικής στρατηγικής του Κυρ. Μητσοτάκη, η οποία στόχευε στην άλωση του πολιτικού χώρου του Κέντρου, η αυθυπαρξία του οποίου τα τελευταία χρόνια δοκιμάζεται σοβαρά. Πρόκειται για τη λεγόμενη στρατηγική της πολιτικής τριγωνοποίησης, με την οποία στο παρελθόν κυριάρχησαν ο Μπιλ Κλίντον και ο Τόνυ Μπλερ. Η εν λόγω στρατηγική, που εφευρέθηκε από τους κορυφαίους αμερικανούς επικοινωνιολόγους Ντικ Μόρις και Στάνλευ Γκρίνμπεργκ, συνίσταται στην υιοθέτηση ιδεολογικών θέσεων και από τους δύο πολιτικούς χώρους, της Αριστεράς και της Δεξιάς, που βρίσκονται στα άκρα ενός άξονα. Οι συγκλίνουσες γραμμές που ξεκινούν από τα δύο ακραία σημεία τέμνονται σε ένα σημείο δημιουργώντας ένα τρίγωνο. Όποιος καταφέρει να τοποθετηθεί στην κορυφή αυτού του τριγώνου κερδίζει τις εκλογές.  Αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα των εκλογών, η στρατηγική αυτή του κ. Κ. Μητσοτάκη στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, αφού, παρά το γεγονός ότι τρία μικρότερα κόμματα, που στο πολιτικό φάσμα τοποθετούνται δεξιότερα της Ν.Δ, εισήλθαν στη Βουλή λαμβάνοντας συνολικά εκλογικό ποσοστό 13%, η τελευταία μπόρεσε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, διευρύνοντας το εκλογικό ποσοστό του 2019.

Οι βασικότερες πολιτικές που επιστρατεύθηκαν για την υλοποίηση των στόχων της εν λόγω κεντρικής στρατηγικής επεδίωκαν να μεταδώσουν στη δοκιμαζόμενη για μια δεκαετία ελληνική κοινωνία αισθήματα ασφάλειας, σιγουριάς, αξιοπιστίας και προόδου, καθώς και ευοίωνες προσδοκίες και προοπτικές. Οι πολιτικές αυτές υπηρετήθηκαν με την επιτυχημένη εξωτερική και αμυντική πολιτική (συμμαχίες και εξοπλισμοί), τον έλεγχο των προσφυγικών ροών (φράχτης Έβρου, κλειστά κέντρα υποδοχής, αυστηρότερη επιτήρηση των θαλασσίων συνόρων), την προσέλκυση επενδύσεων από μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις στους τομείς των ψηφιακών δεδομένων, την εκκίνηση σημαντικών έργων υποδομών και την υποστήριξη μιας υβριδικής θεματολογίας σε σημαντικά κοινωνικά θέματα (ισότητα φύλων, σύμφωνο συμβίωσης, δικαιώματα LOATKI+, κ.α.).  

Η υπεροχή της προσωπικότητας του Κυρ. Μητσοτάκη έναντι των ανταγωνιστών του αποδείχθηκε, επίσης, σημαντικός παράγοντας για τη νίκη της Ν.Δ. Η άριστη γνώση ξένων γλωσσών, οι επιστημονικές γνώσεις και  εμπειρίες και η παιδεία του ενίσχυσαν την προσωπική του εικόνα στη διεθνή κονίστρα και τον κατέστησαν αξιόπιστο συνομιλητή των ηγετών των μεγάλων χωρών της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Στην Ελλάδα, οι ικανότητες και οι δεξιότητές του δεν βρήκαν ποτέ μέτρο σύγκρισης με τις αντίστοιχες γλίσχρες των δύο άμεσων ανταγωνιστών του. Ο Κυρ. Μητσοτάκης δίνει την εικόνα μετριοπαθούς, συνετού,  αξιόπιστου και ανθρώπινου πολιτικού που υποστηρίζει τις επιλογές του και υλοποιεί με συνέπεια τους στόχους του, χωρίς να διστάζει να παραδεχθεί τα λάθη του και να ζητήσει δημόσια συγγνώμη για ζητήματα που έπληξαν τα αισθήματα του κοινωνικού συνόλου. Προφανώς, εξ’ αιτίας όλων αυτών, η δημοφιλία του κλονίσθηκε κάποιες φορές (παρακολουθήσεις, Τέμπη, πυρκαγιές) αλλά δεν κατέρρευσε.

Τέλος, οι πολιτικοί οργανισμοί του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ και προσωπικά οι  Α. Τσίπρας και Μ. Ανδρουλάκης με τις προβληματικές πολιτικές προτάσεις (παράλληλα νομίσματα!), τον  αναχρονιστικό διχαστικό λόγο, τις προσωπικές επιλογές και τον εξορκισμό της μεταξύ τους συνεργασίας σφυρηλάτησαν άθελά τους μια  αξιόπιστη εικόνα για τον αντίπαλό τους, ως της καλύτερης διαθέσιμης λύσης για τη χώρα, αποδεικνυόμενοι χρυσοί χορηγοί του.  Στις ίδιες ράγες κινείται και ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σ. Κασσελάκης, ο οποίος με τον νηπιακό πολιτικό λόγο και την εγωπαθή συμπεριφορά του διέλυσε το ίδιο του το κόμμα, αντί να αποτελέσει απειλή για τον πρωθυπουργό. Συμπέρασμα: Αν οι αντίπαλοι του Κυρ. Μητσοτάκη δεν κατανοήσουν σωστά τα βασικά επίδικα του  πλαισίου της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας και της πολιτειακής συγκρότησης, αυτός θα συνεχίσει να τους στερεί, για πολλά χρόνια, το πολιτικό οξυγόνο που είναι αναγκαίο  για  την πολιτική τους άνδρωση.   
 
* Ο Ανδρέας Μήλιος είναι διδάκτωρ πολιτειολογίας του πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, οικονομολόγος και συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο "Αθηναϊκή και σύγχρονη δημοκρατία-Διδάγματα από την αθηναϊκή"  κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις  ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ.