Αντικειμενικές συνθήκες, κομματικές παρακαταθήκες και πολιτικές διαθήκες

Του Γιάννη Πανούση 

Με το "εάν" και με το "έπρεπε" δεν αλλάζει η πραγματικότητα και δεν εξηγούνται οι νόμοι της Ιστορίας

Λουκάς Αξελός, Γεώργιος Σκληρός

Αναρωτιέμαι γιατί τόσο έγκριτοι πολιτικοί επιστήμονες και τόσο έμπειροι πολιτικοί της δράσης προτείνουν σε συνέδρια ενδιαφέρουσες λύσεις για τα προβλήματα της χώρας και όταν αποκτήσουν εξουσία κάνουν "άλλα αντ’άλλων".

Τί μεσολαβεί ανάμεσα στα λόγια και στα έργα;

Για πολλούς, ίσως η υποκρισία. Για άλλους, η  άγνοια. Υπάρχουν όμως και μερικοί αιθεροβάμονες που νομίζουν ότι με την ιδεολογία  τους και τον προσωπικό τους βολονταρισμό θα ελέγξουν τις αντικειμενικές συνθήκες.

Στη χώρα μας τον τελευταίο καιρό εκτός από την τρολοποίηση της μιντιοπολιτικής και τη ρητορική της παραβίασης απ' όλους των αόρατων κόκκινων γραμμών που χωρίζει τα κόμματα εξουσίας, διαπιστώνουμε δύο νέα φαινόμενα:

1. Εναν αριστερό αλυτρωτισμό

Κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ διατείνονται ότι το κόμμα (και η ηθική του;) κατελήφθη δι’εφόδου από δαιμονικές δυνάμεις και οι καθαροί αριστεροί έχουν χρέος να εκ-διώξουν το Κακό.

"Νεομαρξιστές από δεύτερο ή τρίτο χέρι" επικαλούνται τις (ουτοπικές) παραδόσεις της (δικής τους) Αριστεράς, στη βάση μαξιμαλιστικών ή και εσχατολογικών προσεγγίσεων, και καταλήγουν σε πισωδρομικές θέσεις άμυνας κι αμηχανίας.

Δεν γνωρίζω αν αποφασίσουν να συγκροτήσουν μία "στρατοπεδική ελάσσονα αριστερά" μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ ή  ν’ απο-χωρήσουν για να δια-μορφώσουν ένα γνήσιο "φιλοαριστερό κίνημα". Έχω όμως την αίσθηση ότι υπηρετούν (εκόντες/άκοντες) έναν αδιέξοδο ειδωλολατρισμό και μία μηχανιστικοδογματική ανάλυση της Αριστεράς του 2023.

2. Μία δοξολόγηση των πρώην

Προφανώς, οι εκάστοτε κυβερνήσαντες πρωθυπουργοί όφειλαν να διαθέτουν (τουλάχιστον όταν κυβερνούσαν) ψύχραιμη σκέψη, καθαρά χέρια και έντιμο χαρακτήρα. Προφανέστατα έπρεπε να έχουν σχέδιο, πρόγραμμα, στρατηγική, όμως η μεταγενέστερη επίκληση των αρνητικών συνθηκών, οι οποίες προκάλεσαν αναταράξεις της θητείας τους, δεν συνιστά πάντοτε ισχυρό και πειστικό επιχείρημα για την ερμηνεία των αποτυχιών ή της τακτικής του ριψάσπιδος.

Είναι δεδομένη η  κρίσιμη σημασία των απρόβλεπτων και απρόοπτων καταστάσεων και γνωστό ότι τα πάντα εξελίσσονται μεταβαλλόμενα (πολλές φορές μη-γραμμικά), όμως ο πραγματικός ηγέτης είναι εκείνος που συλλαμβάνει πριν από τους άλλους την τροχιά των επικίνδυνων στροφών κι όχι αυτός που χρεώνει τα προσωπικά του λάθη (σε πρόσωπα και πολιτικές) στις ιστορικές καμπές. 

Μ’ αυτά και μ’ αυτά οι πολιτικοί μας, παλιοί και νεότεροι, προτιμούν να χρησιμοποιούν ασαφείς όρους, όπως "ευρωπαϊκός εκσυγχρονισμός", "δημοκρατικός πατριωτισμός", "πολυσυλλεκτική αριστερά", ώστε από τη μία να μην είναι υπεύθυνοι για την αρνητική έκβαση των ανεπεξέργαστων τσιτάτων τους κι από την άλλη να μην είναι κάθε τόσο υποχρεωμένοι να προβαίνουν σε ‘"αναστοχασμούς προσαρμογής" σε μία πραγματικότητα, που τους έχει αφήσει πολύ πίσω.

Αναμασώντας όμως το παρελθόν και δοξολογώντας τους απελθόντες καμία χώρα δεν πρόκοψε. 

ΥΓ. "Το τρίγωνο παλεύεται... εκείνο που δεν παλεύεται είναι ο κύκλος" (Εφη C.Νικολούδη, Playing possum…)

* Ο Γιάννης Πανούσης είναι Καθηγητής Εγκληματολογίας, πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη