"Insiders" και "Outsiders" στην ελληνική πολιτική

Του Ευάγγελου Στραβέλα

Η ελληνική πολιτική σκηνή είναι εξαιρετικά πολυποίκιλη και πλούσια σε πολιτικά μοντέλα και προσεγγίσεις. Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα μοντέλα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατανόηση της ελληνικής πολιτικής είναι αυτό των "Εσωτερικών" και "Εξωτερικών" (Insiders" και "Outsiders"). Αυτό το μοντέλο αναδύθηκε ως μια αναλυτική προσέγγιση για την κατανόηση της δυναμικής μεταξύ των πρωτοπόρων πολιτικών  και των παραδοσιακών φυλάκων.

Τα Κύρια Στοιχεία του Μοντέλου

Το μοντέλο των "Εσωτερικών" και "Εξωτερικών" περιγράφει δύο βασικές πολιτικές δυνάμεις. Οι "Εσωτερικοί" αντιπροσωπεύουν την παραδοσιακή, συντηρητική προσέγγιση προς την πολιτική, και τους υψηλόβαθμους γραφειοκράτες. Είναι αυτοί που έχουν άμεση πρόσβαση στην εξουσία, γραφειοκράτες, κομματικούς ηγέτες έως και επιδρομείς ομάδες συμφερόντων και συμμετέχουν στη διαμόρφωση της νομοθεσίας και των πολιτικών αποφάσεων, ενώ οι "Εξωτερικοί" είναι οι πρωτοπόροι της αλλαγής και της ανανέωσης. Περιλαμβάνουν και πολίτες, ακτιβιστές, καθώς και  μικρότερες ομάδες που προσπαθούν να ασκήσουν πίεση για να αλλάξουν την πολιτική. 

Οι "Εσωτερικοί" συνήθως έχουν συνδέσεις με το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα και τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας της ελληνικής πολιτικής. Συχνά, αυτοί είναι πολιτικοί που έχουν υπηρετήσει για πολλά χρόνια στη βουλή ή σε υπουργικά αξιώματα. 

Αντίθετα, οι "Εξωτερικοί" παρουσιάζονται ως εξωγενείς, χωρίς συνδέσεις με το παρελθόν ή τον παραδοσιακό πολιτικό χώρο. Αυτοί είναι οι πρωτοπόροι που εισάγουν νέες ιδέες και προοπτικές στην πολιτική σκηνή και συχνά προσελκύουν ψηφοφόρους που επιθυμούν αλλαγή. Ιστορικά, οι "Outsiders" συχνά (με προεξάρχουσα τη συνθηματολογία  στο πνεύματος τους πρωτίστως), είναι οι νικητές σε εκλογές, επωφελούμενοι από την επιθυμία του κοινού για αλλαγή και την υπόσχεση μιας φρέσκιας προσέγγισης της διακυβέρνησης.  

Παραδείγματα από την Ελληνική Πολιτική

Για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το μοντέλο, ας εξετάσουμε μερικά παραδείγματα από την ελληνική πολιτική ιστορία.

*Παράδειγμα 1: Ανδρέας Παπανδρέου (1981)
Το 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ κατάφεραν να κερδίσουν τις εκλογές υπό το σύνθημα "Αλλαγή". Αυτή η εκλογική νίκη αναδείχθηκε ως παράδειγμα των "Εξωτερικών" που προσέφεραν νέες πολιτικές ιδέες και προοπτικές για τη χώρα.

*Παράδειγμα 2: Αλέξης Τσίπρας (2015)
Ένα άλλο παράδειγμα που αναδεικνύει τη δυναμική των "Εξωτερικών" στην ελληνική πολιτική είναι η εκλογική νίκη του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Αυτή η νίκη μπορεί να αναλυθεί ως παράδειγμα της δυναμικής των "Εξωτερικών" στην ελληνική πολιτική.

Ο Τσίπρας και η παρέα του παρουσιάστηκαν ως οι πρωτοπόροι της αλλαγής, υποσχόμενοι ανατροπή του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος. Η νίκη τους συνέβαλε στην ανανέωση της πολιτικής σκηνής και την εισαγωγή νέων ιδεών. Επιπλέον, η αντιπολίτευσή τους είχε χαρακτηριστεί από αντίδραση στα μνημόνια και την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, κάτι που αποτέλεσε σημαντικό σημείο προσέλκυσης ψηφοφόρων. Αυτό το παράδειγμα επισημαίνει πώς οι "Εξωτερικοί" μπορούν να αλλάξουν την πολιτική σκηνή και να προάγουν νέες πολιτικές προοπτικές.

*Παράδειγμα 3: Τοπικές Εκλογές και Ανεξάρτητοι Υποψήφιοι: Στις τοπικές εκλογές, ανεξάρτητοι υποψήφιοι που συχνά θεωρούνται "Outsiders" έχουν κερδίσει δημοτικά αξιώματα, υποσχόμενοι να αντιμετωπίσουν τη διαφθορά και να βελτιώσουν την τοπική διακυβέρνηση. Αυτοί οι υποψήφιοι συχνά ελκύουν ψηφοφόρους που απογοητεύθηκαν από τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα.

‘Άλλες περιπτώσεις:

Ο Κώστας Σημίτης ως  "Εσωτερικός’ διαδραμάτισε κυρίως τον ρόλο του πρωθυπουργού που προσπάθησε να εκσυγχρονίσει την ελληνική κοινωνία. Κατά τη διάρκεια των πρωθυπουργικών του θητειών, εφάρμοσε μεταρρυθμίσεις στους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, επιδιώκοντας την εκσυγχρονισμό της χώρας. Ο ρόλος του ως "Εσωτερικού" αναδεικνύει την προσπάθειά του να αντιμετωπίσει δομικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας.

Από την άλλη πλευρά, ως "Εξωτερικός," ο Κώστας Σημίτης επικεντρώθηκε στην ελληνική εξωτερική πολιτική και τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές προσκήνιο. Διαδραμάτισε έναν πιο παραδοσιακό ρόλο προσπαθώντας να διατηρήσει και να ενισχύσει τις διεθνείς σχέσεις της χώρας, ειδικά σε περιόδους εξωτερικής αβεβαιότητας και προκλήσεων. 

Παρουσιάστηκε, ωστόσο,  εκλογικά ως  "Εξωτερικός," υπό το μήνυμα του "εκσυγχρονισμού".

Η εκλογική νίκη του Κώστα Καραμανλή το 2004 και η επανίδρυση του κράτους  που πρόταξε μπορούν να αναλυθούν στο πλαίσιο του μοντέλου των "Εσωτερικών" και "Εξωτερικών" στην ελληνική πολιτική. Σε αυτήν την πτυχή της πολιτικής του δράσης, μπορούμε να αντιληφθούμε τον Κώστα Καραμανλή ως "Εσωτερικό". Ωστόσο, η εκλογική του επιτυχία και η διακυβέρνησή του το 2004 σηματοδότησαν μια περίοδο στην ελληνική πολιτική σκηνή όπου εξαγγέλθηκε η επανίδρυση του κράτους και εξαγγελίας εφαρμογής μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση οικονομικών προβλημάτων και τη βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας. Ο Κώστας  Καραμανλής μπορεί να ερμηνευθεί στην εξαγγελία ως προσπάθεια ανασυγκρότησης του κράτους και επαναφοράς της τάξης στη χώρα, αλλά αυτό δεν αποκλείει την εφαρμογή πολιτικών που αντικατοπτρίζουν τα χαρακτηριστικά των "Εξωτερικών" σε άλλες πτυχές της πολιτικής του δράσης.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ένα ακόμα παράδειγμα από την ελληνική πολιτική σκηνή που μπορεί να αναλυθεί στο πλαίσιο του μοντέλου των "Εσωτερικών" και "Εξωτερικών". Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κέρδισε τις εκλογές το 2019 υπό το σύνθημα της διαφυγής από το προηγούμενο καθεστώς και της οικονομικής ανάκαμψης. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούμε να εξετάσουμε πώς η εκλογική νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη και του κόμματός του, της Νέας Δημοκρατίας, αντικατοπτρίζει τη δυναμική των "Εξωτερικών", μολονότι  "Εσωτερικώς", ως πρώην υπουργός, βουλευτής  και μέλος πολιτικής οικογένειας . Παρουσιάστηκε ως πρωτοπόρος της αλλαγής και της οικονομικής ανάκαμψης, προωθώντας πολιτικές προτάσεις που τον διακρίνουν ως "Εξωτερικό". Την ίδια εντύπωση κατόρθωσε να διαδώσει στους ψηφοφόρους  και στις εκλογές του 2023 , παρόλο που ήταν ήδη στη διακυβέρνηση, άρα  "Εσωτερικώς".

Οι πρόσφατες εκλογές στο ΣΥΡΙΖΑ με τον Στέφανο Κασελάκη  να εμφανίζεται ως 
" Outsider ", αντιπροσωπεύουν μια περίπτωση όπου ένας πολιτικός χωρίς ιστορικές συνδέσεις με το κόμμα παρουσιάστηκε ως εξωγενής παράγοντας, δημιουργώντας προσδοκίες για αλλαγή. Αυτό προκάλεσε ανταγωνιστική δυναμική εντός του ΣΥΡΙΖΑ και ανέδειξε το δίλημμα για τους ψηφοφόρους σχετικά με τον ποιος μπορεί να κερδίσει την εκλογική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό, η εμφάνιση του κ. Κασελάκη ως Outsider αντικατοπτρίζει τον ρόλο των "Outsiders" στην πολιτική, όπου μπορούν να προκαλούν ανανέωση και συζητήσεις στα πολιτικά κόμματα, ενθαρρύνοντας την ανταγωνιστικότητα και την αναζήτηση νέων προσανατολισμών.

Στην ελληνική πολιτική, οι "Εσωτερικοί" και οι "Εξωτερικοί" αποτελούν σημαντική δυναμική. Οι πρώτοι διατηρούν τις παραδόσεις και τη συντηρητική προσέγγιση, ενώ οι δεύτεροι προσφέρουν νέες ιδέες και προοπτικές. Η αντιπαράθεση μεταξύ τους διαμορφώνει την πολιτική εξέλιξη και επηρεάζει το πολιτικό τοπίο. Το μοντέλο των "Insiders" και "Outsiders" στην ελληνική πολιτική δεν περιορίζεται μόνο στην ανάλυση του πολιτικού τοπίου, αλλά και στην κατανόηση των εκλογικών δυναμικών. Οι "Outsiders," με την υπόσχεσή τους για αλλαγή και νέες προσεγγίσεις, έχουν συχνά εμφανιστεί ως νικητές στις εκλογές, αναδιαμορφώνοντας το ελληνικό πολιτικό τοπίο. Ωστόσο, η ισορροπία μεταξύ "Insiders" και "Outsiders" παραμένει μια ευέλικτη και εξελισσόμενη πτυχή της ελληνικής πολιτικής, υπό την επίδραση των μεταβαλλόμενων αισθημάτων του εκλογικού σώματος.

Το σημαντικό είναι ότι η πολιτική επιτυχία συνήθως συνδέεται με την ικανότητα του πολιτικού να αντιληφθεί τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων και να προβάλει ένα μήνυμα και μια συμπεριφορά που ανταποκρίνονται σε αυτές τις προτιμήσεις, είτε αυτές αντιστοιχούν σε "Εσωτερικές" είτε σε "Εξωτερικές" προσεγγίσεις.

* Ευάγγελος Δ. Στραβέλας, Πανεπιστήμιο Goethe Φρανκφούρτης. Οι εκφραζόμενες απόψεις είναι προσωπικές και επ’ ουδενί αντιπροσωπεύουν, εκφράζουν ή αποδίδονται  στο Πανεπιστήμιο Goethe. Ο αρθρογράφος αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη για τυχόν λάθη και παραλείψεις.