Blue Horizon - Deepwater Horizon. Συνειρμοί τραγικών περιστατικών, μαθήματα για το μέλλον

Του Αθανάσιου Ρήγα 

Στο τραγικό περιστατικό στον καταπέλτη του πλοίου Blue Horizon και των πληροφοριών που το ακολούθησαν στα ΜΜΕ, πέρα από τις ατομικές ευθύνες των εμπλεκομένων και ήδη διωκόμενων προσώπων, αρκετοί μίλησαν και για ευθύνες τόσο της πλοιοκτήτριας εταιρείας, όσο και των λοιπών εφοπλιστικών ακτοπλοϊκών εταιρειών και του Υπ. Ναυτιλίας.

Ειδικότερα αναφέρθηκαν στο νόμο (Π.Δ 177/2000) και συγκεκριμένα στο άρθρο 22 με τίτλο "Καταπέλτες” και στην παραγ. 11 που καθορίζει ότι: "Η ασφάλιση του καταπέλτη και της θύρας ασφαλείας, πρέπει να γίνεται πριν τον απόπλου του πλοίου με ευθύνη του πλοιάρχου", το οποίο δεν εφαρμόζεται, κάτι που, όλοι όσοι έχουμε ταξιδέψει με πλοίο, έχουμε δει πράγματι να συμβαίνει. Η έρευνα των αρχών θα αποκαλύψει και θα αποδώσει τις ευθύνες ενός εκάστου. 

Εντούτοις αφορμή για το παρόν άρθρο μου αποτέλεσε η διασύνδεση των τραγικών γεγονότων εξ αιτίας του ονόματος του πλοίου Blue Horizon και ενός άλλου τραγικού περιστατικού με παρόμοιο όνομα, εκείνου της καταστροφής της πλατφόρμας εξόρυξης πετρελαίου Deepwater Horizon, στον κόλπο του Μεξικού. Η έρευνα που έγινε ανέδειξε ότι στον πυρήνα αυτής της καταστροφής βρισκόταν μια προβληματική εταιρική κουλτούρα που έδινε προτεραιότητα στην εξοικονόμηση κόστους έναντι της ασφάλειας, δημιουργώντας ένα ώριμο περιβάλλον για να συμβεί μια τέτοια καταστροφή, που πέρα από το ότι στοίχισε τη ζωή σε 11 εργαζόμενους, άφησε ανεξίτηλο σημάδι στο οικοσύστημα του Κόλπου του Μεξικού.

Η εταιρεία BP που εκμεταλλευόταν την εξέδρα, είχε δυστυχώς αποδεδειγμένο ιστορικό υπέρ πρακτικών εξοικονόμησης κόστους σε βάρος της ασφάλειας. Αυτή η κουλτούρα επηρέασε μια αλυσίδα αποφάσεων που οδήγησαν στο συμβάν, συμπεριλαμβανομένης της ανεπαρκούς εκπαίδευσης σχετικά με τις εξελιγμένες τεχνολογίες που εφαρμόζονται στις εργασίες γεώτρησης. Η έλλειψη εις βάθος γνώσης σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με το πηγάδι Macondo, που ήταν γνωστό ότι είναι ένα δύσκολο περιβάλλον γεώτρησης, προσέφερε γόνιμο έδαφος για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου τα σφάλματα δεν ήταν απλώς ενδεχόμενα αλλά πολύ πιθανά πλέον.

Η κουλτούρα μιας εταιρείας αντανακλάται σημαντικά από τις επικοινωνιακές συνήθειες που καλλιεργούνται στις ομάδες της. Στην περίπτωση του Deepwater Horizon, η έλλειψη διαφανούς και ανοιχτής ανταλλαγής κρίσιμων πληροφοριών ασφάλειας έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Οι εργαζόμενοι δεν ενθαρρύνθηκαν να γνωστοποιήσουν ανοιχτά τις ανησυχίες τους, οδηγώντας σε μια συμφόρηση κρίσιμων πληροφοριών. Όταν παρατηρούνται δυσχέρειες επικοινωνίας σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου, ενισχύεται η πιθανότητα παραβλέψεων, εσφαλμένων υπολογισμών και, τελικά, καταστροφών.

Σε δραστηριότητες όπου το περιθώριο λάθους είναι ελάχιστο, η ολοκληρωμένη εκπαίδευση αποτελεί τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ ασφαλών λειτουργιών και καταστροφικών αστοχιών. Δυστυχώς, τα εκπαιδευτικά προγράμματα της BP βρέθηκαν ανεπαρκή και δεν είχαν παράσχει στους εργαζόμενους την τεχνογνωσία για να αντιμετωπίσουν το περίπλοκο και επικίνδυνο πεδίο που καθημερινά ήταν εκτεθειμένοι. Η ομάδα του Deepwater Horizon βρέθηκε ανεπαρκώς προετοιμασμένη, χωρίς την απαραίτητη εκπαίδευση για την ακριβή ερμηνεία των δοκιμών ασφαλείας και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της αναδυόμενης κρίσης.

Η τραγωδία του Deepwater Horizon αποτελεί μια οδυνηρή απόδειξη των καταστροφικών συνεπειών μιας εταιρικής κουλτούρας που απέτυχε να δώσει προτεραιότητα στην ασφάλεια έναντι των κερδών. Το γεγονός αποκάλυψε το πραγματικό κόστος μιας αμελούς προσέγγισης στα πρωτόκολλα ασφαλείας και την εκπαίδευση, αφήνοντας πίσω του χαμένες πολύτιμες ζωές και μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή στο πέρασμά της.

Τα τραγικά γεγονότα γύρω από την καταστροφή του Deepwater Horizon, αλλά και άλλες μεγάλες καταστροφές [Piper Alpha Platform (1988), San Bruno Pipeline Explosion (2010), Fukusima (2011)] αναδεικνύουν τη θεμελιώδη σημασία καλλιέργειας μιας κουλτούρας που δίνει αναμφισβήτητη έμφαση στην ασφάλεια, που στηρίζεται σε ολοκληρωμένη εκπαίδευση και ανοιχτή επικοινωνία, για την αποτροπή μελλοντικών τραγωδιών. Ας είναι αυτή η διαρκής κληρονομιά όσων χάθηκαν ένα κάλεσμα για δράση για ένα ασφαλέστερο και πιο υπεύθυνο μέλλον.

* Ο Αθανάσιος Ρήγας είναι Δικηγόρος, LL.M (Transnational Energy Law), Partner KRP Law Firm