Αρνητές vs Επιχειρήσεις & Οικονομία: 1-0

Του Σταύρου Κουμεντάκη

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, αρχές Μαΐου 2021 ακόμα, αναφερθήκαμε, μεταξύ άλλων, στην υποχρεωτικότητα (ή μη) του εμβολιασμού των εργαζομένων. Τα δεδομένα μεταβάλλονται απελπιστικά γρήγορα-ιδίως όσον αφορά την σε εξέλιξη πανδημία: Τα εφιαλτικά σενάρια προβλέπουν, πολύ σύντομα, μέχρι και 10.000 κρούσματα ημερησίως. Το τέταρτο κύμα είναι, ήδη, σε εξέλιξη. Η παράλλαξη Δ απειλεί να "τινάξει στον αέρα", εκ νέου, το σύστημα υγείας. Όπλο της οι ανεμβολίαστοι. Προεχόντως οι (για όποιους λόγους) αρνητές. Ποια, όμως, η επίδρασή τους στη λειτουργία των επιχειρήσεων; Και ποια τα "όπλα" των τελευταίων για να τους αντιμετωπίσουν;

Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες. Η επιβολή (συγκεκριμένων) εμβολιασμών

Στις πρόσφατες πρωθυπουργικές εξαγγελίες της 12.7.21 για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ακούσαμε, μεταξύ άλλων, πως θα καταστεί υποχρεωτικός ο άμεσος εμβολιασμός των εργαζόμενων σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, στους υγειονομικούς, στις Ένοπλες Δυνάμεις. Και, αναμενόμενο-μεταξύ των κυρώσεων, η θέση σε αναστολή των συμβάσεων εργασίας των υπόχρεων προσώπων, που δεν επιλέγουν να συμμορφωθούν. Αναμένονται ήδη οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις-το νομοθετικό υπόβαθρο υφίσταται από έτους και πλέον.

Ακούσαμε, επίσης, για τη δυνατότητα σήμανσης κάποιων επιχειρήσεων που λειτουργούν με προσωπικό που έχει εμβολιασθεί ή έχει νοσήσει κατά το τελευταίο εξάμηνο:

Αν όμως κάποιος, μεταξύ των εργαζομένων της, συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των αρνητών, η επιχείρηση χάνει το σχετικό προνόμιο, με αυτονόητη/προφανή την οικονομική της ζημία.

Τα δικαιώματα του ανθρώπου -το δικαίωμα στον εμβολιασμό και στην άρνησή του

Οι αρνητές των εμβολιασμών επικαλούνται, μεταξύ άλλων, (παραβιαζόμενα) ανθρώπινα δικαιώματα. Το συγκεκριμένο θέμα μας έχει απασχολήσει, αναλυτικά, στην εισαγωγικώς αναφερόμενη αρθρογραφία μας.

Απολύτως συνοπτικά:

Το ΕΔΔΑ (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) αξιολόγησε, σε απολύτως πρόσφατη απόφασή του, (8.4.21-Vavřička και λοιποί κατά Τσεχικής Δημοκρατίας) πως οι αρνούμενοι να συμμορφωθούν, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της άρνησής τους. Αντίστοιχα όμως και (εδώ είναι το ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μας)η υπ’ αριθμ. 2387/20 απόφαση του ΣτΕ.

Η υποχρέωση διασφάλισης της ζωής & υγείας των εργαζομένων. Οι κυρώσεις. Οι αγωνίες. Τα αδιέξοδα

Τις επιχειρήσεις βαρύνουν εξαιρετικά σημαντικές υποχρεώσεις που αφορούν "την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας" (ενδ. άρθρα 42 & 43, ν. 3850/20). Με τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις τους οφείλουν, απαρέγκλιτα, να συμμορφώνονται. Δαμόκλειος, απειλείται, η σπάθη σε περίπτωση παράλειψής τους.

Οι επιχειρήσεις προστρέχουν στους νομικούς τους συμβούλους τους τελευταίους μήνες, ολοένα και περισσότερο, αναφορικά με τη διερεύνηση της δυνατότητάς τους (ή μη) να αξιώσουν εμβολιασμό από τους (αρνητές) εργαζομένους τους. Τα σχετικά ερωτήματα (και η αγωνία) εντείνονται.

Οφείλουμε να είμαστε σαφείς: Οι επιχειρήσεις δεν δικαιούνται υπό τα παρόντα, τουλάχιστον, νομοθετικά δεδομένα να επιβάλλουν τον εμβολιασμό των εργαζομένων τους. Οποιαδήποτε τέτοια επιβολή τις εκθέτει, ανεπανόρθωτα, σε πολυποίκιλες κυρώσεις-ελλείπει, εξάλλου, το νομοθετικό υπόβαθρο.

Το δικαίωμα(;) στην αναστολή των συμβάσεων εργασίας και της (χωρίς αποζημίωση) απόλυσης των αρνητών

Ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων κ. Γεωργιάδης υπεστήριξε, σε απολύτως πρόσφατες (17.7.21) τηλεοπτικές του εμφανίσεις, πως δικαιούται μια, οποιαδήποτε, επιχείρηση να θέσει σε αναστολή τη σύμβαση εργασίας ανεμβολίαστων εργαζομένων της. Κι ακόμα πως δικαιούται να τις καταγγείλει, χωρίς αποζημίωση μάλιστα, καθώς ο μη εμβολιασμός συνιστά σπουδαίο λόγο απόλυσης.

Οι συγκεκριμένες τοποθετήσεις είναι πολλαπλά, σε νομικό επίπεδο, λανθασμένες. Και τούτο γιατί:

Απόλυση εργαζόμενου, χωρίς καταβολή της κατά νόμο οφειλόμενης αποζημίωσης, προβλέπεται σε απολύτως συγκεκριμένες περιπτώσεις-όχι πάντως για το μη εμβολιασμό του.

Επίσης: δεν έχει κριθεί, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, πως συνιστά σπουδαίο λόγο για την απόλυση εργαζομένου ο μη εμβολιασμός του.

Τέλος: η θέση σε αναστολή της σύμβασης εργασίας εργαζομένου δεν φαίνεται, υπό τα παρόντα δεδομένα, δυνατή-ελλείπει το νομοθετικό υπόβαθρο.

Η αντιμετώπιση των αρνητών από τις επιχειρήσεις

Οι αρνητές θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή και την υγεία των συναδέλφων και οικείων τους-ιδίως εκείνων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Επίσης: τη λειτουργία της επιχείρησης.

Οι εργοδότες οφείλουν να λάβουν τα κατά περίπτωση αναγκαία (και δυνατόν να ληφθούν) μέτρα (τακτικά rapid test και μοριακοί έλεγχοι, τηλεργασία, μετακίνηση σε άλλη θέση, απομόνωση από τους λοιπούς εργαζόμενους, κ.ο.κ). Οι δυνατότητες όμως μοιάζουν, σε πρακτικό επίπεδο, απολύτως περιορισμένες. Δεν διαθέτουν, εξάλλου, όλες οι επιχειρήσεις πολλαπλές σχετικές επιλογές κι ούτε οι θέσεις εργασίας ή/και η χωροταξία τους προσφέρονται για τέτοιες εναλλακτικές.

Το βάρος μεταφέρεται, αδικαιολόγητα, σε αυτές.

Και είναι δυσθεώρητα μεγάλο.

Οι επιχειρήσεις δικαιούνται (και υποχρεούνται) να λάβουν κάθε αναγκαίο μέτρο για τη διασφάλιση της ζωής και υγείας των εργαζομένων τους. Δικαιούνται μεν να αξιώσουν, αδυνατούν όμως να επιβάλλουν τον εμβολιασμό τους. Ακόμα κι όταν οι (λοιποί) εμβολιασμένοι εργαζόμενοι, ή οικεία σ’ αυτούς πρόσωπα, ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και κινδυνεύει, πράγματι, η ζωή τους.

Τον εμβολιασμό όμως αδυνατούν να επιβάλλουν, πολύ περισσότερο, όταν ο κίνδυνος εστιάζει στη λειτουργία τους: την απονέκρωση της γραμμής παραγωγής, την αδυναμία παραδόσεων ή την αδυναμία εξυπηρέτησης των πελατών τους.

Είναι λοιπόν προφανές, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, πως οι επιχειρήσεις παρουσιάζονται απολύτως ανήμπορες απέναντι στον όποιο εργαζόμενο αρνείται (ακόμα και για μη ιατρικούς λόγους) να εμβολιασθεί. Ας ελπίσουμε πως, σύντομα, θα τους παρασχεθούν τα, απολύτως αναγκαία, νομοθετικά εργαλεία για τη διαχείριση τέτοιων καταστάσεων.

Μέχρι τότε όμως μοιάζει ως απολύτως προφανές πως:

Αρνητές vs Επιχειρήσεις & Οικονομία: 1-0.

* Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner της Koumentakis and Associates Law Firm