ΝΑΤΟ: Τα κράτη μέλη κρύβουν τις ακραίες δαπάνες τους στον προϋπολογισμό

Της Fenella McGerty

Οι αμυντικές δαπάνες του ΝΑΤΟ αυξήθηκαν το 2024, με 19 από τα 32 μέλη της Συμμαχίας να εφαρμόζουν διψήφια ανάπτυξη σε πραγματικούς όρους στους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς τους. Οι αυξήσεις από τα ευρωπαϊκά μέλη συνεχίζουν να οφείλονται στην απειλή που συνιστά ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία, επιπλέον της φιλοδοξίας που τέθηκε στη Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής της Ουαλίας το 2014 να δαπανηθεί τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ στην άμυνα μέσα σε μια δεκαετία.

Η πρόοδος προς το σημείο αναφοράς του 2% είναι αξιοσημείωτη, ιδιαίτερα από το 2022. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία στρατιωτικών δαπανών που δημοσίευσε το ΝΑΤΟ, 23 μέλη θα φτάσουν ή θα υπερβούν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ φέτος, σε σύγκριση με επτά το 2022 και μόλις τρία το 2014. Τα στοιχεία διαπιστώνουν επίσης ότι οι συνολικές δαπάνες για τη Συμμαχία υπερβαίνουν πλέον το επίπεδο-στόχο ως ποσοστό του συνολικού ΑΕΠ.

Το επίπεδο αύξησης που κατέγραψαν οι χώρες για να φτάσουν στο επίπεδο-στόχο το 2024 ήταν σημαντικό. Συνολικά, οι συνολικές δαπάνες του ΝΑΤΟ αυξήθηκαν κατά 11% το 2024, σε σύγκριση με 3% το 2023. Η ανάπτυξη ήταν ακόμη ισχυρότερη μεταξύ των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ, τα οποία αύξησαν τις συνδυασμένες στρατιωτικές τους δαπάνες κατά 19% σε πραγματικούς όρους το 2024, μετά από μη ασήμαντη αύξηση 9 % το 2023. Αυτό είναι αξιοσημείωτο, δεδομένου ότι ο ετήσιος μέσος όρος για την περίοδο 2014–22 ήταν μόλις 3%, και αποτελεί καθαρή ένδειξη της επιδείνωσης του στρατηγικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Αυτή η άνοδος ανάπτυξης, ωστόσο, πιθανότατα θα παραμορφώσει τις υποκείμενες τάσεις και, όπως πάντα, εγείρει ανησυχίες ότι όταν η χρηματοδότηση αυξάνεται πολύ γρήγορα, ενδέχεται να μην δαπανηθεί αποτελεσματικά.

Επομένως, η παρακολούθηση της κατανομής των δαπανών είναι καίριας σημασίας. Σύμφωνα με στοιχεία του ΝΑΤΟ, το μερίδιο των δαπανών για εξοπλισμό έχει αυξηθεί δραματικά. Το 2014, το μέσο μερίδιο του αμυντικού προϋπολογισμού που δαπανήθηκε για εξοπλισμό από ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ ανήλθε στο 14%. Έκτοτε, αυτό αυξήθηκε στο 32%, και πάλι με σημαντική αύξηση από το 2022.

Ξοδεύοντας περισσότερα, πιο σοφά, πιο καθαρά

Ενώ ο ρυθμός αύξησης των δαπανών είναι αξιοσημείωτος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι συχνά υπάρχει διαφορά μεταξύ των αριθμών που δηλώνονται σε εθνικό επίπεδο από τα μέλη της Συμμαχίας και εκείνων που υποβάλλονται στο ΝΑΤΟ, και αυτό έχει επεκταθεί τα τελευταία χρόνια.

Το ΝΑΤΟ δηλώνει ότι οι διαφορές μεταξύ του ορισμού της Συμμαχίας για τις αμυντικές δαπάνες και εκείνων που χρησιμοποιούνται από μεμονωμένες χώρες σημαίνουν ότι τα στοιχεία "μπορεί να αποκλίνουν σημαντικά από αυτά που αναφέρονται από τα μέσα ενημέρωσης, δημοσιεύονται από εθνικές αρχές ή δίνονται στους εθνικούς προϋπολογισμούς"

Πράγματι, τα προηγούμενα χρόνια, υπήρχε πάντα κάποια διαφοροποίηση λόγω του πιο ολοκληρωμένου ορισμού της άμυνας που δόθηκε από το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, αυτή η διαφορά έχει διευρυνθεί τα τελευταία δύο χρόνια. Η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία μπορεί να εξηγήσει μέρος αυτής της διαφοράς εάν οι χώρες δεν συμπεριλάβουν τέτοιες δαπάνες στους υπολογισμούς του εσωτερικού αμυντικού προϋπολογισμού τους. Γενικά, ωστόσο, ο αριθμός που αναφέρουν οι χώρες στο ΝΑΤΟ μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία γραμμής προϋπολογισμού που εμπίπτουν στον ορισμό του ΝΑΤΟ για τον στρατό ή την άμυνα, αλλά τα οποία δυνητικά ταξινομούνται ως υγειονομική περίθαλψη, εξωτερική βοήθεια, κοινωνικές δαπάνες ή εκπαίδευση στο εσωτερικό.

Ένα παράδειγμα είναι η Δανία, όπου η διαφορά μεταξύ του επίσημου αμυντικού προϋπολογισμού της και του αριθμού που αναφέρεται στο ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί από 7% το 2022 σε 33% το 2024. Στον αμυντικό προϋπολογισμό του 2024, το Υπουργείο Άμυνας της Δανίας αναγνώρισε τη διαφορά και εξήγησε ότι Το υψηλότερο ποσοστό του ΝΑΤΟ προέρχεται από τη συμπερίληψη δαπανών για είδη όπως η υγειονομική περίθαλψη για τους σημερινούς υπαλλήλους και οι κρατικές συντάξεις σε στρατιωτικούς και δημόσιους υπαλλήλους. Η Δανία είναι, επομένως, ένα από τα πιο διαφανή μέλη του ΝΑΤΟ σε αυτό το θέμα, αλλά θα ήταν χρήσιμο για τους αναλυτές και μάλιστα το προσωπικό της αμυντικής βιομηχανίας να δουν τον υπολογισμό ανά κονδύλιο του προϋπολογισμού. Η Δανία πρόκειται επίσης να αυξήσει τον επίσημο προϋπολογισμό της σύμφωνα με τη διακομματική αμυντική συμφωνία του Απριλίου 2024 για αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 40,5 δισεκατομμύρια DKK (5,9 δισεκατομμύρια USD) κατά την περίοδο 2024–28, γεγονός που μπορεί να μειώσει τη διαφορά.

Καθώς η χρηματοδότηση αυξάνεται σε όλη τη Συμμαχία, γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό για τις χώρες να είναι διαφανείς σχετικά με το ποια ακριβώς στοιχεία προσθέτουν –ή μάλιστα αφαιρούν από– τους επίσημα δηλωθέντες αμυντικούς προϋπολογισμούς τους για να καταλήξουν στον αριθμό που υποβάλλουν στη συνέχεια στο ΝΑΤΟ και πόσο αυτά τα στοιχεία συμβάλλουν στη διαφορά. Ένα καλό σημείο εκκίνησης θα ήταν η μεγαλύτερη λειτουργική ευαισθησία των στοιχείων που αναφέρονται από το ΝΑΤΟ – για παράδειγμα, το επίπεδο των δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη.

Τέτοιες σκέψεις ενισχύουν και πάλι την υπόθεση για άλλα μέτρα συνεισφοράς και επιμερισμού των βαρών εντός της Συμμαχίας πέρα ​​από τις οικονομικές μετρήσεις. Ένα πιο ενδεικτικό σύνολο μέτρων μπορεί να εξετάσει τους συγκεκριμένους στόχους, τις εταιρικές σχέσεις και τους πολιτικούς περιορισμούς των μελών της Συμμαχίας και το στρατηγικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται, προκειμένου να κατανοήσουν πώς μοιράζονται το βάρος και επιτυγχάνουν τον στόχο της συλλογικής άμυνας.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.  


Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου