Του Κώστα Κατίκου
Ευέλικτες ρυθμίσεις για τα χρέη στα Ταμεία με βάση την ικανότητα αποπληρωμής και τα χαρακτηριστικά του κάθε οφειλέτη, ή τουλάχιστον με κοινά χαρακτηριστικά για ομάδες οφειλετών, ζητούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, όπως προκύπτει από την αξιολόγηση των ρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια.
Από την άλλη πλευρά, ανάγκη για μια νέα ρύθμιση έχει και ο ΕΦΚΑ, καθώς σε αυτές που είναι ακόμη ενεργές και οι οφειλέτες πληρώνουν τις δόσεις στηρίζει το 60,64% των εισπράξεών του για χρέη του παρελθόντος, ενώ το 39,36% των εσόδων από τα απλήρωτα χρέη προέρχεται από τμηματικές και εκτός ρύθμισης πληρωμές και συνήθως έπειτα από σχετική ειδοποίηση του ΚΕΑΟ για επερχόμενη λήψη αναγκαστικών μέτρων.
Σε σύνολο εισπράξεων 11,24 δισ. ευρώ που είχε το ΚΕΑΟ (Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών) από απλήρωτα χρέη στο διάστημα 2013-2023, τα 6,82 δισ. ευρώ ήταν από ρυθμίσεις (60,64%) και τα 4,42 δισ. ευρώ εκτός ρύθμισης (39,36%).Στο τέλος Δεκεμβρίου 2023 οι συνολικές ενεργές ρυθμίσεις ήταν 345.743 και το ρυθμισμένο ποσό 4.680.956.492 ευρώ, ενώ οι ολοκληρωμένες ρυθμίσεις ήταν συνολικά 649.237 για οφειλές στο ΚΕΑΟ ύψους 3.134.091.506 ευρώ.
Ήδη το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας (ΒΕΑ) έφερε στο προσκήνιο το αίτημα εξατομικευμένων ρυθμίσεων για τους επαγγελματίες που αδυνατούν να καταβάλουν τα χρωστούμενα για να ανανεώσουν τις καλύψεις ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Η μόνη ανοιχτή ρύθμιση για νέες αιτήσεις αυτήν τη στιγμή είναι η πάγια ρύθμιση με 12 ως 24 δόσεις του νόμου 4052/2013. Μέσα στο 4ο τρίμηνο του 2023 υποβλήθηκαν 43.959 νέες αιτήσεις. Από το 2013, που ξεκίνησε να εφαρμόζεται η πάγια ρύθμιση, μέχρι το τέλος του 2023 έχουν ενταχθεί 1.032.394 οφειλέτες, από τους οποίους οι 107.419 την τηρούν, οι 402.445 την ολοκλήρωσαν και 522.530 την εγκατέλειψαν. Το ποσό οφειλών που έμεινε εκτός ρύθμισης ανέρχεται σε 9,22 δισ. ευρώ, το χρέος που εξυπηρετείται σε 800,94 εκλατ. ευρώ και το χρέος που εξοφλήθηκε σε 1,23 δισ. ευρώ.
Ανοιχτή για αιτήσεις είναι και η ρύθμιση του εξωδικαστικού μηχανισμού (νόμος 4738/2020). Στο 3ο τρίμηνο υπήρχαν 17.148 αιτήσεις και στο 4ο τρίμηνο αυξήθηκαν σε 22.384. Μέχρι στιγμής ολοκλήρωσαν τη ρύθμιση 828 οφειλέτες με χρέη 32,7 εκατ. ευρώ, ενώ συνεχίζουν να την εξυπηρετούν καταβάλλοντας τις δόσεις 14.235 οφειλέτες για χρέη 896,14 εκατ. ευρώ και την εγκατέλειψαν 7.321 οφειλέτες με χρέη 430,96 εκατ. ευρώ.
Οι ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν για τα κορονο-χρέη δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, γιατί κάλυπταν μόνον τα χρέη της πανδημίας. Η ρύθμιση του νόμου 4821/2021, για παράδειγμα, αφορούσε οφειλές Φεβρουαρίου 2020 έως Ιουνίου 2021 και οφειλές των οποίων η προθεσμία καταβολής είχε παραταθεί έως 31/12/2021. Εντάχθηκαν 62.212 οφειλέτες, από τους οποίους οι 27.626 την τηρούν, οι 16.451 την ολοκλήρωσαν και 18.135 την εγκατέλειψαν. Το ποσό οφειλών που έμεινε εκτός ρύθμισης ανέρχεται σε 151,2 εκατ. ευρώ, το χρέος που εξυπηρετείται σε 480,12 εκατ. ευρώ και το χρέος που εξοφλήθηκε σε 77,48 εκατ. ευρώ.
Η ρύθμιση του νόμου 5036/2023 προέβλεπε τη δυνατότητα αναβίωσης των ευνοϊκών ρυθμίσεων του Ν. 4611/2019 και του Ν. 4756/2020 (COVID έως 72 δόσεις) για όσους οφειλέτες τις είχαν απολέσει μέχρι την 1η Φεβρουαρίου 2023. Επιπλέον, προβλέφθηκε νέα ρύθμιση σε έως και 72 δόσεις για χρέη που δημιουργήθηκαν την περίοδο από τον Σεπτέμβριο 2021 έως και τον Δεκέμβριο 2022. Σε αυτή τη ρύθμιση εντάχθηκαν 54.937 οφειλέτες, από τους οποίους οι 20.981 την τηρούν, οι 3.391 την ολοκλήρωσαν και 30.565 την εγκατέλειψαν. Το ποσό οφειλών που έμεινε εκτός ρύθμισης ανέρχεται σε 361,48 εκατ. ευρώ, το χρέος που εξυπηρετείται σε 267 εκατ. ευρώ και το χρέος που εξοφλήθηκε σε 7,15 εκατ. ευρώ.
Η καλύτερη ρύθμιση από πλευράς ανταπόκρισης ήταν με τις 120 δόσεις του νόμου 4611/2019, και μάλιστα η ρύθμιση αυτή συνδυάστηκε για πρώτη φορά στα χρονικά με οικειοθελή αποποίηση μελλοντικής σύνταξης εκ μέρους των ελευθέρων επαγγελματιών! Η αποποίηση έγινε μέσω του επανυπολογισμού των εισφορών τους για το διάστημα 2002-2016 στα κατώτατα όρια εισφορών που είχε θεσπίσει ο νόμος 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) με ποσό ελάχιστης εισφοράς 157 ευρώ, υπολογισμένης επί του τότε κατώτατου μισθού των 586 ευρώ. Όσοι πήραν το εισιτήριο της ρύθμισης αποδέχτηκαν να επανυπολογιστεί το χρέος τους με μηνιαία εισφορά 157 ευρώ, ανεξάρτητα από το αν στο διάσημα 2002-2016 είχαν υποχρέωση να πληρώνουν περισσότερα. Ο επανυπολογισμός έφερε κούρεμα οφειλής έως και 50%, ταυτόχρονα όμως αποποιήθηκαν και τη σύνταξη που θα έπαιρναν αν ρύθμιζαν την οφειλή με τις κανονικές τους εισφορές. Εντάχθηκαν 606.805 οφειλέτες (κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες), από τους οποίους 168.371 την τηρούν, 174.256 την ολοκλήρωσαν και 264.178 την εγκατέλειψαν. Το ποσό οφειλών που έμεινε εκτός ρύθμισης ανέρχεται σε 2,8 δισ. ευρώ, το χρέος που εξυπηρετείται σε 1,99 δισ. και το χρέος που εξοφλήθηκε σε 728 εκατ. ευρώ.
