Τα νέα δεδομένα στην φορολόγηση της ποντοπόρου ναυτιλίας

Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη 

Νέα δεδομένα ισχύουν πλέον στην φορολόγηση της ποντοπόρου ναυτιλίας των Ελλήνων μετά την συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ελληνικής κυβέρνησης. 

Όπως είναι ήδη γνωστό το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με τη συμμόρφωση του ελληνικού καθεστώτος φορολογίας χωρητικότητας με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. 

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή πρότεινε μέτρα για την ευθυγράμμιση του καθεστώτος με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις θαλάσσιες μεταφορές, επισημαίνοντας ότι το υφιστάμενο σύστημα δεν ήταν κατάλληλα στοχευμένο όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής και τους δικαιούχους.

Μετά από διαπραγματεύσεις, στις 6 Νοεμβρίου 2024, η Επιτροπή τροποποίησε εν μέρει την πρότασή της, εστιάζοντας σε φορολογικά πλεονεκτήματα που αφορούν μερίσματα και κεφαλαιακά κέρδη ναυτιλιακών εταιρειών, καθώς και στην εκμετάλλευση διαφόρων ειδών πλοίων. 

Στις 14 Νοεμβρίου 2024, η Ελλάδα αποδέχθηκε τα προτεινόμενα μέτρα, δεσμευόμενη να ευθυγραμμίσει το καθεστώς φορολογίας χωρητικότητας με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. 

Η ευθυγράμμιση αυτή δεν σημαίνει ότι ο ναυτιλιακός τομέας δεν μπορεί πλέον να λαμβάνει κρατική στήριξη. 

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τις θαλάσσιες μεταφορές, τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν μέτρα που βελτιώνουν το φορολογικό κλίμα για τις ναυτιλιακές εταιρείες, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά τα μέτρα είναι κατάλληλα στοχευμένα και συμβατά με την εσωτερική αγορά.

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της διασφάλισης του θεμιτού ανταγωνισμού και της συμμόρφωσης με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων, πρότεινε στην Ελλάδα συγκεκριμένες τροποποιήσεις στο καθεστώς φορολόγησης της ναυτιλίας. 

Οι κύριες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνουν:

1. Περιορισμό των δικαιούχων του καθεστώτος φορολογίας χωρητικότητας: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε να περιοριστεί η εφαρμογή του καθεστώτος φορολογίας χωρητικότητας (tonnage tax) αποκλειστικά σε εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών. Αυτό σημαίνει ότι μεσάζοντες, διαχειριστές πλοίων και άλλοι που δεν εμπλέκονται άμεσα σε θαλάσσιες μεταφορές θα πρέπει να εξαιρεθούν από το ευνοϊκό αυτό καθεστώς. 

2. Επανεξέταση των τύπων πλοίων που είναι επιλέξιμα: Η Επιτροπή πρότεινε την εξαίρεση συγκεκριμένων κατηγοριών πλοίων, όπως αλιευτικά σκάφη, ρυμουλκά λιμένος και σκάφη αναψυχής που ενοικιάζονται χωρίς πλήρωμα, από το καθεστώς φορολογίας χωρητικότητας. Οι διαχειριστές αυτών των σκαφών θα πρέπει να υπάγονται στο κανονικό φορολογικό σύστημα που βασίζεται στο εισόδημα. 

3. Αναθεώρηση φορολογικών πλεονεκτημάτων για μερίσματα και κεφαλαιακά κέρδη: Η Επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με τα φορολογικά πλεονεκτήματα που αφορούν τα μερίσματα και τα κεφαλαιακά κέρδη των ναυπλιακών εταιρειών, προτείνοντας την τροποποίησή τους ώστε να ευθυγραμμιστούν με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς.

Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει συγκεκριμένες απαιτήσεις σχετικά με το ποσοστό των πλοίων που πρέπει να φέρουν σημαία κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.) για να επωφελούνται από το καθεστώς φορολογίας χωρητικότητας. 

Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση Α. 1049/2023, οι ναυτιλιακές εταιρείες πρέπει να πληρούν έναν από τους ακόλουθους όρους:

1. Το 25% τουλάχιστον του συνολικού στόλου τους να φέρει σημαία κράτους μέλους της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ.

2. Το μερίδιο των ναυλωμένων βάσει χρόνου ή ταξιδίου πλοίων που δεν φέρουν σημαία κράτους μέλους της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. να μην υπερβαίνει το 75% του στόλου τους που φορολογείται σύμφωνα με τη χωρητικότητα.

Επιπλέον, οι εταιρείες υποχρεούνται κάθε έτος να αυξάνουν ή τουλάχιστον να διατηρούν το μερίδιο των πλοίων με σημαία κράτους μέλους της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. στον στόλο τους σε σχέση με το προηγούμενο έτος. 

Να σημειωθεί ότι η φορολόγηση της ποντοπόρου ναυτιλίας στην Ελλάδα βασίζεται στο σύστημα της φορολογίας χωρητικότητας (tonnage tax), όπου οι ναυτιλιακές εταιρείες φορολογούνται με βάση τη χωρητικότητα του στόλου τους αντί για τα πραγματικά τους κέρδη. Το καθεστώς ισχύει από το 1975 και έχει ως στόχο τη στήριξη του ναυτιλιακού τομέα.