Telecoms: Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι του σταθερού

Της Ρόης Χάικου

Οι προσδοκίες στις αρχές του 2000 έκαναν τις τηλεπικοινωνίες να μοιάζουν με τη Γη της επιχειρηματικής Επαγγελίας. Δέκα χρόνια μετά, ο Παράδεισος ακόμη περιμένει...

Κοπελούζος, Κόκκαλης, Γουλανδρής, Λαναράς, Κοντομηνάς είναι μερικά από τα ηχηρά ονόματα που δοκίμασαν την επιχειρηματική τους τύχη στα telecoms. Αλλά και εφοπλιστές όπως η οικογένεια Τσάκου και ο Γ. Οικονόμου, ξένα fund, κροίσοι του παγκόσμιου jet set και φιλόδοξοι μάνατζερ. 

Εξ΄ αυτών, λίγοι παραμένουν σήμερα στην αγορά: μέχρι το 2005 σχεδόν 30 ιδιωτικές εταιρείες είχαν λάβει άδειες για να μπουν στην σταθερή τηλεφωνία. Πλέον 7 λειτουργούν ως κύριοι πάροχοι. 

Αιτία; Η δυσκολία επίτευξης κερδοφορίας, αφού ο κλάδος απαιτεί συνέχεια επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ για τη δημιουργία δικτύων και τις τεχνολογικές αναβαθμίσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της Hellastat που επεξεργάστηκε το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας το 2008, οι εταιρείες τηλεφωνίας (περιλαμβάνεται ο ΟΤΕ) είχαν συνολικές υποχρεώσεις πάνω από 1,3 δισ. ευρώ, κύκλο εργασιών περί τα 2 δισ. ευρώ και καθαρές ζημίες της τάξης των 128 εκατ. ευρώ.

Στους κερδισμένους μέχρι σήμερα συγκαταλέγονται η ΔΕΗ και η MIG. Η ΔΕΗ πούλησε το 50% της Tellas στην Wind, ενώ ο Ανδρέας Βγενόπουλος “έφερε” την Deutsche Telekom στον ΟΤΕ. Υπερ-κέρδη έχουν αποκομίσει τα fund, όπως η Novator, οι Apax Partners - Texas Pacific από τη σχετικά σύντομη παρουσία τους στο μετοχικό κεφάλαιο της Forthnet και του ομίλου Wind αντίστοιχα. 

Η Forthnet και η HOL είναι οι δύο μεγαλύτεροι ιδιωτικοί πάροχοι αυτή τη στιγμή, με την Tellas και την On Telecoms να ακολουθούν. Τον κλάδο συμπληρώνουν οι Cyta, και Algonet-Netone.

Με βάση τα στοιχεία για τους συνδρομητές που χρησιμοποιούν τα ιδιόκτητα δίκτυα των εταιρειών, η Forthnet έκλεισε το 2009 με 318.000 πελάτες LLU, ακολουθούμενη από την HOL με 280.000 LLU γραμμές. Έπεται η Tellas με 197.000 δικούς της συνδρομητές και η On Telecoms με 100.000 συνδρομητές. 

H Cosmoline, η οποία ανήκει στον όμιλο Κοντομηνά, πλήρωσε “χρυσή” με 20,4 εκατ. ευρώ την άδεια WiMax (ασύρματου ADSL) το 2006, αλλά ακόμη δεν την έχει αξιοποιήσει. Εν αναμονή βρίσκεται για τη συνεργασία της με την ΕΥΑΘ, η οποία έχει σαν στόχο την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών στη Βόρεια Ελλάδα, καθώς η νέα διοίκηση της εταιρείας ύδρευσης φέρεται αποφασισμένη να δώσει έμφαση στις παραδοσιακές υπηρεσίες της. 

Ιδιαίτερα φιλόδοξα ήταν και τα σχέδια του ομίλου Κοπελούζου για τις τηλεπικοινωνίες, τα οποία όμως εντέλει έμειναν στα χαρτιά. Στο τέλος του 2000 η κοινοπραξία Europrom στην οποία μετείχε ο επιχειρηματίας από κοινού με τις Gazprom και την ομώνυμη ισραηλινή εταιρεία δεν λειτούργησε ποτέ, αν και είχε πάρει άδεια για ασύρματες υπηρεσίες σταθερής τηλεφωνίας (LMDS). Το 2005 πλειοδότησε με 6,6 εκατ. ευρώ και έλαβε άδεια WiMax την οποία πούλησε στη συνέχεια η Graig Wireless. 

“Αδυναμία” στις τηλεπικοινωνίες έχουν δείξει και εφοπλιστές, μετέχοντας σε εταιρείες όπως η Telepassport, η NetOne (πλέον έχει συγχωνευθεί με την Algonet του ομίλου Olayan), ενώ με σημαντικές υπεραξίες έφυγε από τη Forthnet το Cycladic Capital Manageent, το fund του Δ. Γουλανδρή.

Δύο προσπάθειες έκανε ο όμιλος Τσάκου να μπει στα telecoms, αρχικά με τη Starcom (σε συνεργασία με τους αδελφούς Παπασπυρίδη) και την Quest Wireless του Θ. Φέσσα. Ο Γ. Οικονόμου μπήκε το 2006 στην Telepassport, αποκτώντας σχεδόν το 85% του μετοχικού κεφαλαίου και πούλησε σχεδόν αμέσως τον όμιλο Λαναρά. 

Οι χρονολογίες - σταθμοί στην σταθερή τηλεφωνία

1994	Ο νόμος 2246/94 εισάγει τα πρώτα σημεία για την απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών και την εναρμόνιση με τους νόμους της Ε.Ε.
1995	Η Telecom Dynamics παρέχει πρώτη περιορισμένες υπηρεσίες σταθερής τηλεφωνίας σε επιχειρήσεις μέσω ενός ιδιότυπου συστήματος (call back). Η Grapes ήταν η μετεξέλιξή της.
1997	Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίζει ότι η απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα θα γίνει την 1η Ιανουαρίου 2001
2000	Πέντε κοινοπραξίες παίρνουν άδεια LMDS, μεταξύ των οποίων οι Quest Wireless (Infoquest, Ελ. Τεχνοδομική, όμιλος Τσάκου), Europrom (όμιλος Κοπελούζου, Gazprom, ισραηλινή Eurocom).
2001	Σταθερή τηλεφωνία με 4ψηφιο κωδικό προσφέρουν οι Algonet, Cosmoline, Econophone, Exonet, Forthnet, Grapes, Greek Telecom, Intraconnect, Lannet, Starcom, Teledome, Telepassport, Vivodi κλπ.
2003	Παρελθόν αποτελούν ήδη οι Grapes, Greek Telecom, Starcom, Exonet και Econophone
2006	Η Q-Telecom περνά στην Wind και η Telepassport στη Lannet. Ο ΟΤΕ λανσάρει το πρώτο «double play», ενώ η Tellas ανοίγει την αγορά του LLU
2007	Εμφανίζεται η On Telecoms με πακέτο 3play (τηλεφωνία- Internet -τηλεόραση). Ακυρώνεται η συγχώνευση HOL-Unibrain-Teledome.
2008	Καταρρέουν Altec Telecoms και Teledome. Συγχωνεύονται Algonet – Netone, ενώ στην αγορά μπαίνει η κυπριακή Cyta.
2009	Η DT αναλαμβάνει το management του ΟΤΕ. Η Vodafone αποκτά το 18,5% της HOL, η On συγχωνεύεται με την Vivodi. H Lannet ρίχνει αυλαία.

Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι

Για την ελληνική αγορά τηλεπικοινωνιών πολλοί ενδιαφέρθηκαν, αρκετοί επένδυσαν αλλά λίγοι κέρδισαν χρήματα στα 10 χρόνια που συμπληρώνονται από την απελευθέρωσή της. 

Στους κερδισμένους ανήκει σίγουρα ο Ανδρέας Βγενόπουλος, ο πρόεδρος ομίλου MIG-Marfin. Η MIG αποκόμισε κέρδη της τάξης των 200 εκατ. ευρώ από την πώληση του 20% του ΟΤΕ στην Deutsche Telekom το 2008. Οι Γερμανοί πλήρωσαν 26 ευρώ/μετοχή, ενώ το μέσο κόστος κτήσης για την MIG ήταν 23,90 ευρώ.

Στη λίστα των λίγων και... τυχερών και ο Thor Bjorgolfsson, καθώς έφυγε από την Forthnet με συνολικά κέρδη της τάξης των 40 εκατ. ευρώ το 2008. Ο Ισλανδός ιδρυτής του fund Novator είχε φτάσει να ελέγχει μέχρι και το 39% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας.

Μένοντας στην Forthnet, ο Σωκράτης Κόκκαλης, πρόεδρος ομίλου Intracom, μπορεί να μην κατάφερε να αποκτήσει τον έλεγχο της εταιρείας, ωστόσο την ήττα «γλύκαναν» τα περίπου 13 εκατ. ευρώ σε υπεραξίες που αποκόμισε πουλώντας το 25% των μετοχών του. Με επιπλέον 6 εκατ. ευρώ αγόρασε το 2006 την HOL. 

Το ποσό των 325 εκατ. ευρώ σε μετρητά εισέπραξε ο Θόδωρος Φέσσας για την πώληση της Q-Telecom το 2006. Οι Apax Partners και Texas Pacific, έδωσαν και 25 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των δανειακών υποχρεώσεων της.

Οι χαμένοι

Πολλά εκατομμύρια «θυσιάστηκαν» στο βωμό των τηλεπικοινωνιών και αρκετά ήταν τα «λουκέτα» που καθόρισαν σε κάποιες περιπτώσεις όχι μόνο το μέλλον των τηλεπικοινωνιών, αλλά και του ίδιου του επιχειρηματία. 

Για παράδειγμα, ο Θωμάς Λαναράς, βασικός μέτοχος Lannet Communications. Το τριπλό σχήμα Lannet- Columbia Telecom- Telepassport που σχεδίασε, δεν κατάφερε να επιβιώσει, ούτε τα φιλόδοξα σχέδια για triple play και WiMax ευοδώθηκαν. Με βάση τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε η Lannet (εννεάμηνο 2008) είχε καθαρές ζημίες 33,8 εκατ. ευρώ. 

Με «κομμένα φτερά» αποχώρησε από τις τηλεπικοινωνίες και ο Θανάσης Αθανασούλης. Ο επιχειρηματίας επέλεξε σε συμφωνία με τις πιστώτριες τράπεζες να «διασώσει» την πληροφορική και την μητρική Altec. Έτσι, τον Οκτώβριο του 2008 λίγη ώρα πριν την εκδίκαση της υπαγωγής της Altec Telecoms στο άρθρο 99, η εταιρεία απέσυρε την αίτηση της, σηματοδοτώντας ουσιαστικά και την πτώχευση.

Αλλά και η Teledome δεν είχε καλύτερη τύχη, καταθέτοντας αίτηση πτώχευσης πριν από περίπου ένα χρόνο. Ο ιδιοκτήτης της, Θανάσης Πηλιούνης διεκδικεί δικαστικά 122 εκατ. ευρώ για ηθική βλάβη από τον όμιλο Intracom λόγω της ακυρωθείσας συγχώνευσης με το σχήμα HOL-Unibrain. Οι συνολικές υποχρεώσεις της Teledome το 2007 ήταν 34,3 εκατ. ευρώ.

Μια ακόμη εταιρεία που δεν κατάφερε να σταθεί όρθια στον ανταγωνισμό ήταν η άλλοτε κραταιά Telepassport του Ευάγγελου Σαβούρη. Αν και το 2006 ο ιδρυτής και βασικός μέτοχός της είχε αρχικά απορρίψει τα 35 εκατ. ευρώ που προσέφερε η Lannet για να την εξαγοράσει, στη συνέχεια λόγω προσωπικών ζητημάτων πούλησε τη συμμετοχή του στον εφοπλιστή Γ. Οικονόμου.

roi.haikou@capital.gr