Το Κατάρ και άλλες (αραβικές) ιστορίες πλούτου

Του Νίκου Χρυσικόπουλου

Όταν τον Μάρτιο του 2006 το Dubai Investment Group (DIG), φορέας των διεθνών επενδύσεων της Dubai Holding, ανακοίνωνε την πρόθεσή του να επενδύσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, καταβάλλοντας αρχικά περίπου 400 εκατ. ευρώ για να αποκτήσει συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της Marfin Investment Group, λίγοι μπορούσαν να φανταστούν πως άνοιγε ο δρόμος για την εισροή αραβικών κεφαλαίων ακόμη και στα «παλιά τζάκια» του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Εδώ και λίγα 24ωρα το επενδυτικό fund του κρατιδίου του Κατάρ, Paramount Services Holding Limited που ελέγχεται από την Qatar Investment Authority, συγκαταλέγεται μεταξύ των βασικών μετόχων της Alpha Bank. Μέσω του sovereign fund το κρατίδιο του Κατάρ τοποθέτησε 300 εκατ. ευρώ στην Alpha Bank και πλέον ελέγχει το 4% του μετοχικού κεφαλαίου του ομίλου. Είναι η πρώτη φορά που κεφάλαια από το Κατάρ εισέρχονται στην Ελλάδα για την απόκτηση σημαντικού ποσοστού μεγάλης ελληνικής τράπεζας. 

Για αρκετούς επαΐοντες, το καταρινό «άνοιγμα» προς την Ελλάδα έλαβε σημαντική ώθηση ύστερα και από την προ ενός και πλέον έτους επίσκεψη του Πρόεδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια ο οποίος διατηρεί προσωπική σχέση φιλίας με τον Εμίρη του Κατάρ. Στην τότε ελληνική αποστολή μετείχαν επίσης οι υπουργοί Ανάπτυξης και Εμπορικής Ναυτιλίας και οι υφυπουργοί Οικονομικών και Εξωτερικών, καθώς και στελέχη ελληνικών ομίλων. Η βασιλική οικογένεια του Κατάρ, που διατηρεί την εξουσία στη χώρα επί σχεδόν δύο αιώνες, είχε εκφράσει το ενδιαφέρον της να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στην Ελλάδα σε τομείς όπως τα λιμάνια, ο τουρισμός, οι μεταφορές και η ενέργεια. 

Γνωστή ήταν εξάλλου η πρόθεση της Qatar Airways, που επίσης ανήκει στην οικογένεια Hamad bin Khalifa al-Thani, για την Ολυμπιακή Αεροπορία και μάλιστα είχαν πραγματοποιηθεί ανταλλαγές επιστολών και συναντήσεις για το σκοπό αυτό. Ενδιαφέρον, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, είχε υπάρξει και για τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Καβάλας με σκοπό τη δημιουργία εγκαταστάσεων μεταφοράς φυσικού αερίου και υγροποιημένου αερίου, καμία όμως εξ αυτών δεν προχώρησε. 

Συνεργασίες σε επίπεδο κρατών μπορεί να μην αναπτύχθηκαν, όμως ο Εμίρης του Κατάρ Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ Θάνι (Hamad bin Khalifa al-Thani) επένδυσε τελικώς στην Ελλάδα. Πέρυσι αγόρασε έναντι ποσού που εκτιμάται στο 1 δισ. δολαρίων το νησί Σκορπίδι (βρίσκεται δίπλα στο Σκορπιό που ανήκει στην οικογένεια Ωνάση) από την οικογένεια του εκλιπόντος υπουργού Διονύση Λιβανού, ενώ επί σειρά ετών παραθερίζει στην Κέρκυρα.  Πάντως, πρόσωπα που έχουν αναπτύξει επιχειρηματικές δραστηριότητες στο αραβικό κρατίδιο σημείωναν πως ο Εμίρης του Κατάρ διατηρεί στο ακέραιο το ενδιαφέρον του για επενδύσεις στην χώρα μας. 

Εξήντα δισ. δολάρια 

Μέσω της Qatar Investment Authority (QIA), η βασιλική οικογένεια του αραβικού κρατιδίου έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια επενδύσεις αξίας εκατοντάδων δισ. δολαρίων. Απέκτησε το 15% του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου, ενώ στο πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας το NYSE Euronext έχει αποκτήσει το 25% του Doha Securities Market. Στον ευρύτερο τραπεζικό χώρο ελέγχει ποσοστό άνω του 3% της Credit Suisse και 8% της βρετανικής τράπεζας Barclays. 

To QIA είναι σήμερα το όγδοο μεγαλύτερο sovereign wealth fund παγκοσμίως με υπό διαχείριση κεφάλαια 60 δισ. δολαρίων. Σύμφωνα με την Standard Chartered, το 60% των επενδύσεών του έχει πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και το υπόλοιπο στην Ασία, ενώ έως το 2010 εκτιμάται πως θα έχει διπλασιαστεί το μέγεθός του. Αντίστοιχα το Paramount που τοποθετήθηκε στην Alpha Bank διαθέτει υπό διαχείριση κεφάλαια περίπου 15 δισ. ευρώ που έχουν επενδυθεί σε Ευρώπη και Αμερική.

Ο επενδυτικός βραχίονας του Κατάρ μέσω του Qatari Diar Real Estate Investment Company έχει πραγματοποιήσει επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ακίνητα μεταξύ των οποίων και το Canary Wharf Estate στο Λονδίνο. Ακόμη, έχει εξαγοραστεί το 25,3% της τρίτης μεγαλύτερης βρετανικής αλυσίδας σουπερμάρκετ Sainsbury μέσω του επενδυτικού fund Delta Two. 

Τα μεγάλα επενδυτικά ανοίγματα, όμως, του QIA, αλλά και των υπόλοιπων αραβικών sovereign wealth funds, το τελευταίο διάστημα πραγματοποιούνται σε μεγάλους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, όπως η Citigroup, που χτυπήθηκαν από την κρίση των subprime loans. Από την αρχή του 2008, αραβικά κρατικά επενδυτικά κεφάλαια απέκτησαν συμμετοχή στην Merrill Lynch και την Morgan Stanley, ενώ μόνο η Citigroup δέχθηκε στα ταμεία της «πετροδολάρια» ύψους 14,5 δισ. δολαρίων που αποδείχθηκαν πολύτιμα στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης. 

Τα κεφάλαια του Κατάρ έρχονται τώρα να προστεθούν στα εξ Αραβίας δολάρια που έχουν εισρεύσει στην ελληνική τραπεζική αγορά. Τη μεγαλύτερη παρουσία στη χώρα μας έχει το Dubai Group, στρατηγικός σύμμαχος της Marfin Investment Group και κάτοχος του 16,4% του μετοχικού κεφαλαίου του ελληνικού ομίλου, ενώ ποσοστό κάτω του 4% φέρεται να κατέχει επενδυτικό κεφάλαιο από τα Η.Α.Ε στο μετοχικό κεφάλαιο μεγάλης ιδιωτικής τράπεζας. 

nikos.chrissikopoulos@capital.gr