Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής οι ουκρανικές σοδειές σιτηρών έχουν μειωθεί αισθητά. Τρία χρόνια μετά όμως η Ουκρανία παραμένει κομβική για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.
Με 102 εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, τα δύο τρίτα εκ των οποίων καλύπτονται από το λεγόμενο "μαύρο χώμα" - το πιο εύφορο στον κόσμο - η Ουκρανία είναι σε θέση να παράγει μεγάλες σοδειές με ελάχιστη χρήση λιπασμάτων, άρδευσης, εργασίας και βαρέων μηχανημάτων.
Ο "σιτοβολώνας του κόσμου", όπως αποκαλούσαν παλαιότερα την Ουκρανία, τροφοδοτεί εδώ και δεκαετίες την Ευρώπη, παλαιότερα τη Ρωσική Αυτοκρατορία και αργότερα τη Σοβιετική Ένωση. Μετά την ανεξαρτησία της το 1991 η χώρα έγινε σημαντικός προμηθευτής τροφίμων για ολόκληρο τον κόσμο, ιδίως για τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και την Ασία.
Το 2021, πριν από τη ρωσική εισβολή, η γεωργία αντιστοιχούσε στο 41% (23,98 δισεκατομμύρια ευρώ) των εξαγωγών της Ουκρανίας. Και αυτός είναι ο λόγος που ο πόλεμος είχε τελικά καταστροφικές επιπτώσεις όχι μόνο για την εγχώρια οικονομία αλλά και για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.
Οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν μεγάλες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, ενώ ο ρωσικός ναυτικός αποκλεισμός, οι πυραυλικές επιθέσεις και τα ναρκοθετημένα ύδατα σταμάτησαν σχεδόν όλες τις μεταφορές μέσω της Μαύρης Θάλασσας, που αποτελεί την κύρια εξαγωγική οδό της Ουκρανίας.
Ο όγκος των εξαγωγών κατέρρευσε κατά πάνω από 90% στους τρεις πρώτους μήνες του 2022 συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, προκαλώντας αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων παγκοσμίως και επιδεινώνοντας τις κρίσεις πείνας σε χώρες που εξαρτώνται από εισαγωγές.
Η Ναταλία Σπιγκότσκα, ανώτερη αναλύτρια της επενδυτικής εταιρείας Dragon Capital με έδρα το Κίεβο, παρατηρεί σε συνέντευξη με την DW ότι πριν το 2022 προερχόταν από την Ουκρανία περίπου το 8% των παγκόσμιων εξαγωγών στο σιτάρι, το 13% στο καλαμπόκι, το 12% στο κριθάρι και το 45% στο ηλιέλαιο.
Πάντως, αν και η εισβολή οδήγησε σε πτώση 29%της παραγωγής σιτηρών για το 2022/23, τα στοιχεία δείχνουν πως οι εξαγωγές ανέκαμψαν σχετικά γρήγορα.
Η Ουκρανία κατηγόρησε το Κρεμλίνο πως εργαλειοποίησε την επισιτιστική ασφάλεια, στοχεύοντας σκοπίμως τις γεωργικές υποδομές της χώρας. Τα δύο πρώτα χρόνια της σύγκρουσης περισσότερες από 300 αγροτικές εγκαταστάσεις υπέστησαν ζημιές από ρωσικές επιθέσεις, ενώ μόνο το 2022 πάνω από 500.000 τόνοι σιτηρών κλάπηκαν.
Με τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να καταφέρνουν να απωθήσουν τον ρωσικό στόλο στη Μαύρη Θάλασσα, έναν χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου οι τιμές παγκοσμίως σταθεροποιήθηκαν κοντά στα προπολεμικά επίπεδα.
Η Πρωτοβουλία Σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας, που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2022 από τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία, πέτυχε την επαναλειτουργία τριών ουκρανικών λιμανιών – και μέσω αυτών εξήχθησαν περίπου 33 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών έως τον Ιούλιο του 2023.
Οι λεγόμενοι "δίαυλοι αλληλεγγύης" της ΕΕ, με την αξιοποίηση σιδηροδρομικών δικτύων, ποταμών και οδικών αρτηριών στην Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, μετέφεραν τα ουκρανικά προϊόντα στις χώρες της Ευρώπης παρά τον ρωσικό αποκλεισμό.
Χάρη σε αυτές τις πρωτοβουλίες το 2023/24 οι ουκρανικές εξαγωγές επανήλθαν στους 64 εκατομμύρια τόνους, φτάνοντας έτσι στο 75% των προπολεμικών επιπέδων και σταθεροποιώντας την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.
"Οι δίαυλοι αλληλεγγύης της ΕΕ ήταν μία σημαντική σανίδα σωτηρίας, προτού αποκατασταθεί πλήρως η ναυσιπλοΐα μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας", επιβεβαιώνει στην DW η Σπιγκότσκα.
Πάνω από τρία χρόνια μετά την εισβολή το ουκρανικό Υπουργείο Αγροτικής Πολιτικής και Τροφίμων (MAPF) εκτίμησε πως οι εξαγωγές σιτηρών και ελαιούχων σπόρων μεταξύ Ιουλίου 2024 και Ιουνίου 2025 ξεπέρασαν τους 60 εκατομμύρια μετρικούς τόνους.
Τον περασμένο μήνα όμως καταγράφηκε 38% μείωση στις αγροτικές εξαγωγές σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2024, εν μέρει εξαιτίας της εντατικοποίησης των ρωσικών επιθέσεων στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Οι μεταφορές μέσω του λιμανιού της Οδησσού μειώθηκαν σχεδόν κατά ένα τρίτο, σύμφωνα με την Ένωση Σιτηρών Ουκρανίας.
Οι προβλέψεις για τη σεζόν 2025/26 είναι επίσης πιο συγκρατημένες, καθώς οι ουκρανικές συγκομιδές σιτηρών αναμένεται να μειωθούν κατά 10% εξαιτίας των επιπτώσεων του πολέμου.
Τη 16η Οκτωβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων – μια πρωτοβουλία του ΟΗΕ για την καταπολέμηση της παγκόσμιας πείνας.
Όσον αφορά στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, η συμβολή της Ουκρανίας παραμένει κομβικής σημασίας. Τα σιτηρά της χώρας αποτελούν σανίδα σωτηρίας για πολλές περιοχές ανά τον κόσμο, οι οποίες δεν μπορούν να προμηθευτούν από άλλες χώρες γεωργικά προϊόντα.
Το δε Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) προμηθεύτηκε το 80% των σιτηρών που διέθεσε από την Ουκρανία το 2023, στο πλαίσιο της επισιτιστικής αρωγής περίπου 152 εκατομμυρίων ανθρώπων σε εμπόλεμες ζώνες, όπως στην Υεμένη και την Αιθιοπία.
Οι γεωργικές υποδομές της Ουκρανίας έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές – και το προβλεπόμενο κόστος για ανακατασκευές και επιδιορθώσεις υπολογίζεται στα 55,5 δισεκατομμύρια δολάρια, χωρίς να είναι ακόμη βέβαιο το από πού θα προέλθουν αυτά τα χρήματα.
Την ίδια στιγμή, ο πόλεμος αποτελεί άμεσο κίνδυνο και για τους ίδιους τους αγρότες. Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της Wall Street Journal (WSJ) μόνο στην περιοχή της Χερσώνας έχουν σκοτωθεί πάνω από δώδεκα αγρότες και έχουν τραυματιστεί περισσότεροι από 40.
Μεταξύ αυτών ήταν και ο αγρότης Ολεξάντρ Χορντιένκο, ο οποίος τον Ιούλιο είχε δηλώσει πως, με ιδιωτικό εξοπλισμό εντοπισμού αεροσκαφών και το όπλο του, έχει καταρρίψει πάνω από 80 ρωσικά drones. Τον περασμένο μήνα ο Χορντιένκο σκοτώθηκε σε ρωσική επίθεση με drones, τα οποία έπληξαν το αυτοκίνητό του. "Οι Ουκρανοί αγρότες έρχονται αντιμέτωποι με ναρκοθετημένα εδάφη, κατεστραμμένα συστήματα άρδευσης και δέχονται συχνά επιθέσεις drones και πυραύλους κοντά στις γραμμές του μετώπου", τονίζει στην DW η Σπιγκότσκα.
Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί βέβαια και η κλιματική αλλαγή. Οι αυξημένες θερμοκρασίες και οι συχνότερες ξηρασίες προβλέπεται να απειλήσουν τις σοδειές σιτηρών στο μέλλον.
Αν και η Ουκρανία φαίνεται πως εξακολουθεί να αποτελεί τον "σιτοβολώνα του κόσμου", καθίσταται σαφές πως μόνο με τη στήριξη της παγκόσμιας κοινότητας – μέσω μιας βιώσιμης ειρηνευτικής συμφωνίας και της ενίσχυσης του εμπορίου, για παράδειγμα – θα μπορέσει η χώρα να συνεχίσει να παράγει μεγάλες ποσότητες γεωργικών προϊόντων και να τρέφει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
Πηγή: Deutsche Welle
Η δίκη τους διεξήχθη κεκλεισμένων των θυρών σε στρατοδικείο της πόλης Ροστόφ επί του Ντον της νότιας Ρωσίας.
Σκορπώντας τον "τρόμο" στον άμαχο πληθυσμό.
Το Γενικό Επιτελείο της Ουκρανίας δεν έκανε καμία αναφορά στην επίθεση, λέγοντας μόνο ότι διεξάγει επιχειρήσεις "σταθεροποίησης" στην περιοχή.
Μετά τις ρωσικές επιθέσεις στο ενεργειακό σύστημα.
Η Ρωσία έχει κλιμακώσει τις επιθέσεις κατά υποδομών ενέργειας. Σύμφωνα με την Naftogaz, μόνο αυτόν τον μήνα έχουν σημειωθεί έξι μεγάλες επιθέσεις σε εγκαταστάσεις αερίου.
Στις ΗΠΑ μεταβαίνει ο Ουκρανός πρόεδρος, καθώς ο πόλεμος κλιμακώνεται.
Ο Τραμπ είναι "αισιόδοξος" μετά την επιτυχία στη Μέση Ανατολή, δήλωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου στο Politico.
Η Ρωσία έπληξε ουκρανικές ενεργειακές υποδομές με drones.
Ο Εσθονός και ο Σουηδός ομόλογός του δήλωσαν ότι στηρίζουν την πρωτοβουλία PURL για την Ουκρανία.
Οι συνομιλίες θα στη ρωσική απειλή, στις αμυντικές δαπάνες και στην υποστήριξη της Ουκρανίας.
"Θα θέλαμε η Ευρωπαϊκή Ένωση να εντείνει τον έλεγχο των εξαγωγών για τις ευρωπαϊκές εταιρείες".
