Σκάνδαλο στη Damen: Η κρίση του ολλανδικού ναυπηγείου κλονίζει τα σχέδια άμυνας της Ευρώπης

Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

Η ολλανδική Damen Shipyards NV, ένας από τους βασικούς ναυπηγούς πολεμικών πλοίων στην Ευρώπη και βασικός συνεργάτης του ΝΑΤΟ, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σοβαρής κρίσης που απειλεί να αποσταθεροποιήσει τα αμυντικά σχέδια της ηπείρου.

Όπως αποκάλυψε το Bloomberg (19/9/2025), η εταιρεία αντιμετωπίζει διπλό κύμα δικαστικών διαδικασιών για διαφθορά και παραβίαση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται αντιμέτωπη με οικονομικές πιέσεις που έχουν οδηγήσει σε έκτακτη κρατική στήριξη.

Το σκηνικό φάνταζε πολύ διαφορετικό τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν η διάδοχος του ολλανδικού θρόνου εγκαινίαζε το πλοίο υποστήριξης Den Helder και η Damen έδινε το στίγμα μιας βιομηχανίας που θα στήριζε την ευρωπαϊκή στρατηγική επανεξοπλισμού.

Μέσα σε λίγους μήνες, όμως, η εικόνα άλλαξε: η εισαγγελία απήγγειλε κατηγορίες για δωροδοκία, πλαστογραφία και ξέπλυμα χρήματος την περίοδο 2006–2017, ενώ η δεύτερη υπόθεση αφορά παράνομες εξαγωγές τεχνολογίας προς τη Ρωσία μετά το 2022.

Η ίδια η εταιρεία υποστηρίζει ότι οι παραδόσεις περιορίστηκαν σε πολιτικούς γερανούς και έγιναν εντός του τότε ισχύοντος νομικού πλαισίου, δηλώνοντας ότι έχει επιδείξει πλήρη διαφάνεια. Ωστόσο, οι πιθανές συνέπειες είναι βαριές: πρόστιμα έως και 10% του ετήσιου τζίρου, που ανήλθε σε 3 δισ. ευρώ το 2023, και αποκλεισμός από ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς για νέες παραγγελίες.

Το μέγεθος της Damen την καθιστά κρίσιμο κρίκο για την ευρωπαϊκή ναυπηγική βιομηχανία. Με έδρα στο Gorinchem, 55 θυγατρικές και περίπου 12.000 εργαζόμενους, η εταιρεία είναι υπεύθυνη για ορισμένα από τα πιο σημαντικά ναυτικά προγράμματα της Ευρώπης, όπως οι νέες ανθυποβρυχιακές φρεγάτες της Ολλανδίας και του Βελγίου, οι γερμανικές φρεγάτες F126 που αποτελούν το μεγαλύτερο ναυτικό πρόγραμμα της χώρας, καθώς και τα μελλοντικά πλοία αεράμυνας και αποβατικά του ολλανδικού στόλου.

Σύμφωνα με τον Nick Childs του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών, η αποτυχία της Damen να παραδώσει τα έργα αυτά θα είχε σοβαρές συνέπειες, καθώς οι ευρωπαϊκοί ναυπηγικοί όμιλοι που μπορούν να αναλάβουν τόσο περίπλοκα έργα είναι ελάχιστοι.

Η εταιρεία ήδη αισθάνεται τις πιέσεις. Η Γερμανία πάγωσε πληρωμή 671 εκατ. ευρώ για τις φρεγάτες F126 λόγω καθυστερήσεων, προκαλώντας ταμειακό πρόβλημα που καλύφθηκε προσωρινά με κρατική ενίσχυση 270 εκατ. ευρώ από την ολλανδική κυβέρνηση.

Η κατάσταση δείχνει πόσο αναγκαία θεωρείται η Damen, καθώς οι ίδιες οι κυβερνήσεις, ενώ εξετάζουν τα νομικά ζητήματα, δεν μπορούν να αγνοήσουν την εξάρτηση από την παραγωγική της ικανότητα.

Όπως σημειώνει ο Sidharth Kaushal του RUSI, η ναυτική ισχύς του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα η δυνατότητα αντιμετώπισης ρωσικών υποβρυχίων εξαρτάται από πλοία που κατασκευάζει η Damen.

Οι κατηγορίες για διαφθορά δεν είναι καινούργιες. Το 2016 η Παγκόσμια Τράπεζα είχε αποκλείσει την εταιρεία για 18 μήνες από έργα της, κατηγορώντας την για παραπλανητικές πρακτικές σε πρόγραμμα αλιείας στη Δυτική Αφρική.

Έναν χρόνο αργότερα, οι ολλανδικές φορολογικές αρχές έκαναν έφοδο στα γραφεία της για παρόμοιες υποθέσεις. Σήμερα, με την πρώτη δίκη να ξεκινά στις 24 Νοεμβρίου και τις διαδικασίες για τις παραβιάσεις κυρώσεων να ακολουθούν, η Damen βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίσιμη χρονιά που μπορεί να καθορίσει την ίδια της την επιβίωση.

Το ζήτημα υπερβαίνει μια εταιρική υπόθεση. Η Ευρώπη έχει δεσμευτεί να αυξήσει δραματικά τις αμυντικές της δαπάνες, φθάνοντας στο 5% του ΑΕΠ, υπό την πίεση των ΗΠΑ και την αυξανόμενη απειλή από τη Ρωσία. Οι ναυτικές δυνάμεις βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας, καθώς η ανάγκη προστασίας των θαλάσσιων γραμμών, των υποθαλάσσιων υποδομών και η αποτροπή των ρωσικών υποβρυχίων θεωρούνται καθοριστικοί παράγοντες για την ασφάλεια της ηπείρου.