Η άνοδος και η πτώση της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας

Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου

Κάποτε έδινε ζωή σε ολόκληρες πόλεις και στήριζε εκατοντάδες οικογένειες. Η ελληνική κλωστοϋφαντουργία δεν ήταν απλώς ένας παραγωγικός κλάδος· ήταν η ραχοκοκαλιά της βιομηχανικής ανάπτυξης και της οικονομικής ανόδου της χώρας. Από τις πρώτες δεκαετίες του σύγχρονου ελληνικού κράτους, οι υφαντουργικές μονάδες σφράγισαν τη μετάβαση στη βιομηχανική εποχή, χτίζοντας ένα δυναμικό οικοσύστημα που απασχολούσε χιλιάδες και έδινε ώθηση στις εξαγωγές. 

Ωστόσο, η εικόνα αυτή άρχισε να αλλάζει ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η παγκοσμιοποίηση και ο εντεινόμενος ανταγωνισμός από ασιατικές χώρες με πολύ χαμηλότερο κόστος εργασίας δημιούργησαν συνθήκες που έπληξαν την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού κλάδου. Η αθέμιτη πίεση από φθηνότερα εισαγόμενα προϊόντα αποδιάρθρωσε την εγχώρια αγορά, οδηγώντας πολλές επιχειρήσεις σε αναγκαστική συρρίκνωση ή οριστικό τερματισμό της δραστηριότητάς τους.

Το τελειωτικό πλήγμα ήρθε με την πολυετή οικονομική κρίση. Η έλλειψη ρευστότητας και η περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση άφησαν ακάλυπτες τις περισσότερες βιομηχανίες του κλάδου. Τα προβλήματα εντάθηκαν περαιτέρω από την εκτόξευση του κόστους ενέργειας και τις συνεχείς ανατιμήσεις των πρώτων υλών, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ασφυξίας.

Σήμερα, η ελληνική κλωστοϋφαντουργία μοιάζει με σκιά του εαυτού της. Το 2024, δύο εισηγμένες εταιρείες –η Νηματουργία Βαρβαρέσος και η Fieratex– κατέβασαν ρολά, ενώ η Επίλεκτος τέθηκε εκτός διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο Αθηνών. 

Παράλληλα πολλές επιχειρήσεις, όπως η Ελληνική Υφαντουργία, η Κλωστήρια Θράκης και η Κλωστήρια Κιλκίς, της γνωστής οικογένειας Ακκά, η Κλωστήρια Πλεκτήρια Αθηνών της οικογένειας Δοντά, η ΤΕΞΑΠΡΕΤ κ.ά., βρίσκονται εδώ και καιρό στη δίνη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, βλέποντας τα εργοστάσιά τους να βγαίνουν στο σφυρί. Πολλά από αυτά μένουν στα αζήτητα, έχοντας μετατραπεί σε "κουφάρια" που συμβολίζουν το τέλος μιας άλλης εποχής παραγωγικής ακμής.

ΕΝΚΛΩ

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η Ενωμένη Κλωστοϋφαντουργία (ΕΝΚΛΩ) της οικογένειας Λαναρά, η οποία κηρύχθηκε σε κατάσταση πτώχευσης το 2012, αλλά κάποτε αποτελούσε ένα από τα πιο δυνατά ονόματα της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας. 

Μέλη της οικογένειας Λαναρά είχαν δημιουργήσει μια σειρά από εταιρείες, όπως Κλωστήρια Ναούσης, Τρικολάν, Βερλάν, Κολμπλάν και αργότερα την Κλωνατέξ Α.Ε., που στη συνέχεια µετονομάστηκε σε Ενωµένη Κλωστοϋφαντουργία.

Μετά το εργοστάσιο εριοβιοµηχανίας πρώην Τοκμακίδη, το πρώην κλωστήριο Βερλάν στο Λουτροχώρι κ.ά., τον δρόμο για το σφυρί έχει πάρει και το βιομηχανικό συγκρότημα "Τρικολάν" στη Νάουσα, που έπαυσε να λειτουργεί το 2004, θέτοντας εκτός εργασίας 98 άτομα. Ένας νέος πλειστηριασμός για το συγκρότημα έχει προγραμματιστεί για τις 6 Ιουνίου 2025, ενώ η τιμή πρώτης προσφοράς έχει πλέον μειωθεί στο ποσό των 978 χιλ. ευρώ. 

ΕΛΦΙΚΟ 

Στις 18 Ιουνίου 2025 θα ακολουθήσει ένα νέο σφυρί για την ΕΛΦΙΚΟ, που κάποτε αποτελούσε μία από τις πιο δυνατές ελληνικές εταιρείες στον χώρο των βαφείων-φινιριστηρίων. Η ΕΛΦΙΚΟ, με έδρα το Σχηματάρι, ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1973 αρχικά με την επωνυμία "Αφοί Κουκουλία Α.Ε.Ε.". Αξίζει να αναφερθεί ότι η ΕΛΦΙΚΟ ήταν επίσης ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές ειδών ένδυσης για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. 

Η εταιρεία τελεί υπό εκκαθάριση τα τελευταία δώδεκα χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΕΛΦΙΚΟ ήταν επί πολλά χρόνια εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, ενώ κάποια στιγμή ακουγόταν πως είχε μπει στο επενδυτικό μικροσκόπιο του ομίλου Λαυρεντιάδη, κάτι που, ωστόσο, διαψεύστηκε. 

Κατά της ΕΛΦΙΚΟ έχει προγραμματιστεί ένας νέος πλειστηριασμός για τις εγκαταστάσεις της στην Τανάγρα, με τιμή εκκίνησης τα 1.302.950 ευρώ.

Βαρβαρέσος

Στο σφυρί αναμένεται να βγει στις 29 Οκτωβρίου 2025 το εργοστάσιο της ιστορικής κλωστοϋφαντουργίας Βαρβαρέσος Α.Ε. στη Νάουσα, με τιμή πρώτης προσφοράς τα 7.110.180 ευρώ. 

Σημειώνεται ότι τον Απρίλιο του 2024 η διοίκηση της Βαρβαρέσος ανακοίνωσε ότι κλείνει το εργοστάσιο και ότι απολύονται οι περίπου 120 εναπομείναντες εργαζόμενοι. Αιτιολογία της διοίκησης ήταν η απόσυρση του ενδιαφέροντος του επενδυτή που φέρεται να είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον. Η επιχείρηση αντιμετώπιζε έντονα προβλήματα εδώ και χρόνια, ενώ, σύμφωνα με το σωματείο των εργαζομένων, το σύνολο των οφειλών της εταιρείας προς τους εργαζόμενους άγγιζε τα 7 εκατ. ευρώ.

Η   "Βαρβαρέσος  Α.Ε.  Ευρωπαϊκά  Νηματουργεία"  ιδρύθηκε  το  1974. Από την ίδρυση και τη λειτουργία της εταιρείας μέχρι και το 1992, παρήγαγε αποκλειστικά βαμβακερά νήματα. Το 1992, ερμηνεύοντας τα μηνύματα και τις εξελίξεις του κλάδου, καθώς και τις απαιτήσεις του διεθνούς  εμπορίου, επεκτάθηκε  και στην παραγωγή ειδικών νημάτων.  

Κλωστήρια-Πλεκτήρια Σίνδου

Αντιμέτωπο με το σφυρί αναμένεται να βρεθεί για άλλη μία φορά το ακίνητο της Κλωστήρια-Πλεκτήρια Σίνδου στη ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης. Ο πλειστηριασμός έχει προγραμματιστεί για τις 17 Οκτωβρίου 2025 και στρέφεται εις βάρος της "Δημοσθένης Τουφεξής ΑΒΕΕ Κλωστήρια - Πλεκτήρια Σίνδου", ενώ η τιμή πρώτης προσφοράς έχει οριστεί στα 1.891.500 ευρώ.

Μουζάκης 

Στο στόχαστρο των πλειστηριασμών έχει εισέλθει και ένα μεγάλο βιομηχανικό ακίνητο της Ελ. Δ. Μουζάκης στον Ελαιώνα. Ο πλειστηριασμός, που έχει προγραμματιστεί για τις 5 Νοεμβρίου 2025 –εφόσον μέχρι τότε δεν έχουν ευδοκιμήσει οι προσπάθειες της εισηγμένης να πετύχει αναστολή– έχει τιμή πρώτης προσφοράς τα 9.921.000 ευρώ.

Ο Ελευθέριος Μουζάκης ήταν ένας αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας που πρωταγωνίστησε στο παιχνίδι των εξαγορών και απορρόφησης των αντιπάλων του. Έχει χαρακτηριστεί "πατριάρχης της κλωστοϋφαντουργίας". Γεννήθηκε το 1913 στη Σμύρνη, βίωσε την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής και της προσφυγιάς, και μεγάλωσε μέσα στην φτώχεια, πουλώντας οτιδήποτε για να μπορέσει να ζήσει. Είχε την πρώτη του επαφή με τον κλάδο της κλωστοβιομηχανίας το 1933, ως υπάλληλος μιας εμπορικής εταιρείας κλωστών. Το 1944 ίδρυσε την "Κλωσταί Πεταλούδας - Μουζάκης", που σύντομα διακρίθηκε για την υψηλή ποιότητα των προϊόντων της. Ο ιδρυτής της "Πεταλούδας" πέθανε το 2006, αλλά φρόντισε να αφήσει πίσω του ένα διόλου ευκαταφρόνητο καταπίστευμα, ενώ έθεσε σαν απαράβατο όρο της διαθήκης του να μην μπορεί να πουληθεί η εταιρεία του τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2021.