Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Περικοπές και δίκτυα φρενάρουν την ανάπτυξη της αγοράς

του Χάρη Φλουδόπουλου

Η αγορά της πράσινης ενέργειας αποτέλεσε πόλο έλξης σημαντικών επενδύσεων το τελευταίο διάστημα, με αποκορύφωμα τις δύο μεγάλες εξαγορές των κορυφαίων πράσινων εταιρειών της χώρας, της Άνεμος (Ελλάκτωρ) από τον όμιλο της Motor Oil και πιο πρόσφατα της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από την αραβική Masdar. Επιπρόσθετα, οι κορυφαίοι ενεργειακοί όμιλοι της χώρας, όπως η ΔΕΗ, η Helleniq Energy, η Motor Oil, η Metlen, η Ιntrakat και άλλοι, έχουν θέσει σε εφαρμογή μεγάλα επενδυτικά σχέδια για την ανάπτυξη νέας ισχύος πράσινης ενέργειας, που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη των στόχων για τις ΑΠΕ που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Η νέα αυτή επενδυτική άνοιξη στον τομέα της πράσινης ενέργειας, ωστόσο, φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπη με εμπόδια και αβεβαιότητες που απειλούν το θετικό momentum και καθιστούν δύσκολη τη συνέχιση του επενδυτικού κρεσέντο. Όπως ανέφερε πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ, Π. Λαδακάκος, το ότι υπάρχει υψηλό επενδυτικό ενδιαφέρον και κεφάλαια θέλουν να τοποθετηθούν στη χώρα μας είναι θετικό σημάδι, ωστόσο απαιτείται σημαντική προσπάθεια για να συντηρηθεί αυτό το κλίμα και να συνεχιστούν οι επενδύσεις. Σε πολλά σημεία υπάρχει προβληματισμός και ανησυχία για το πώς θα εξελιχθεί η μετάβαση από εδώ και στο εξής, πρόσθεσε. 

Στο πλαίσιο αυτό, οι περικοπές της διαθέσιμης παραγωγής είναι από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η βιομηχανία των ΑΠΕ διεθνώς. Στο ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα, εκτεταμένες περικοπές εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το 2023 και από την άνοιξη του 2024 αποτελούν πλέον μέρος της διαχείρισης του συστήματος σε ημέρες με χαμηλή ζήτηση και ηλιοφάνεια, όπου έχουν υπάρξει καταστάσεις ακόμα και πλήρους περικοπής της ελεγχόμενης παραγωγής ΑΠΕ. Οι περικοπές, σε συνδυασμό με τα προβλήματα που υπάρχουν στην ανάπτυξη του δικτύου, αποτελούν σήμερα τη μεγαλύτερη επενδυτική αβεβαιότητα και απειλούν τη βιωσιμότητα των νέων επενδύσεων αλλά και των υφιστάμενων, επιδεινώνοντας το κλίμα στην αγορά της πράσινης ενέργειας. 

Σιάμισιης

Ενδεικτικές είναι οι πρόσφατες δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου του ομίλου Helleniq Energy, Ανδρέα Σιάμισιη, ο οποίος τόνισε ότι η εταιρεία συμμορφώνεται στρατηγικά με τις "επιταγές" της απανθρακοποίησης της οικονομίας, ωστόσο δεν παραγνωρίζει τις σοβαρές προκλήσεις που τίθενται και επηρεάζουν την βιωσιμότητα του πράσινου μοντέλου, όπως είναι για παράδειγμα οι περικοπές και ο περιορισμός των δικτύων.

Ο ίδιος έκανε λόγο χαρακτηριστικά για μια "άνω τελεία", θέλοντας να υπογραμμίσει ότι συνεχίζεται η προώθηση των πράσινων στόχων, ωστόσο με προσοχή έως ότου ξεκαθαρίσει το τοπίο, που ακριβώς θα επιτρέψει και υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Μάλιστα, αποκάλυψε την πρόθεση του ομίλου να προχωρήσει σε συνέργειες προκειμένου να πετύχει την ανάπτυξη ενός διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου ΑΠΕ τόσο ως προς τις τεχνολογίες όσο και γεωγραφικά.

Ο κ. Σιάμισιης δεν παρέλειψε να στηλιτεύσει την πρακτική της Ευρώπης ως προς την ανάπτυξη των ΑΠΕ, σημειώνοντας ότι στερείται μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής που να αποτυπώνει βήμα προς βήμα πώς θα φτάσουμε στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων. Ενδεικτικά ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η Ευρώπη θέλει πράσινο υδρογόνο, η παραγωγή του οποίου χρειάζεται ΑΠΕ, παραγνωρίζοντας όμως ότι ανάπτυξη των ΑΠΕ δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ταυτόχρονη ανάπτυξη των δικτύων, "πράγμα για το οποίο δεν γίνεται συγκεκριμένη κουβέντα, παρά μόνο κάποιες γενικές τοποθετήσεις, που όμως δεν έχουν κανένα πρακτικό αποτέλεσμα".

ΕΛΕΤΑΕΝ - ΕΣΗΑΠΕ

Στην ανάγκη να υπάρξει ενδιάμεση αναθεώρηση του ΕΣΕΚ 2021-2030 στάθηκαν προ ημερών με κοινή τοποθέτησή τους η ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας) και ο ΕΣΗΑΠΕ (Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτροπαραγωγών ΑΠΕ), καθώς έχουν διαφοροποιηθεί τα δεδομένα της αγοράς. Οι δύο σύνδεσμοι ζητούν να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να υπάρξουν κανόνες εκ των προτέρων γνωστοί για το θέμα των υποχρεωτικών περικοπών ενέργειας για τις ΑΠΕ.

Οι δύο σύνδεσμοι κάνουν λόγο για όλο και συχνότερα εμφανιζόμενη υπερπροσφορά έναντι της ζήτησης, ιδιαίτερα κατά τις μεσημβρινές ώρες, για προκύπτουσες περικοπές της παραγωγής ΑΠΕ και για συμφόρηση μεγάλου αριθμού αναπτυσσόμενων επενδυτικών σχεδίων στο στάδιο της χορήγησης όρων σύνδεσης στο δίκτυο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των παραγόντων της αγοράς των αιολικών, πέρυσι οι υποχρεωτικές περικοπές έφτασαν στο 2% για τις εταιρείες-μέλη της ΕΛΕΤΑΕΝ, ενώ για φέτος το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί σημαντικά. 

Σύμφωνα με τους δύο φορείς, το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ πρέπει να περιλαμβάνει ένα πολύ πιο ισορροπημένο μείγμα αιολικών - φωτοβολταϊκών -υδροηλεκτρικών, με αυξημένους στόχους για τα χερσαία αιολικά πάρκα, το οποίο θα οδηγήσει σε ομαλότερη κατανομή της παραγωγής πράσινης ενέργειας μέσα στο 24ωρο, καθώς ευνοεί την αυξημένη ανανεώσιμη παραγωγή κατά τις μη μεσημβρινές ώρες, όταν δηλαδή η ηλεκτρική ενέργεια δεν περισσεύει και έχει μεγαλύτερη αξία. Γι’ αυτό συνιστά το πρώτο μέτρο ενεργειακής στρατηγικής για:

- Την ελαχιστοποίηση των περικοπών πράσινης ενέργειας.

- Τη μεγαλύτερη μείωση του κόστους για τους καταναλωτές.

- Τη μετατροπή της χώρας σε εξαγωγέα πράσινης ενέργειας.

Εκκρεμότητες

Σε σχέση με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η αγορά της πράσινης ενέργειας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει συστήσει ομάδα διοίκησης έργου, η οποία θα εξετάσει κατά κύριο λόγο τα εξής θέματα: 

- Τις περικοπές της παραγωγής ΑΠΕ.

- Τον ρόλο της αποθήκευσης για μείωση των περικοπών.

- Την καλύτερη εκμετάλλευση του ηλεκτρικού χώρου των δικτύων.

Μεταξύ άλλων, θα τεθούν επί τάπητος θέματα όπως η κατηγοριοποίηση των περικοπών, η κατανομή του αναγκαίου όγκου των περικοπών σε επιμέρους έργα, ο προσδιορισμός του ρόλου των διαχειριστών δικτύου και των ΦοΣΕ, η εξειδίκευση των τεχνικών υποδομών που απαιτούνται από πλευράς διαχειριστών, παραγωγών και ΦοΣΕ, αλλά και η αξιολόγηση της σκοπιμότητας αποζημίωσης των έργων ΑΠΕ για τις περικοπές που υφίστανται.