Οι Βig-4 ελεγκτικές μπαίνουν στην πιστωτική αξιολόγηση νέων δανείων

Της Βάσως Αγγελέτου

Να "ξεκλειδώσουν" τη δυναμική των τραπεζικών χορηγήσεων, που σημειώνει κάμψη την τελευταία διετία σε όρους καθαρής πιστωτικής επέκτασης, σπεύδουν οι τράπεζες με την απόφασή τους να εμπλέξουν τις κορυφαίες συμβουλευτικές εταιρείες στην πιστοδοτική διαδικασία.

Πηγές με γνώση των διαδικασιών αποκαλύπτουν στο Capital.gr ότι οι Big Four -PWC, EY, Deloitte, KPMG- έχουν ήδη ξεκινήσει να εξετάζουν αιτήματα χρηματοδότησης μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης & Ανθεκτικότητας (RRF) με στόχο να ανοίξει η "στρόφιγγα" του τραπεζικού δανεισμού η οποία παραμένει σε μεγάλο βαθμό κλειστή κυρίως για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις.

Το outsourcing της εγκριτικής διαδικασίας -η οποία αποτελεί παραδοσιακά τον πιο "σκληρό πυρήνα" της λειτουργίας των τραπεζών λόγω του πιστωτικού κινδύνου που εμπεριέχει- αποτελούσε μέχρι πρότινος ταμπού για τον εγχώριο κλάδο. Πλέον, όμως, η απόφαση είναι ειλημμένη τόσο από πλευράς τραπεζικών διοικήσεων όσο και σε εποπτικό επίπεδο, με την Τράπεζα της Ελλάδος να αντιμετωπίζει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, θετικά αυτή την εξέλιξη.

Η εμπλοκή των συμβουλευτικών κολοσσών θα ξεκινήσει από τα δάνεια του RRF -όπου τα χρονικά περιθώρια είναι εξαιρετικά στενά- και δεν αποκλείεται να επεκταθούν και στις υπόλοιπες χορηγήσεις σε βάθος χρόνου. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, είναι πιθανό να εμπλακούν στην εγκριτική διαδικασία -για τον δανεισμό μικρότερων όμως επιχειρήσεων- και μικρότερης εμβέλειας εγχώριες συμβουλευτικές εταιρείες.

Γιατί δεν δανείζουν οι τράπεζες

Η απροθυμία των εγχώριων τραπεζών να δανείσουν ακόμη και υγιείς επιχειρήσεις οφείλεται σε μια σειρά από λόγους. Ο πρώτος είναι η "μελανή" παρακαταθήκη της δεκαετούς κρίσης που οδήγησε σε τέσσερις ανακεφαλαιοποιήσεις τραπεζών και είχε ως αποτέλεσμα να "κοκκινίσει" το μισό δανειακό χαρτοφυλάκιο των συστημικών ιδρυμάτων.

Ο δεύτερος είναι τα αστρονομικά κέρδη που ούτως ή άλλως καταγράφουν οι τράπεζες την τελευταία διετία χάρη στο πρωτοφανές επιτοκιακό περιθώριο που έχει προκαλέσει η αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ στο 4%. Έτσι, παρά την πιστωτική συρρίκνωση το τελευταίο έτος, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες -Εθνική, Eurobank, Πειραιώς, Alpha- βλέπουν τα καθαρά τους κέρδη να εκτοξεύονται στα επίπεδα του 1 δισ. ευρώ, με τις διοικήσεις να βλέπουν διατήρηση του momentum αυτού έως το 2026.

Ο τρίτος λόγος είναι η αδυναμία των τραπεζών να εκπαιδεύσουν και να αναβαθμίσουν τις ψηφιακές δεξιότητες και τις γνώσεις του προσωπικού τους ώστε να αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες -τεχνητή νοημοσύνη, big data κ.λπ.- στην επίπονη διαδικασία των εγκρίσεων. Το γεγονός αυτό παραδέχονται υψηλόβαθμες τραπεζικές πηγές που διαβεβαιώνουν πάντως ότι, παράλληλα με την αποχώρηση του μεγαλύτερου σε ηλικία προσωπικού μέσω προγραμμάτων εθελούσιας αποχώρησης, προβαίνουν σε προσλήψεις νέων ταλέντων με έμφαση στην πληροφορική και στον προγραμματισμό. Το έλλειμμα αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην εξετάζονται σε βάθος, case per case, τα αιτήματα χορηγήσεων ιδίως από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με έντονο το στοιχείο της καινοτομίας στα business plan τους, με τις επιχειρήσεις αυτές να βρίσκουν τελικώς κλειστή την "πόρτα" των τραπεζών.

Τελευταίος παράγοντας, αλλά εξίσου σημαντικός, είναι η ευθυνοφοβία των αρμόδιων τραπεζικών στελεχών που διστάζουν να υπογράψουν τις εγκρίσεις μεγάλων χορηγήσεων -όπως αυτές που περιλαμβάνει κατά βάση το RRF. H απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης Γιώργου Φλωρίδη να επαναφέρει -μέσω της αναθεώρησης του ποινικού κώδικα- την αυτεπάγγελτη δίωξη κατά τραπεζικών στελεχών από τα τέλη Ιουνίου έχει θορυβήσει τα μεσαία στελέχη των τραπεζών που αποφεύγουν να αναλάβουν την ευθύνη των εγκρίσεων. 

Θυμίζεται ότι, σύμφωνα με τους κανόνες του Ταμείου Ανάκαμψης, οι τράπεζες έχουν την ευθύνη έγκρισης μιας επένδυσης την οποία και χρηματοδοτούν κατά το 1/3, με το 1/3 συμμετέχει η ίδια η επιχείρηση και το υπόλοιπο 1/3 καλύπτεται με κεφάλαια του RRF. Αυτό σημαίνει ότι, ειδικά για τα δάνεια του RRF, τα τραπεζικά στελέχη ανησυχούν ότι σε περίπτωση που δεν ευοδωθεί μια επένδυση, θα αναζητηθούν ευθύνες στο κομμάτι των τραπεζικών εγγυήσεων για τις ζημίες που θα καταγράψει το Δημόσιο.

Ειδικά στο τελευταίο "αγκάθι", η εμπλοκή των Big Four στην εγκριτική διαδικασία αναμένεται να "ξεκλειδώσει" τις διαδικασίες καθώς οι αρμόδιοι υπάλληλοι των τραπεζών θα λαμβάνουν γνωμοδότηση από ανεξάρτητο εκτιμητή στην οποία θα βασίζουν την απόφασή τους να εγκρίνουν ή να απορρίπτουν τα αιτήματα για δανεισμό. Με αυτόν τον τρόπο, θα καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό έναντι και των ευθυνών τους τις οποίες επαναφέρει η αναθεώρηση της νομοθεσίας.

Οι παραπάνω παράγοντες, σε συνδυασμό με δύο σημαντικούς ακόμη παράγοντες -το μεγάλο ποσοστό αφερεγγυότητας των αιτούμενων για δανεισμό ως απότοκο της κρίσης και τα επίπεδα ρεκόρ στο κόστος δανεισμού- έχουν ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των τραπεζικών δανείων. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα νέα δάνεια προς τις επιχειρήσεις το 2023 ανήλθαν σε μόλις 9 δισ. ευρώ, κατά 1/3 χαμηλότερα σε σχέση με το προηγούμενο έτος. 

Ειδικότερα, οι καθαρές ροές δανείων το 2023 μειώθηκαν κατά 45% περίπου σε σχέση με το 2022, υποχωρώντας στα 3,75 δισ. ευρώ έναντι 6,84 δισ. το 2022. Εν τω μεταξύ, ούτε φέτος διαπιστώνεται ανάκαμψη των πιστώσεων, αφού τον Ιανουάριο, οι τραπεζικές χορηγήσεις μειώθηκαν κατά 2 δισ. ευρώ.