Η πραγματική διάσταση της υπόθεσης Κομισιόν – ΔΕΗ περί δεσπόζουσας θέσης

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Η ετεροχρονισμένη ανακοίνωση της Κομισιόν για το προκαταρκτικό πόρισμα περί εικαζόμενης δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΗ, έρχεται σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία όλες οι υποθετικές παραβάσεις έχουν θεραπευτεί και ο ανταγωνισμός στην αγορά λειτουργεί επαρκώς και ικανοποιητικά. Αυτό, άλλωστε αναμένεται να επισημάνει και η ίδια η ΔΕΗ σχετικά με το θέμα που έφερε σήμερα στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η ΔΕΗ ήδη στις πρώτες ανεπίσημες αντιδράσεις της, καθιστά σαφές ότι αν και το προκαταρκτικό πόρισμα αφορά σε προηγούμενη διοίκηση, εντούτοις δεν δέχεται τα συμπεράσματά του, ενώ δηλώνει έτοιμη να συνεργαστεί με τις αρχές της Κομισιόν προκειμένου να ριχθεί άπλετο φως στην υπόθεση.

Σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι πρόκειται για ένα προκαταρκτικό πόρισμα, το οποίο έχει ακόμη πολύ δρόμο μπροστά του μέχρις ότου τελεσιδικήσει, οριστικοποιηθεί και μετουσιωθεί σε κάποια συγκεκριμένα μέτρα θεραπείας, όπως είθισται να συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις.

Το μεγάλο ερώτημα βεβαίως που προκύπτει είναι εάν και εφόσον μετά από πολλά χρόνια (το antitrust case για τους λιγνίτες επίσης από την ΕΕ διήρκεσε πάνω από 15 χρόνια) υπάρξει καταδικαστική απόφαση, τι θα σημάνει αυτό για τη ΔΕΗ. 

Είναι δεδομένο ότι η προκαταρκτική απόφαση αφορά στην περίοδο 2013 – 2019 όταν δηλαδή η ΔΕΗ ήταν μια διαφορετική εταιρεία αλλά και η αγορά ηλεκτρισμού λειτουργούσε σε εντελώς διαφορετική βάση. Τι σημαίνει αυτό; Ήδη η αγορά ηλεκτρισμού έχει αλλάξει και από το 2020 έχει εφαρμοστεί το περίφημο target model αλλάζοντας άρδην τον τρόπο λειτουργίας της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού. Δηλαδή με απλά λόγια δεν χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει κάποια μέτρα ή κάποιες αλλαγές είτε στη λειτουργία της αγοράς είτε στην ίδια τη ΔΕΗ, προκειμένου να υπάρξει θεραπεία των συνθηκών που οδήγησαν στην εικαζόμενη δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ. 

Ακόμη και εάν υποτεθεί ότι η ΔΕΗ καταδικαστεί τελεσίδικα και αμετάκλητα (κάτι που απομένει να φανεί μετά την πάροδο πολλών ετών από σήμερα) ανάλογες υποθέσεις (πχ υπόθεση των τραπεζών) δείχνουν ότι η πιθανότερη εξέλιξη είναι η επιβολή ενός διαχειρίσιμου προστίμου, με το οποίο και θα κλείσει η υπόθεση.

Επί της ουσίας δηλαδή, δεν αλλάζει κάτι σε σχέση με τις αναπτυξιακές προοπτικές και το στρατηγικό σχεδιασμό για την επιχείρηση, η οποία κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να μετατραπεί από μια εταιρεία στα πρόθυρα της χρεωκοπίας σε success story. 

Νωρίτερα, το Capital.gr είχε δημοσιοποιήσει την ανακοίνωση της Κομισιόν η οποία ανέφερε τα εξής: 

Η ΔΕΗ παραβίασε τους κανόνες ανταγωνισμού πωλώντας ηλεκτρισμό κάτω του κόστους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και αποκλείοντας τους ανταγωνιστές της, αναφέρει το προκαταρκτικό πόρισμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το οποίο έχει ήδη ενημερωθεί η εταιρεία. Αυτό ανακοίνωσε σήμερα η Ε.Ε. μετά από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Μάρτιο του 2021 σχετικά με την υπόθεση που αφορά στην περίοδο 2013 – 2019, όταν η ΔΕΗ ήλεγχε όλη την λιγνιτική και υδροηλεκτρική παραγωγή καθώς και μονάδες αερίου και ΑΠΕ ενώ ήταν επίσης ενεργή και στην προμήθεια. 

Πάντως η υπόθεση αυτή, όπως αναφέρεται και στην ανακοίνωση της Κομισιόν αφορά σε μια παρελθοντική χρονική περίοδο και αναφέρεται σε ένα status της αγοράς που έχει διαφοροποιηθεί και αλλάξει. Η υπόθεση αυτή έχει ήδη θεραπευτεί, αναφέρουν χαρακτηριστικά πηγές της επιχείρησης, που επιβεβαιώνουν ότι η ΔΕΗ έχει ήδη παραλάβει την απόφαση. 

Σύμφωνα με το προκαταρκτικό πόρισμα της Κομισιόν, η ΔΕΗ κατείχε δεσπόζουσα θέση στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρισμού, με την Επιτροπή να εκφράζει ανησυχίες ότι η ΔΕΗ έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στην ελληνική χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας προμηθεύοντας την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τους θερμικούς της σταθμούς (δηλαδή λιγνίτη και φυσικό αέριο) σε τιμές χαμηλότερες από το μεταβλητό κόστος τους.

Οι εικαζόμενες συνέπειες αυτής της υποτιθέμενης συμπεριφοράς στην ελληνική αγορά χονδρικής του ηλεκτρισμού ήταν ότι οι ανεξάρτητοι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας περιθωριοποιήθηκαν και αποτράπηκαν οι επενδύσεις σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον πηγές ενέργειας.

Επιπλέον, η συμπεριφορά αυτή θα μπορούσε να είχε εμποδίσει τους ανεξάρτητους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας να επεκταθούν στη λιανική αγορά, θέτοντας εμπόδια στις προσπάθειες απελευθέρωσης της λιανικής αγοράς που ολοκληρώθηκε επίσημα τον Ιούλιο του 2013. Επομένως, σύμφωνα πάντα με το προκαταρκτικό πόρισμα της Κομισιόν, η συμπεριφορά της ΔΕΗ μπορεί να οδήγησε σε υψηλότερες τιμές για τους Έλληνες καταναλωτές, καθώς και σε υψηλότερα επίπεδα εκπομπών ρύπανσης.

Εάν επιβεβαιωθεί η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής, αυτή η συμπεριφορά παραβιάζει το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ("ΣΛΕΕ"), το οποίο απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης.

Όπως δήλωσε η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργκρέτ Βερστάγκερ "εκφράζουμε ανησυχία ότι η ΔΕΗ, μπορεί να έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της πουλώντας σε τιμές κάτω του κόστους στη χονδρική αγορά για περισσότερα από έξι χρόνια. Η συμπεριφορά της ΔΕΗ μείωσε την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από περιβαλλοντικά καθαρότερες ανταγωνιστικές μονάδες παραγωγής. Η συμπεριφορά αυτή παρεμπόδισε επίσης τον ανταγωνισμό σε επίπεδο λιανικής. Μια λιγότερο ανταγωνιστική αγορά λιανικής σημαίνει ότι οι χαμηλότερες τιμές χονδρικής δεν μετακυλίονταν στις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Οι Έλληνες καταναλωτές μπορεί επομένως να έχουν υποφέρει από υψηλές τιμές λιανικής και μεγαλύτερη ρύπανση”.