Α. Λυμπεροπούλου (ΕΑΤΕ): Τα μεγάλα funds το επόμενο "στοίχημα"

Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου

Στα επιτεύγματα, στις σημαντικές συνεργασίες και στους επόμενους στόχους της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων (EATE – πρώην ΤΑΝΕΟ), αναφέρθηκε η επικεφαλής του οργανισμού, Αντιγόνη Λυμπεροπούλου, μιλώντας στο Capital.gr. Παράλληλα, έκανε μια συνοπτική αναδρομή στην ιστορία και την εξέλιξη της  Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων από την ίδρυσή της ως ΤΑΝΕΟ μέχρι και σήμερα.

Όπως αναφέρει η κα Λυμπεροπούλου, το επόμενο "στοίχημα” για την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (EATE – πρώην ΤΑΝΕΟ), που αυτήν τη στιγμή διαχειρίζεται 2,1 δισ. ευρώ, είναι η μεγέθυνση. "Έχει ήδη συσταθεί η δεύτερη γενιά funds από τα πρώτα ‘παράθυρα’ του EquiFund, οπότε το επόμενο ‘στοίχημα’ είναι τα μεγάλα funds, που λείπουν από την Ελλάδα, μέχρι αυτή τη στιγμή”, εξηγεί η Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΕΑΤΕ. Μάλιστα, μέχρι τα τέλη του 2023 ή στις αρχές του 2024, η ΕΑΤΕ εκτιμά ότι θα έχουν συσταθεί τουλάχιστον 2-3 funds που θα είναι της τάξης των 200 εκατ. ευρώ και θα επενδύουν στο growth στάδιο. "Η αλυσίδα πρέπει να καλύπτεται πλήρως”, τονίζει η κα Λυμπεροπούλου. 

Το 2019 η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ) ανέλαβε τη διαχείριση των πρώτων 900 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, ακόμη 600 εκατ. ευρώ από το ίδιο πρόγραμμα. Επιπλέον, το 2022, έλαβε 500 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ έχει αναλάβει την διαχείριση – εκπροσώπηση του ελληνικού Δημοσίου για τα 93 εκατ. που έχουν επενδυθεί στο ταμείο Φαιστός. Συνολικά περίπου 2,1 δισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα, η ΕΑΤΕ τα επενδύει σε funds που συστήνονται και έχουν μια επενδυτική στόχευση που ταιριάζει με τα προγράμματα που εξαγγέλλει. Κεντρική της στρατηγική εξάλλου αποτελεί η χρηματοδότηση της καινοτομίας στη χώρα και η επένδυση στην ανάπτυξη.  

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΑΤΕ αναμένει ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχουν επενδυθεί επιπλέον τουλάχιστον 200-300 εκατ. ευρώ δημόσιοι πόροι (συνολικά πάνω από 700 εκατ. ευρώ) και ότι θα λειτουργούν στην Ελλάδα περίπου 25 funds.

Η διαδρομή 

Το ΤΑΝΕΟ (Ταμείο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας) ήταν μια πρωτοβουλία του κράτους στο πλαίσιο της "ατζέντας της Λισαβόνας”, που συμφωνήθηκε το 2000 με στόχο την ενίσχυση της οικονομίας της γνώσης, μέσα από την ανάπτυξη της αγοράς των επιχειρηματικών κεφαλαίων.

Το ΤΑΝΕΟ συστάθηκε με τον νόμο 2843 του 2000, το οποίο αρχικά προβλεπόταν να λειτουργήσει με καθαρά δημόσιους πόρους, αλλά αυτό δεν κατέστη εφικτό. "Τότε έγινε η πρώτη καινοτόμος ενέργεια, εφόσον δεν υπήρχαν δημόσιοι πόροι, η διοίκηση του ταμείου βγήκε στις αγορές, εξέδωσε ένα ομόλογο, το οποίο εισήχθη στο χρηματιστήριο της Ιρλανδίας με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου και συγκέντρωσε 105 εκατ. ευρώ από Έλληνες και ξένους θεσμικούς επενδυτές”. Μαζί με τα 45 εκατ. ευρώ που είχε λάβει από το Δημόσιο, το Ταμείο είχε στην διάθεσή του 150 εκατ. ευρώ, ώστε να κάνει το πρώτο άνοιγμα και να λειτουργήσει σαν το πρώτο ‘fund of funds’ στην Ελλάδα, με στόχο να ενισχύσει την δημιουργία νέων επενδυτικών σχημάτων. "Είναι οξύμωρο ότι κάναμε επενδύσεις με δανεικά χρήματα, αλλά εκείνη την εποχή ήταν ο μόνος τρόπος για να συμβεί”. 

"Περάσαμε μια περίοδο ‘εκπαίδευσης’ και τις πρώτες παιδικές ασθένειες και καταφέραμε να έχουμε 11 καινούρια funds. Κάποια από αυτά δεν προχώρησαν σε επενδύσεις, καθώς η Ελλάδα εισήλθε, εν τω μεταξύ, σε περιόδους κρίσης και υψηλών επιτοκίων. Τα υπόλοιπα, όμως, έσπασαν πραγματικά τα ‘αβγά’, έκαναν τεράστια προσπάθεια και τοποθετήθηκαν σχεδόν σε όλους τους τομείς της ελληνικής αγοράς, με αξιόλογες επενδύσεις, μερικές εκ των οποίων ο Κρόκος Κοζάνης και η Mediterra με την Μαστίχα Χίου, το Spitogatos, η Foodlink, η Advent κ.ά.”.

Ακολούθως, όπως συνεχίζει η κα Λυμπεροπούλου, το ΤΑΝΕΟ πέρασε από μια δύσκολη περίοδο. "Αφενός δεν ήταν απολύτως κατανοητό το τι κάναμε, αφετέρου ήρθαν τα χρόνια της κρίσης και έπρεπε να αποπληρωθεί το ομόλογο”. Καθώς τα κεφάλαια ήταν κατά μεγάλο ποσοστό τοποθετημένα σε επιχειρήσεις, αποφασίστηκε η μεταβίβαση των μετοχών του ΤΑΝΕΟ στο τότε ΕΤΕΑΝ. Kατόπιν εκπονήθηκε ένα σχέδιο μετεξέλιξης, με τη συνδρομή και την τεχνική βοήθεια από τη Γαλλική Αναπτυξιακή Τράπεζα, και από εκεί "δημιουργήθηκε” η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ) και η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ).

Όπως επισημαίνει η επικεφαλής της ΕΑΤΕ, ευτυχώς, κατά τα δύσκολα χρόνια για το ΤΑΝΕΟ, υπήρξαν τα προγράμματα του Jeremie και του EquiFund υπό τη διαχείριση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF) που κάλυψαν αποτελεσματικά το κενό χρηματοδότησης που είχε δημιουργηθεί στην ελληνική αγορά. 

Εξωστρέφεια

Όπως συνεχίζει η κα Λυμπεροπούλου, η ΕΑΤΕ έχει πλέον μια πολύ σημαντική και δυναμική εξωστρέφεια και αναγνώριση από ευρωπαϊκούς και διεθνείς εταίρους. To ΤΑΝΕΟ ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του EVFIN, μιας πρωτοβουλίας που ξεκίνησε το 2011 από 4 οργανισμούς, εκ των οποίων και το ΤΑΝΕΟ, για να δημιουργήσει ένα άτυπο δίκτυο φορέων, με στόχο την ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το EVFIN αποτελείται πλέον από περισσότερα 25 μέλη-φορείς, ενώ τον τελευταίο χρόνο η κα Λυμπεροπούλου έχει αναλάβει την προεδρία του. 

Επιπλέον, η ΕΑΤΕ συμμετέχει στην πρωτοβουλία "Scale-Up” που ανακοινώθηκε πέρυσι μαζί με άλλους τέσσερις αρχικά -και στη συνέχεια πέντε- επενδυτικούς οργανισμούς από την Δανία, την Γαλλία, την Γερμανία και την Φινλανδία (προσφάτως προστέθηκε και η Ιταλία), και στόχος είναι να ενισχυθούν funds που επενδύουν σε ευρωπαϊκά scale ups. "Όλη η Ευρώπη έχει κάνει πολύ καλή δουλειά στη χρηματοδότηση startups στα πρώτα στάδια. Ωστόσο, αυτό που παρατηρήσαμε είναι ότι όταν αυτές οι εταιρείες φτάνουν σε ένα κρίσιμο μέγεθος, γίνονται ‘στόχοι των κεφαλαίων της Αμερικής και της Ασίας. Με άλλα λόγια, όταν χρειάζονται πολλά χρήματα, δεν τα βρίσκουν στην Ευρώπη κι έτσι απευθύνονται σε Αμερική και Ασία. Αισιοδοξούμε με αυτές τις κινήσεις να συγκρατήσουμε και να αναπτύξουμε την τεχνολογική κυριαρχία της Ευρώπης”. 

Επιπλέον, η κα Λυμπεροπούλου αναφέρθηκε και στην συμφωνία μεταξύ της ΕΑΤΕ και της Mubadala Investment Company (Mubadala), του κρατικού επενδυτικού βραχίονα με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Όπως τονίζει, η σχέση με τη Mubadala χτίστηκε σιγά-σιγά και πλέον έχει διευρυνθεί, δίνοντας μεγαλύτερη εστίαση στην από κοινού συν-επένδυση σε ελληνικά funds. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο επενδύσεις και άμεσα αναμένεται και η τρίτη. Επίσης, μέσω πρόσφατης συμφωνίας με την ADQ, το κρατικό επενδυτικό ταμείο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, γίνεται προσπάθεια ώστε να γίνουν επενδύσεις της τάξης των 4 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, σε πιο μεγάλα projects. Παράλληλα, η ΕΑΤΕ ‘κοιτάζει’ και άλλες συμφωνίες με το Μπαχρέιν, την Σαουδική Αραβία, ενώ φαίνεται ότι ανοίγει και ο δρόμος για την Ινδία, μετά την επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού στην Ελλάδα. 

Από το 2001 που συστάθηκε το ΤΑΝΕΟ, μέχρι και το 2018 που έγινε η μετεξέλιξη, οι δημόσιοι πόροι που είχαν επενδυθεί σε funds ήταν περίπου 300 εκατ. συνολικά (μέσω ΤΑΝΕΟ, Jeremie, IAF), ενώ την τελευταία τριετία, από τα 2,1 δισ. ευρώ που διαχειρίζεται συνολικά η ΕΑΤΕ έχουν δεσμευτεί πάνω από 480 εκατ. ευρώ. Αυτά τα 480 εκατ. ευρώ προσέλκυσαν περίπου άλλα 700 εκατ. ευρώ σε ιδιωτικά κεφάλαια.. "Έγινε μια επανάσταση. Πρόκειται για μια μεγάλη επιτυχία σε μια χώρα όπου ο κύκλος των επενδυτών είναι μικρός, ενώ θεσμικοί επενδυτές όπως οι τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, δεν συμμετέχουν επενδυτικά σε αυτόν τον κλάδο”.

Ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας 

Η ΕΑΤΕ έχει μεγαλώσει αρκετά όλα αυτά τα χρόνια και από μια ομάδα πέντε ατόμων σήμερα έχει περίπου 20, ενώ στα σχέδια είναι να μεγαλώσει περαιτέρω, καθώς μεγαλώνει και η ίδια η αγορά. 

Παράλληλα, η ΕΑΤΕ έχει ενσωματώσει ESG κριτήρια μέσα στην διαδικασία αξιολόγησης, ενώ ειδικά στο Ταμείο Ανάκαμψης υπάρχουν πρόσθετοι περιορισμοί και απαιτήσεις. "Οι επενδύσεις των VCs συμμορφώνονταν πάντα με τα ESG κριτήρια, πριν ακόμη υπάρξει καν ο όρος ESG, γιατί όλοι ήθελαν να κάνουν επενδύσεις για τις οποίες να είναι περήφανοι”, αναφέρει η κα Λυμπεροπούλου. 

Η Αντιγόνη Λυμπεροπούλου στηρίζει, παράλληλα, την γυναικεία επιχειρηματικότητα, με πολλές δράσεις, σε έναν ιδιαίτερα… ανδροκρατούμενο χώρο. Αξιοσημείωτο είναι ότι από τα πέντε μέλη του Δ.Σ. της ΕΑΤΕ τα δύο είναι γυναίκες, ενώ από τα 20 άτομα που απαρτίζουν την ομάδα, τα 14 είναι γυναίκες. "Προωθούμε την γυναικεία επιχειρηματικότητα και πιέζουμε για πιο πολλές γυναίκες στις διαχειριστικές ομάδες”. 

"Εγώ ξεκίνησα με την ιδρυτική ομάδα του ΤΑΝΕΟ, το 2001. Πέρασα από τις απαιτούμενες συνεντεύξεις μετά από την πρόταση του πρώτου Προέδρου του ΤΑΝΕΟ, καθ. Γ. Δουκίδη, και σήμερα ξανά μέλος του Δ.Σ.”, αναφέρει η κα Λυμπεροπούλου και συνεχίζει: "Καταφέραμε να στήσουμε μια πολύ δεμένη και ευέλικτη ομάδα που πέρασε από 40 κύματα. Όταν το Μάιο του 2020 μού πρότειναν να αναλάβω τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου, αποδέχτηκα με χαρά, καθώς έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια γνώριζα καλά το οικοσύστημα, τις ανάγκες του και τις ευκαιρίες του. Το γεγονός όμως ότι πλαισιωνόμουν από ανθρώπους που με στήριζαν και μοιράζονταν το ίδιο όραμα, έκανε την απόφασή μου πιο εύκολη”.

Τα "βλέμματα” στην Ελλάδα 

Τα τελευταία δύο χρόνια, η καινοτομία στην Ελλάδα έχει ανέβει κατακόρυφα. Σε αυτό, σύμφωνα με την κα Λυμπεροπούλου, βοήθησαν και κάποιες επιτυχίες που σημειώθηκαν στο πρόσφατο παρελθόν (Instashop, Viva Wallet, Accusonus, Think Silicon κ.ά.) και τράβηξαν το "βλέμμα” των ξένων επενδυτών στην χώρα. Επίσης, η αποτελεσματική – φιλεπενδυτική πολιτική που εφαρμόζει το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η προοπτική της επενδυτικής βαθμίδας, οι ιδανικές συνθήκες διαβίωσης της χώρας, το ικανό ανθρώπινο δυναμικό, η επιστροφή "μυαλών” που είχαν φύγει στο εξωτερικό, το πολιτικά αξιόπιστο πλαίσιο, τα οικονομικά και φορολογικά κίνητρα γι’ αυτούς που έρχονται από το εξωτερικό και τους επιχειρηματικούς αγγέλους, καθώς και οι εμβληματικές επενδύσεις από κολοσσούς (Amazon, Pfizer, Google), ενδυναμώνουν την ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικός προορισμός. 

Η επικεφαλής της ΕΑΤΕ κάνει λόγο για μια "τρομερή ευκαιρία”, ωστόσο τονίζει ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί, όπως η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, επισημαίνοντας ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στα πανεπιστήμια και στο reskilling.

Επιπλέον, οι ελληνικές επιχειρήσεις παρουσιάζουν μια αδυναμία στο να αντλήσουν χρηματοδότηση από την Ευρώπη, με τη θέση της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας (EIC) να είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΑΤΕ υλοποιεί μια μελέτη σε συνεργασία με την ΕΥ, με στόχο την δημιουργία ενός εθνικού επιταχυντή που θα περιλαμβάνει μέτρα και πρωτοβουλίες για την υποστήριξη επιχειρήσεων που θέλουν να αιτηθούν χρηματοδότηση από το EIC.

Επίσης, η κα Λυμπεροπούλου αναφέρθηκε και στο ρόλο που μπορεί να αναλάβει το Χρηματιστήριο: "Το χρηματιστήριο μπορεί να αποτελέσει έξοδο για τις επενδύσεις των funds και έχει την ευκαιρία να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ειδικά για τις τεχνολογικές εταιρείες. Έχει αλλάξει τελείως το κλίμα απέναντι στην Ελλάδα”. 

"Είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτά που έχουμε πετύχει. Νιώθω ότι είμαστε σε μια αποστολή. Βλέπω τις εταιρείες και τα funds που έχει στηρίξει η ΕΑΤΕ σαν μια μεγάλη οικογένεια. Περάσαμε και δύσκολες εποχές, όταν συναντούσαμε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να κατανοήσουν το έργο μας. Ωστόσο, πλέον, σήμερα έχουμε γυρίσει σελίδα, έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία. Ο κόσμος έχει ανάγκη από ενθάρρυνση και από θετικά πρότυπα και αυτό θέλουμε να προάγουμε”, καταλήγει η κα Λυμπεροπούλου.