Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Για την μεγάλη ανάπτυξη που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό startup οικοσύστημα, τις δυσκολίες στην χρηματοδότηση startups παγκοσμίως και την ευκαιρία για τις εταιρείες που πραγματικά αξίζουν, αλλά και τις… θετικές πτυχές του brain drain, μίλησε στο Capital.gr ο Μάρκος Βερέμης, Partner στη Big Pi Ventures, πρόεδρος και συνιδρυτής της Upstream και πρόεδρος της Επιτροπής Καινοτομίας του ΣΕΒ.
Η Big Pi ανακοίνωσε στις αρχές του 2023 το δεύτερο fund της, το Big Pi II, ύψους 50 εκατ. ευρώ και, όπως αποκάλυψε ο κ. Βερέμης, μέσα στον επόμενο μήνα αναμένεται να ανακοινωθούν τα δυο πρώτα deals. Συνολικά το μέγεθος υπό διαχείριση του πρώτου και του δεύτερου Big Pi θα είναι της τάξης των 125 εκατ. ευρώ.
Στο πλαίσιο του πρώτου fund, το οποίο έκλεισε τον κύκλο του τον Φεβρουάριο, υλοποιήθηκαν 23 deals, με κάποιες από αυτές τις εταιρείες να τα πηγαίνουν εξαιρετικά καλά, όπως η tileDB, η Orfium, η Intelligencia και η Vivante. "Είμαστε ικανοποιημένοι με την πορεία του πρώτου fund. Βλέπουμε ότι έχει αυξηθεί το deal flow ειδικά στον τομέα της τεχνολογίας”, λέει ο κ. Βερέμης και συνεχίζει:
"Έχουμε μια πολύ μεγάλη συγκέντρωση τέτοιων εταιρειών από Έλληνες της Αμερικής. Επειδή η Αμερική έχει γίνει μια πολύ ακριβή χώρα για να χτίσεις ομάδες προγραμματιστών, αλλά και ομάδες ιατρών, βιολόγων και αναλυτών, φαίνεται από τις 23 επενδύσεις μας ότι περισσότερες από τις μισές εταιρείες είναι από Έλληνες που βρίσκουν ελκυστική την πιθανότητα να τους βοηθήσουμε εμείς να στήσουν μια εκτελεστική παρουσία στην Ελλάδα”.
Εκτός από την Αμερική, η Big Pi έχει επενδύσει σε εταιρείες από την Αγγλία (Navenio και Orthoson), ιδρυθείσες και οι δύο από Έλληνες καθηγητές της Οξφόρδης, ενώ παρατηρείται μια ενδιαφέρουσα συγκέντρωση Ελλήνων και στην Ελβετία. Αντίθετα, προς το παρόν δεν έχει εντοπίσει κάτι ενδιαφέρον από Αυστραλία, αλλά είναι από τα μέρη που σίγουρα θέλει να εξερευνήσει παραπάνω.
"Είναι σαφές ότι το brain drain είχε και θετικές πτυχές, με την έννοια ότι έφυγαν Έλληνες που απόκτησαν πολύτιμη εμπειρία σε μητροπόλεις της επιστήμης και αυτοί τώρα είτε επιστρέφουν στην Ελλάδα είτε θέλουν ένα κομμάτι της παραγωγής τους στην Ελλάδα”, τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Βερέμης.
Ο κ. Βερέμης αναφέρθηκε στην πολύ μεγάλη ανάπτυξη που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, στο κομμάτι των startups. Όπως τονίζει, τα τελευταία χρόνια έγινε μια μεγάλη προσπάθεια να γίνει ο ΣΕΒ το ‘σπίτι’ όχι μόνο της μεγάλης βιομηχανίας, αλλά και των εταιρειών τεχνολογίας και καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων και των επιστημών υγείας. "Μέσα σε 2-3 χρόνια, ένα 20% των μελών του ΣΕΒ είναι πλέον τέτοιες εταιρείες. Έχουμε ένα οικοσύστημα, η αξία του οποίου, ενώ πριν από 5 χρόνια δεν υπερέβαινε τα 500-600 εκατ. ευρώ, σήμερα ‘ακουμπάει’ τα 10 δισ. Η αύξηση αυτή είναι και σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή βλέπουμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να δημιουργούν τέτοιες εταιρείες. Πλέον υπάρχει ένα πνεύμα επιχειρηματικότητας που δεν υπήρχε πριν από 20 χρόνια. Πολλά άτομα τολμάνε πλέον να κάνουν κάτι δικό τους”.
Έτσι, σύμφωνα με τον ίδιο, η Ελλάδα έχει μπει σε έναν "ενάρετο” κύκλο που οδεύει -με μεγάλη καθυστέρηση- προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ως προς το ποσοστό επί του ΑΕΠ που αντιπροσωπεύουν αυτές οι εταιρείες, που τείνει προς το 10%. "Ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ σε τομείς καινοτομίας αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχει καινοτομία και σε πιο παραδοσιακές επιχειρήσεις κι αυτό τελικά είναι δείκτης υγείας”.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό δεν υπερβαίνει αυτή την στιγμή το 2%, κάτι που δεν είναι απαραίτητα αρνητικό, με την έννοια ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά μας. "Αυτό σημαίνει ότι τα επόμενα δέκα χρόνια θα μπορούσαν να δημιουργηθούν πολύ μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας από την Ελλάδα. Και το όραμα του Big Pi είναι να βοηθήσει στο να δημιουργηθούν τέτοιες εταιρείες”.
Επίσης θετικό, σύμφωνα με τον κ. Βερέμη, είναι ότι ήδη υπάρχουν κάποιες εταιρείες που οδεύουν σε αποτιμήσεις 1 δισ. (όπως η Blueground), καθώς δείχνει ότι υπάρχει μια ανοδική πορεία εταιρειών που δημιουργήθηκαν πριν από 10 χρόνια και πλέον έχουν αρχίσει να είναι παγκόσμιοι παίκτες στους τομείς τους.
Ως προς τους "τομείς” που προσελκύουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην Ελλάδα, ο κ. Βερέμης αναφέρει πως κυριαρχεί η υγεία. "Προφανώς έχει να κάνει και με το γεγονός ότι δεν υπήρχε τίποτα προηγουμένως αλλά και με το ότι η Ελλάδα βγάζει πολλούς γιατρούς και βιολόγους. Επίσης, στο κομμάτι των STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), η Ελλάδα βρίσκεται στις 5 κορυφαίες χώρες παγκοσμίως με κατά κεφαλήν αποφοίτους”.
Όπως τονίζει ο κ. Βερέμης, η σύζευξη ιατρών και βιολόγων από την μία πλευρά και computer scientists από την άλλη μπορεί να φέρει… επανάσταση. "Και αυτές οι επαναστάσεις σε χώρες που έχουν μείνει πίσω, δημιουργούν ευκαιρίες. Γιατί σε μια επανάσταση μπορείς να επαναπροσδιορίσεις τον ρόλο σου σαν χώρα”.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι λεγόμενοι "πατριάρχες” στον κόσμο της βιοτεχνολογίας είναι Έλληνες, όπως ο Άλμπερτ Μπουρλά (Pfizer), ο Στέλιος Παπαδόπουλος (Biogen), ο Νίκος Γαλακάτος (επικεφαλής των Βιοεπιστημών στην Blackstone). "Είναι μια ομάδα ανθρώπων που τους αποκαλούν ‘biotech mafia’ και είναι όλοι Έλληνες”.
Μια άλλη κατηγορία που στην Ελλάδα έχει διαχρονικά πολύ καλές εταιρείες είναι σε οτιδήποτε έχει να κάνει με data (και database management), κάτι που ίσως αποδίδεται στο γεγονός ότι οι Έλληνες έχουν πολύ καλό υπόβαθρο στα μαθηματικά και στην στατιστική.
Ένας τρίτος τομέας που ταιριάζει στο background των Ελλήνων είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ), που σχετίζεται και με τα data. "Σε αυτό το κομμάτι έχουμε πολύ καλούς ανθρώπους είτε σε ακαδημαϊκό επίπεδο είτε σε επίπεδο εμπειρίας σε μεγάλες εταιρείες στην Αμερική”.
Ειδική μνεία έκανε ο κ. Βερέμης στην τεράστια συμβολή της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων (HDBI) και της ομάδας της Αντιγόνης Λυμπεροπούλου και του Χάρη Λαμπρόπουλου: "Είχαμε κάτι σπάνιο και πολύτιμο που συνέβη εδώ, η Ελλάδα αποφάσισε κάποια στιγμή να έχει έναν δικό της φορέα, που ονομάζεται HDBI, για να επενδύει σε τέτοια funds. Είναι από αυτά τα απροσδόκητα διαμάντια που συνέβησαν. Μπορεί κατά κάποιον τρόπο να το θεωρήσουμε έργο υποδομής. Έχουν την γνώση και την ικανότητα να ξεχωρίζουν τους άξιους και αυτούς που θα προχωρήσουν, ενώ έχουν βοηθήσει να αποφευχθεί η σπατάλη και η διαφθορά”.
Αυτό έχει επιτρέψει σε πολλά ελληνικά funds να έχουν εξαιρετική ποιότητα και καλή συνεννόηση μεταξύ τους. "Δεν είμαστε χώρα που έχει παράδοση σε επαγγελματίες επενδυτές και αυτό μας βγήκε τελικά και το οφείλουμε και στην ομάδα της HDBI αλλά και σε μια διακομματική συναίνεση στον χώρο των startups. Σε αντίθεση με άλλους τομείς, υπήρξε μια συνέχεια από κυβέρνηση σε κυβέρνηση”.
Σε επίπεδο τοπικών επενδυτών, η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ καλή θέση, σύμφωνα με τον κ. Βερέμη, ωστόσο, σε επίπεδο ξένων επενδυτών, στους οποίους οι εταιρείες στηρίζονται όσο μεγαλώνουν, η κατάσταση που επικρατεί είναι η ίδια που καταγράφεται σε όλες τις άλλες χώρες από τον Ιανουάριο του 2022 και μετά: "Υπήρξε μια σαφής διόρθωση στις αποτιμήσεις στην τεχνολογία, ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες σε πολύ πιο ασφαλή προϊόντα που, λόγω του πληθωρισμού, εμφανίζουν μεγάλα επιτόκια. Παγκοσμίως καταγράφεται μια στροφή στα πιο ασφαλή καταφύγια”.
Ωστόσο, αυτό, σύμφωνα με τον κ. Βερέμη, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να βρουν χρήματα οι καλές εταιρείες. Είναι πιο δύσκολο και σίγουρα σε χαμηλότερες αποτιμήσεις από ό,τι στο παρελθόν. "Eίναι μια καλή εποχή για σπορά και όχι για τρύγο”, αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ αποτελεί ίσως μια ευκαιρία να επικρατήσουν τελικά οι καλύτεροι. "Τελικά οι πιο επιτυχημένες εταιρείες του κόσμου είναι οι εταιρείες που γεννήθηκαν σε κρίσεις, όπως η Google και η Αmazon. Το σημερινό περιβάλλον δημιουργεί μια πειθαρχία ως προς τα βασικά οικονομικά μεγέθη που πρέπει να παρακολουθεί μια εταιρεία. Οι εταιρείες κοιτούν από την πρώτη μέρα την κερδοφορία τους. Συνήθως αυτό δημιουργεί ένα DNA που σε βάθος χρόνου φτιάχνει καλύτερες εταιρείες”.
Ο κ. Βερέμης αναγνωρίζει ότι στο κομμάτι των startups έγιναν πολλά πράγματα και από τις δύο προηγούμενες κυβερνήσεις. "Ευτυχώς ήταν ένας τομέας όπου υπήρχε συναίνεση και έγιναν πολλά σωστά πράγματα, όπως οι φορολογικές ρυθμίσεις”.
Αναφερθείς ειδικά στην δουλειά του Κυριάκου Πιερρακάκη στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, έκανε λόγο για μια πολύ καλή εξέλιξη ως προς την "επανίδρυση” του ελληνικού κράτους ψηφιακά, που μπορεί να μην ακουμπάει απευθείας στο κομμάτι των startups, αλλά το διευκολύνει και δημιουργεί ένα συνολικά θετικό κλίμα για την σημασία της τεχνολογίας.
Όσον αφορά τις προκλήσεις του μέλλοντος, το μεγάλο στοίχημα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια είναι, σύμφωνα με τον κ. Βερέμη, το ταλέντο. "Λύσαμε σε έναν βαθμό τον μεγάλο μας ‘καημό’ ότι δεν υπήρχαν δουλειές για ικανούς ανθρώπους και τώρα το πρόβλημα είναι ότι οι δουλειές είναι περισσότερες από τους ανθρώπους με τις σωστές δεξιότητες, κάτι που δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο”.
Αυτό το έλλειμα ταλέντου σε σχέση με την ζήτηση που έχει δημιουργηθεί σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει μια εθνική στρατηγική στο θέμα του ταλέντου, για το πώς μπορεί να δημιουργηθεί και να αποκτηθεί. Προς αυτόν τον σκοπό, υπάρχουν τρία εργαλεία: η εκπαίδευση, η αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και η μετανάστευση. "Υπάρχουν άτομα με δεξιότητες στην γειτονιά μας και λίγο παραπέρα που μπορούν να μας είναι πάρα πολύ χρήσιμοι. Πρέπει να ξεκινήσει μια συζήτηση για την μετανάστευση θετική και όχι αμυντική”.
Επιπλέον, μια άλλη βασική πρόκληση είναι η χρηματοδότηση, καθώς "για να έχεις έναν ακμάζοντα κλάδο, δεν μπορείς να βασίζεσαι μόνο σε ξένους επενδυτές για τα επόμενα βήματα”. "Πρέπει να έχεις growth equity και στην Ελλάδα, ώστε να μην εξαναγκάζονται σε πρώιμες εξαγορές οι εταιρείες”.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι απαραίτητη και μια σημαντική αναβάθμιση του χρηματιστηρίου. "Κάποιες εταιρείες μπορούν να φτάσουν στον Nasdaq αλλά αυτό δεν θα πάψει ποτέ να είναι η εξαίρεση”, λέει ο κ. Βερέμης. "Το χρήμα γι’ αυτές τις εταιρείες είναι σαν το αίμα, αν θέλεις να αναπτυχθούν γρήγορα. Γιατί διαφορετικά, κάποιος ξένος θα τις εξαγοράσει και τότε οι μοίρες τους δεν θα είναι στα χέρια μας. Οι ξένες επενδύσεις είναι ωραίες, αλλά δεν φτάνουν εάν θέλουμε να είναι αυτάρκες το οικοσύστημά μας”, καταλήγει ο κ. Βερέμης.
Προκειμένου να αποτρέψει τη συγχώνευση Anglo - Teck και τη δημιουργία ενός νέου μεταλλευτικού "κολοσσού" χαλκού.
Χρηματοδοτήσεις που αναδεικνύουν το ελληνικό DNA στον χάρτη καινοτομίας.
Η πρώτη φαρμακευτική που μαζί με τη Berkshire εισέρχεται στο club των πιο πολύτιμων εταiρειώ, εκτός Big Tech.
Σε μια προσπάθεια να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή υλικών που χρησιμοποιούνται σε καταναλωτικά ηλεκτρονικά και όπλα.
3,5 δισ. δολάρια από την επένδυση θα διατεθούν σε προσπάθειες έρευνας και ανάπτυξης.
Διεκδικώντας την επαναφορά του προγράμματος συμμετοχής στα κέρδη.
Yπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας για την Διερεύνηση Κοινού Έργου Κατασκευής Οχημάτων στη Σαουδική Αραβία.
Το fund εστιάζει αποκλειστικά στην κυκλική οικονομία και στη μετάβαση προς πιο βιώσιμες πρακτικές παραγωγής.
Η μήνυση στον τεχνολογικό γίγαντα αφορούσε τη χρήση δεδομένων χρηστών μεταξύ 2018 και 2023 χωρίς τη συγκατάθεσή τους για τη δημιουργία εξατομικευμένων διαφημιστικών προφίλ και για τεράστιο κέρδος εις...
Ο αμερικανικός κολοσσός των τηλεπικοινωνιών Verizon ανακοίνωσε σήμερα ότι καταργεί περισσότερες από 13.000 θέσεις εργασίας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κύμα απολύσεων στην ιστορία του ομίλου, καθώς...
Στο σταυροδρόμι της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η Ρουμανία εξελίσσεται σε έναν από τους πλέον ελκυστικούς τεχνολογικούς προορισμούς για ελληνικούς ομίλους.
