Γιατί κλονίζεται και πάλι το Χρηματιστήριο της Αθήνας

Του Βασίλη Γεώργα

Με μια μεγάλη αντίφαση ξεκινά η χρονιά για το ελληνικό χρηματιστήριο που συνεχίζει να ταλανίζεται από την κραταιά καθοδική τάση ευρισκόμενο σε τροχιά σύγκρουσης με τα χαμηλά του περασμένου καλοκαιριού.  

Ενώ εμφανίζονται ψήγματα έστω ανθεκτικότητας στην πραγματική οικονομία από τις συνέπειες των παλινωδιών των προηγούμενων μηνών, και για πρώτη φορά φαίνεται πλέον να διαμορφώνονται σοβαρές προϋποθέσεις κυβερνητικής "συναίνεσης" με τις μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας, η χρηματιστηριακή αγορά όχι μόνο δεν διακατέχεται από θετικές προσδοκίες ότι το 2016 θα αποτελέσει έτος αντιστροφής στην οικονομία, αλλά τουναντίον η κατολίσθηση των αποτιμήσεων συνεχίζεται με μεγάλη ένταση. Ο δείκτης μεγάλης κεφαλαιοποίησης ήδη βρίσκεται μια ανάσα από το να καταγράψει νεότερα ιστορικά χαμηλά κάτω από τις 161,85 μονάδες, ενώ ο Γενικός Δείκτης βρίσκεται πλέον χαμηλότερα από τις 600 μονάδες και κινείται προς τις ελάχιστες τιμές του προηγούμενου Αυγούστου.    Το ανησυχητικό είναι η πτώση πως δεν καθοδηγείται πια μόνο από τις τραπεζικές μετοχές, αλλά και από επιχειρήσεις που πέρυσι είχαν καταφέρει να μείνουν περισσότερο ή λιγότερο μακριά από το επίκεντρο του κυκλώνα. Στην πρώτη εβδομάδα της χρονιάς, πέραν των τραπεζών που όλες-πλην Alpha- επέστρεψαν χαμηλότερα των τιμών των αυξήσεων κεφαλαίου, ανάμεσα στις μετοχές με τη μεγαλύτερη υποχώρηση βρέθηκαν ο ΟΠΑΠ (-16%), η Folli Follie (-13,64%), η Μυτιληναίος (-10%) και αρκετές ακόμη από τη μεσαία κεφαλαιοποίηση. 

Ο διεθνής παράγοντας όπως εξελίσσεται με την γεωπολιτική αναταραχή, τον φόβο των τρομοκρατικών επιθέσεων και τις ενδείξεις αποδυνάμωσης της Κίνας, σαφώς επιδρά αρνητικά και στην ελληνική αγορά η οποία κυριαρχείται από ξένα funds σε ποσοστό άνω του 60% ενώ παράλληλα διαθέτει κάποιες λίγες αλλά καλές επιχειρήσεις με αυξημένη έκθεση στις "φλεγόμενες" περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Ασίας όπως είναι η Folli Follie, ο όμιλος Μυτιληναίου-ΜΕΤΚΑ, κα.  

Επιπλέον, οι αναλυτές έχουν δίκιο όταν λένε πως δύσκολα μια περιφερειακή αναδυόμενη αγορά με χίλια δυο περισσότερα ρίσκα και ιδιαιτερότητας από τις αναπτυγμένες, μπορεί να διαφοροποιηθεί αισθητά όταν οι μεγάλες αγορές του πλανήτη ξεκινούν την πρώτη εβδομάδα της χρονιάς σε συνθήκες sell off και καταγράφουν ποσοστά απωλειών που είχαν να δουν εδώ και δεκαετίες. 

 Όμως η Ελλάδα έχει ούτως ή άλλως το δικό της οικονομικό και χρηματιστηριακό "story" το οποίο επί χρόνια τη διαφοροποιεί αρνητικά σε σχέση με τις υπόλοιπες αγορές. Εξ ου και το γεγονός ότι ο Γενικός Δείκτης βρίσκεται στο 60% πιο κάτω από τα χαμηλά των αγορών το 2009, ενώ ο γερμανικός DAX έχει ανέβει 170%, οι αμερικανικοί δείκτες 130% και οι ευρωπαϊκοί 70-80%.

Με τον ελληνικό Γενικό Δείκτη να βρίσκεται ξανά μετά την τελευταία υποχώρησή του κοντά στα χαμηλά 23-24 ετών, εκεί δηλαδή που ήταν και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, είναι προφανές πως τίποτα καλό δεν οραματίζονται ακόμη οι επενδυτές στην αγορά της Αθήνας, και το χρηματιστηριακό disaster story βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, παρότι για πολλούς αναλυτές η φετινή χρονιά θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε έτος αντίστροφής. Στην παρούσα συγκυρία, και με εξαίρεση της τελευταία ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δεν υπάρχει ακόμη η παραμικρή ουσιαστική πρόοδος ως προς την ανάκτηση της επενδυτικής εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα, ενώ παράλληλα το νέο μέτωπο που έχει ανοίξει με την προσφυγική κρίση και την αβελτηρία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για κοινή αντιμετώπιση του προβλήματος, μεγεθύνει τα πολιτικά ρίσκα και δημιουργεί επιπλέον κινδύνους απομόνωσης της χώρας.

 Με δεδομένο ότι η αγορά της Αθήνας βρίσκεται σε distress αποτιμήσεις και παρουσιάζεται ως μια από τις ελκυστικότερες και πιο ελπιδοφόρες ως προς τις προοπτικές ανόδου των μετοχών σε σύγκριση με όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, είναι δύο τα μεγάλα ερωτήματα που τίθενται: Το πρώτο είναι αν στο σενάριο μιας μικρής ή μεγαλύτερης διόρθωσης των διεθνών αγορών η Λεωφόρος Αθηνών θα γίνει παρακολούθημα των ξένων χρηματιστηρίων στην πτώση τους, με συνέπεια να σπάσει το ήδη συμπιεσμένο ελατήριο και η αγορά να οδηγηθεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα. 

Το δεύτερο αντίθετα, έχει να κάνει με το αν είναι πράγματι εφικτό τις επόμενες εβδομάδες να δημιουργηθούν σταδιακά οι προϋποθέσεις ώστε η Ελλάδα να αρχίσει να βγαίνει από το κλουβί της ευρωπαϊκής οικονομικής καραντίνας στην οποία έχει εγκλωβιστεί. Το στοίχημα είναι μεγάλο και συνδέεται τόσο με τις πολιτικές όσο και με τις οικονομικές εξελίξεις που θα φέρει η προσπάθεια να ψηφιστούν μέσα στο προσεχές δίμηνο από το κοινοβούλιο οι μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό, το φορολογικό, τα κόκκινα δάνεια κ.α. Μια καθυστέρηση στην αξιολόγηση είναι πιθανόν ότι θα οδηγήσει σε περαιτέρω καταπόνηση τη χώρα τόσο σε πολιτικό όσο και οικονομικό επίπεδο, που είναι άγνωστο αν αυτή τη φορά θα την αντέξει.

Στον αντίποδα, το δέλεαρ για να επιταχυνθούν οι διεργασίες εκ μέρους της ελληνικής πλευράς είναι η γρήγορη  επανεκκίνηση της χρηματοδότησης της χώρας από τρίτες πηγές: αρχικά από την ΕΚΤ με την επαναφορά του waiver για τις ελληνικές τράπεζες ώστε να δανείζονται απευθείας με ενέχυρο τα ελληνικά ομόλογα, εν συνεχεία με την υλοποίηση της αναμενόμενης αναδιάρθρωσης του χρέους που εκ των πραγμάτων θα λειτουργήσει κατευναστικά στις ανησυχίες περί χρεοκοπίας ενώ παράλληλα θα ανοίξει το δρόμο για τις αγορές ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ και τέλος με τη δημιουργία κατά το δυνατόν ευνοϊκότερων όρων ώστε να "ανοίξουν" ξανά οι αγορές ομολόγων για τις επιχειρήσεις και το δημόσιο μέχρι τα τέλη της χρονιάς.

Η αρνητική προϊστορία και ο προβληματισμός για το τι μέλει γενέσθαι είναι σε αυτή τη φάση ο κύριος τροφοδότης της καθοδικής τάσης στο Χρηματιστήριο. Τα αρνητικά χρηματιστηριακά σενάρια έχουν και πάλι την τιμητική τους στην αγορά καθώς υποστηρίζονται από την διαγραμματική και τεχνική ανάλυση που υποστηρίζει πως η πορεία προς χαμηλότερα επίπεδα μέσα από διακυμάνσεις και ισχυρή μεταβλητότητα,  είναι "αναπόφευκτη".

 Έχουν, όμως, παράλληλα πληθύνει οι φωνές των αναλυτών που εκτιμούν πως η αγορά δείχνει να διανύει τα τελευταία επώδυνα στάδια της μακροχρόνιας υποχώρησή της και επομένως οι ευκαιρίες που ενδεχομένως αρχίσουν να παρουσιάζονται τους επόμενους μήνες, να αποδειχθούν τελικά πολύ μεγαλύτερες από τα ρίσκα μέχρι το τέλος της χρονιάς.

Το διάγραμμα του FTSE Large Cap