Οι ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν παρουσία στην Τουρκία

του Βασίλη Γεώργα

Μεγάλες ευκαιρίες αλλά και εξίσου μεγάλα ρίσκα ενέχει ο όλο και πιο σφιχτός την τελευταία πενταετία εναγκαλισμός των ελληνικών επιχειρήσεων με την πολιτικά και οικονομικά ασταθή γειτονική Τουρκία.

Ήδη σήμερα υπολογίζεται ότι περίπου 75-80 ελληνικές επιχειρήσεις κάνουν δουλειές στην Τουρκία με τις ελληνικές επενδύσεις να φτάνουν στο τέλος του 2006 σε πάνω από 3 δισ. ευρώ, έναντι 400 εκατ. ευρώ το 2005 και σχεδόν 50 εκατ. ευρώ το 2004, κυρίως λόγω της εξαγοράς της Finansbank από την Εθνική. Δεν είναι όμως μόνο οι τράπεζες που πλέον έχουν διευρυμένη παρουσία στη χώρα αλλά τουλάχιστον μια ντουζίνα εισηγμένων εταιρειών μεγάλου ή μικρότερου μεγέθους, από το χρηματοπιστωτικό κλάδο, τα τρόφιμα, τη βιομηχανία, τα μεταλλεία, τις ιχθυοκαλλιέργειες, τα πλαστικά, την πληροφορική, το εμπόριο, την γεωργία, τις κατασκευές, κ.ά.

Με εξαίρεση την επένδυση της Εθνικής πάντως, η οποία κόστισε συνολικά 5 δισ. ευρώ (περίπου το μισό του ποσού εγγράφεται στο 2007 αφού η Εθνική εξαγόρασε το 46% της τουρκικής τράπεζας το 2006,  ενώ απέκτησε επιπλέον 43,44% φέτος στο πλαίσιο της δημόσιας πρότασης που ολοκληρώθηκε τον πρώτο μήνα του έτους) και έχει πολύ μεγάλη συνεισφορά στα μεγέθη της Τράπεζας, η διείσδυση και συνεπώς η έκθεση των περισσότερων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα είναι μικρή και δεν επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τις οικονομικές τους επιδόσεις.

Ο επενδυτικός κίνδυνος που αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις οι οποίες επιλέγουν να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους στην Τουρκία, είναι δεδομένος από τη στιγμή που η χώρα βρίσκεται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν κάνει βήματα προόδου ως προς την αποκατάσταση των διαφορών της με την Ελλάδα, ταλανίζεται συχνά από νομισματικές αναταράξεις, έχει υψηλό πληθωρισμό, διατηρεί ανοιχτά μέτωπα με τους γείτονές της και βρίσκεται συνεχώς σε πολεμική εγρήγορση, και κυρίως κυβερνάται μέσω ενός ιδιόμορφου πολιτικού συστήματος όπου το στρατιωτικό κατεστημένο ασκεί σημαντική επιρροή στις κυβερνητικές αποφάσεις.

Παρά τα μεγάλα ρίσκα όμως, οι επενδυτικές ευκαιρίες που παρουσιάζει η αχανής αυτή χώρα των 75 εκατ. κατοίκων, με την ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία, το χαμηλό ακόμη κόστος παραγωγής και τον σημαίνοντα ρόλο που εκτιμάται ότι θα έχει αποκτήσει σε λίγα χρόνια στον πανευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, την καθιστούν πρωτεύοντα στόχο για την διεθνοποίηση όσων ελληνικών επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν την περιοχή των Βαλκανίων και ευρύτερα της ΝΑ Ευρώπης ως ενιαίο χώρο δραστηριότητας.

Έλληνες επιχειρηματίες που έχουν κάνει ήδη βήματα επέκτασης στην Τουρκία υποστηρίζουν ότι η οικονομική διείσδυση στην γείτονα ενέχει μεν μεγάλα ρίσκα, αλλά αξίζει να τα αναλάβει κανείς δεδομένου ότι πρόκειται για μια τεράστια αγορά στην οποία εισρέουν κάθε χρόνο περίπου 20 δισ. ευρώ άμεσων ξένων επενδύσεων, η ζήτηση για καταναλωτικά αγαθά βαίνει συνεχώς αυξανόμενη, ενώ οι μεγάλες μπίζνες που βρίσκονται σε εξέλιξη με αιχμή την ενεργειακή διασύνδεση Ελλάδας-Τουρκία ώστε να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της Δυτικής Ευρώπης, θα λειτουργήσουν σταθεροποιητικά.

Όσοι κοιτάζουν μπροστά και "ποντάρουν" στην τουρκική οικονομία, από τις μεγάλες ελληνικές τράπεζες, τους ενεργειακούς και κατασκευαστικούς ομίλους μέχρι τις μικρότερες επιχειρήσεις που σχεδιάζουν ή ήδη αναπτύσσονται δειλά στη γείτονα, λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τους το γεγονός ότι όλοι οι υπάρχοντες και υπό κατασκευή αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου από την περιοχή της Υπερκαυκασίας, της Κασπίας, του Ιράν και του Ιράκ περνούν μέσα από την Τουρκία με κατεύθυνση είτε το λιμάνι του Τσεϊχάν είτε προς τη Δύση, στα σύνορα με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία ενώ στα -φλεγόμενα- ανατολικά σύνορα της Τουρκίας (Κασπία και Μέση Ανατολή) βρίσκεται το 73% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και το 72% των αποθεμάτων φυσικού αερίου.

Η μερική αποκατάσταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τα μεγάλα επιχειρηματικά σχέδια που εξυφαίνονται στην περιοχή σε συνδυασμό με την -άλλοτε ορατή και άλλοτε "θολή"- προοπτική εισόδου της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συνέβαλαν ώστε τα τελευταία χρόνια, και ειδικά μετά το 2000, αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις να αναλάβουν το ρίσκο και να ανοίξουν δουλειές στη γείτονα, αντιμετωπίζοντας τη χώρα και ως το κλειδί για είσοδο στις πολλά υποσχόμενες αγορές της Ασίας.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της συνεργασίας μεταξύ της ΕΝΚΑ και της Ελληνικής Τεχνοδομικής που ανέλαβαν να κατασκευάσουν μια ολόκληρη πόλη στο Ομάν (Blue City), με προϋπολογισμό 12 δισ. ευρώ.

Αποκορύφωμα αυτής της τάσης αποτέλεσε φυσικά η εξαγορά της Finansbank από τον όμιλο της Εθνικής Τράπεζας, μια επένδυση που κόστισε περίπου 5 δισ. ευρώ και συνέδεσε την μελλοντική πορεία της μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας με την τούρκικη οικονομία και τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα. Το ρίσκο είναι φυσικά μεγάλο, καθώς η Εθνική προσδοκά ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια θα αντλεί περίπου το 30% της καθαρής κερδοφορίας της (άνω των 2,2 δισ. ευρώ μέχρι το 2009) από τις τραπεζικές εργασίες στη γείτονα. Και η ανταπόδοση είναι όμως μεγάλη, καθώς με την εξαγορά η Εθνική διαμόρφωσε κεφαλαιοποίηση της τάξης των 20 δισ. ευρώ και μπήκε στο κλαμπ των μεγαλύτερων τραπεζών της Ευρώπης. Η κίνηση της Εθνικής άνοιξε το δρόμο και δεν άργησε να βρει μιμητές στις άλλες δύο μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες της χώρας που προχώρησαν όμως σε μικρότερες και χαμηλότερου ρίσκου εξαγορές στο πλαίσιο της επέκτασης των δραστηριοτήτων τους στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης

Η Εurobank επένδυσε περίπου 140 εκατ. ευρώ και εξαγόρασε τον περασμένο Φεβρουάριο την Tekfenbank, μια μικρή τράπεζα με 31 υποκαταστήματα και κερδοφορία περίπου 10 εκατ. ευρώ από την οποία φιλοδοξεί να κερδίσει πολλά περισσότερα στο μέλλον. Στη χώρα διαθέτει και χρηματιστηριακή παρουσία την HC Instabul Holdings AS. Ο όμιλος της Eurobank έχει θέσει ως στόχο από την παρουσία του σε Βαλκάνια, Τουρκία και χώρες της Ανατολικής Ευρώπης να τετραπλασιάσει τα κέρδη του στα επίπεδα των 260 εκατ. ευρώ ως το 2009.

Η Alpha Bank πρόσφατα αγόρασε από την Anadolu Endustri Holding, την τράπεζα Alternatifbank . Η τουρκική τράπεζα, έχει δίκτυο 28 καταστημάτων και ανήκει στις μικρές εταιρίες του κλάδου με μερίδιο αγοράς 0,4%. Στόχος της Alpha Bank είναι να μεγεθύνει την παρουσία της στη τραπεζική αγορά της Τουρκίας αυξάνοντας στο μέλλον τον αριθμό των καταστημάτων στα 100.

Δεν είναι όμως οι τράπεζες που άνοιξαν το δρόμο για την Τουρκία, έστω και αν η παρουσία τους εκεί πλέον διευκολύνει σημαντικά (τόσο "ψυχολογικά" όσο και πρακτικά) την πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων.