Οι ελληνικές τράπεζες ψάχνουν "συνεταιρισμούς" στα Βαλκάνια

Της Νένας Μαλλιάρα 

Όλες τις επιλογές, συμπεριλαμβανομένων «συνεταιρισμών», προκειμένου να μειώσουν την παρουσία τους στις χώρες της Ν.Α. Ευρώπης με το μικρότερο δυνατό κόστος, εξετάζουν οι ελληνικές τράπεζες. Η «έξοδος» ξεκινά με τη διάθεση ποσοστού 27% της Finansbank από την Εθνική Τράπεζα μέσα στο α΄ δίμηνο του 2015.

Έχοντας διαπραγματευθεί σκληρά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού (DGComp) για τους όρους και το χρονοδιάγραμμα της μείωσης των μεγεθών τους στις αγορές αυτές, οι ελληνικές τράπεζες έχουν εξασφαλίσει πίστωση χρόνου μέχρι τα μέσα του 2018 για την υλοποίηση του σχεδίου απομόχλευσης στην περιοχή. 

Ο βαθμός απομόχλευσης θα είναι σε συνάρτηση του προβλήματος της κάθε τράπεζας ανά χώρα και ευθέως ανάλογη με το ύψος της κρατικής βοήθειας που έχει λάβει η κάθε τράπεζα. Και, όπως διευκρινίζουν στελέχη τραπεζών με αρμοδιότητα στις διεθνείς δραστηριότητες των ομίλων τους, η εντολή της DGComp δεν είναι έξοδος από συγκεκριμένες αγορές, αλλά απομόχλευση στις αγορές που η κάθε τράπεζα θα επιλέξει και όταν αυτή το επιλέξει. 

Στόχος των Βρυξελλών να εξασφαλιστεί ότι οι ελληνικές τράπεζες, έχοντας λάβει κρατική στήριξη, θα επιστρέψουν τα κεφάλαια αυτά και δεν θα διακινδυνεύσουν ζημίες σε μη σίγουρες επενδύσεις, αλλά, αντιθέτως, θα πράξουν ό,τι είναι δυνατόν για να αυξήσουν την κερδοφορία τους και την απόδοση για τους μετόχους τους.

Πώς θα κινηθούν

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν επιτύχει, κατά τη διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, να διατηρήσουν ανέπαφη την παρουσία τους σε κάποιες χώρες που θεωρούν στρατηγικής σημασίας και με προοπτική κερδοφορίας, ενώ στις χώρες όπου έχουν οριακή παρουσία θα προβούν σε σταδιακή απομόχλευση, δηλαδή μείωση του ενεργητικού τους. Αυτό μπορεί να γίνει: 

α) Με πώληση χαρτοφυλακίων σε άλλη τράπεζα ή επενδυτές, 

β) μέσω της αποπληρωμής δανείων και της μη χορήγησης νέων δανείων και 

γ) με πώληση θυγατρικών. 

Στο πλαίσιο της απομόχλευσης, οι ελληνικές τράπεζες θα εξετάσουν και την προοπτική μεταξύ τους «ανταλλαγών» με πώληση δραστηριοτήτων μιας χώρας σε άλλη ελληνική τράπεζα ή «συνεταιρισμών» με τη μορφή συγχώνευσης δραστηριοτήτων σε μια αγορά. Σενάριο που επίσης έχει εξεταστεί, αλλά λειτουργεί περισσότερο προς την κατεύθυνση δημιουργίας εποπτικών κεφαλαίων και εν συνεχεία συγκέντρωσης επενδυτικών κεφαλαίων, και όχι προς την κατεύθυνση της απομόχλευσης, είναι και η δημιουργία holding, υπό την ομπρέλα της οποίας θα ενταχθούν συνολικά οι δραστηριότητες των ελληνικών τραπεζών ανά χώρα.

Αν και συνιστά «αναγκαστική έξοδο» από τη Ν.Α. Ευρώπη, ο τρόπος μείωσης της παρουσίας των ελληνικών τραπεζών δηλώνει τη διαπραγματευτική τους επιτυχία με τις Βρυξέλλες, αν αναλογιστεί κανείς τον πόλεμο μεριδίων που συντελείται στις αγορές της περιοχής από τις ευρωπαϊκές τράπεζες και το πόσο αυτές εποφθαλμιούσαν, ήδη προ κρίσης, την παρουσία των ελληνικών τραπεζών. Μια παρουσία που ξεκίνησε αρχικά τη δεκαετία του 1990, με στόχο την εξυπηρέτηση των Ελλήνων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνταν στα Βαλκάνια, και από τις αρχές του 2000 επεκτάθηκε επιθετικά στην εγχώρια λιανική αγορά, αντλώντας καταθέσεις από ντόπιους πελάτες. Το αποκορύφωμα της παρουσίας των ελληνικών τραπεζών ήταν τις χρονιές 2006-2009, όταν στις χώρες αυτές άνοιγαν κυριολεκτικά ένα καινούργιο κατάστημα ανά ημέρα! Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει στα τέλη του 2008, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, όπου τα απόνερα της παγκόσμιας κρίσης επηρέασαν αρχικά τις περιφερειακές αγορές της Ν.Α. Ευρώπης, και δη τα Βαλκάνια. Τότε, όλοι οι ξένοι όμιλοι που δραστηριοποιούνταν στις χώρες αυτές άρχισαν να αναθεωρούν τα επεκτατικά τους σχέδια και να «σφίγγουν» τις γραμμές χρηματοδότησης, με αποτέλεσμα να αναληφθούν διεθνώς πρωτοβουλίες (Vienna Initiatives), ώστε να μην τραβηχτεί απότομα η ρευστότητα από τις αγορές αυτές, κατακρημνίζοντάς τες.

Υπερδύναμη

Από το 2010 και μετά οι ελληνικές τράπεζες άρχισαν να αναθεωρούν πολύ σοβαρά τα σχέδιά τους για τις αγορές αυτές, καθώς, ενώ ήδη είχαν έτοιμες πλατφόρμες για την αύξηση των χορηγήσεων, βρέθηκαν ξαφνικά με excess capacity σε αγορές που δεν μπορούσαν να την καλύψουν. Για να γίνει κατανοητή η ελληνική υπερδύναμη στις χώρες της Ν.Α. Ευρώπης, αναφέρεται ότι οι ελληνικές τράπεζες κατείχαν το 25% του ενεργητικού των βαλκανικών χωρών, με παρουσία μεγαλύτερη ακόμα και από αυτήν που είχαν στην Ελλάδα (ενδεικτικά, π.χ., η Alpha Bank, η οποία ήταν και η πρώτη που έκανε το «άνοιγμα» στα Βαλκάνια, είχε πάνω από 600 καταστήματα στην περιοχή, μιάμιση φορά τη δύναμή της στην Ελλάδα, και αναλόγως ίσχυε για τις λοιπές τράπεζες).

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 6ης Δεκεμβρίου

Διαβάστε ακόμα:

- "Φρένο" στα σχέδια αναδιάρθρωσης των τραπεζών