Ουκρανία: Πλήγμα με drone σε τάνκερ του "σκιώδους στόλου" στη Μεσόγειο – Η σύγκρουση βγαίνει εκτός Μαύρης Θάλασσας

Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

Η επίθεση με μη επανδρωμένο μέσο σε δεξαμενόπλοιο του ρωσικού "σκιώδους στόλου" στη Μεσόγειο, ανοικτά της Κρήτης, σηματοδοτεί μια ποιοτική μετατόπιση της ουκρανικής στρατηγικής. Για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου, ουκρανική ενέργεια πλήττει ρωσικά ενεργειακά συμφέροντα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Μαύρη Θάλασσα, σε θαλάσσιο χώρο που μέχρι σήμερα θεωρούνταν εκτός άμεσου πεδίου σύγκρουσης.

Το πλοίο, παλαιό δεξαμενόπλοιο συνδεδεμένο με δίκτυα μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου εκτός καθεστώτος κυρώσεων, κινούνταν σε διεθνή ύδατα και, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ήταν κενό φορτίου. Οι ζημιές που υπέστη δεν προκάλεσαν περιβαλλοντικό περιστατικό, στοιχείο που ενισχύει την εκτίμηση ότι η επιλογή του στόχου δεν ήταν τυχαία, αλλά προσεκτικά υπολογισμένη.

Διεθνείς αναλυτές συγκλίνουν στο ότι το Κίεβο επιχειρεί πλέον να μεταφέρει τον πόλεμο από το στενό στρατιωτικό πεδίο στο οικονομικό και ναυτιλιακό επίπεδο, στοχεύοντας τις ροές που συντηρούν τη ρωσική πολεμική μηχανή. Ο λεγόμενος "σκιώδης στόλος", εκατοντάδες παλαιά τάνκερ με αδιαφανή ιδιοκτησία, σημαίες ευκαιρίας και ασφάλιση εκτός των διεθνών P&I Clubs, έχει εξελιχθεί σε κρίσιμο εργαλείο παράκαμψης των δυτικών κυρώσεων.

Μέχρι σήμερα, οι ουκρανικές επιθέσεις περιορίζονταν κυρίως στη Μαύρη Θάλασσα, πλήττοντας λιμάνια, υποδομές και εμπορικά πλοία που εξυπηρετούσαν ρωσικές εξαγωγές. Το πλήγμα στη Μεσόγειο αλλάζει τα δεδομένα και στέλνει το μήνυμα ότι κανένα σημείο των θαλάσσιων διαδρομών δεν θεωρείται πλέον ασφαλές, εφόσον συνδέεται με τη χρηματοδότηση του πολέμου.

Η Μόσχα, επισήμως, υποβάθμισε το περιστατικό, αποφεύγοντας ωστόσο να το χαρακτηρίσει "μεμονωμένο". Ρωσικές πηγές αφήνουν να εννοηθεί ότι τέτοιες ενέργειες αυξάνουν τον κίνδυνο γενικευμένης αποσταθεροποίησης της διεθνούς ναυσιπλοΐας, χωρίς να προαναγγέλλουν άμεση στρατιωτική απάντηση. Η στάση αυτή ερμηνεύεται ως προσπάθεια να αποφευχθεί εμπλοκή κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, ιδίως όταν τα περιστατικά λαμβάνουν χώρα πλησίον ευρωπαϊκών θαλάσσιων ζωνών.

Για την Ελλάδα, το επεισόδιο δεν περνά απαρατήρητο. Η Ανατολική Μεσόγειος και το Αιγαίο αποτελούν διαύλους διέλευσης πλοίων του σκιώδους στόλου, ενώ ελληνικά λιμάνια και αγκυροβόλια βρίσκονται, έστω έμμεσα, στο γεωγραφικό τόξο της νέας αυτής πραγματικότητας. Χωρίς επίσημες τοποθετήσεις, πηγές της ναυτιλιακής κοινότητας επισημαίνουν ότι αυξάνονται οι ανησυχίες για ζητήματα ασφάλειας, ασφάλισης και νομικής ευθύνης σε περίπτωση κλιμάκωσης.

Το πλήγμα στη Μεσόγειο δεν φαίνεται να είναι ένα επεισόδιο εντυπωσιασμού. Εντάσσεται σε μια σταδιακή, μεθοδική στρατηγική αποδυνάμωσης του ρωσικού ενεργειακού εμπορίου. Αν επιβεβαιωθεί η συνέχισή της, η ναυτιλία, και όχι μόνο τα πολεμικά μέτωπα, αναδεικνύεται σε κεντρικό πεδίο της σύγκρουσης, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη διεθνή ασφάλεια στη θάλασσα.

Η κλιμάκωση των ουκρανικών πληγμάτων στη ναυτιλία και ο ρόλος του "σκιώδους στόλου"

Φεβρουάριος 2022

Έναρξη πολέμου – Η ναυτιλία εκτός στόχου

• Η Ουκρανία επικεντρώνεται σε χερσαία και αεροπορικά μέτωπα.
• Η εμπορική ναυτιλία παραμένει εκτός άμεσης στοχοποίησης.
• Η Ρωσία συνεχίζει απρόσκοπτα τις εξαγωγές ενέργειας.

Καλοκαίρι 2022 – Άνοιξη 2023

Κυρώσεις & γέννηση του "σκιώδους στόλου”

• ΕΕ & G7 επιβάλλουν πλαφόν τιμής στο ρωσικό πετρέλαιο.
• Δημιουργείται ταχύτατα δίκτυο:
  • Παλαιών δεξαμενόπλοιων,
  • Οffshore ownership,
  • Σημαιών ευκαιρίας,
  • Ασφάλισης εκτός P&I Clubs.

Καλοκαίρι 2023

Πρώτα ουκρανικά χτυπήματα στη Μαύρη Θάλασσα

• Χρήση θαλάσσιων drones εναντίον:
  • Λιμενικών υποδομών,
  • Βοηθητικών πλοίων,
  • Δεξαμενόπλοιων κοντά σε ρωσικά λιμάνια.
• Αποσταθεροποίηση εξαγωγών.

Φθινόπωρο 2023

Η ναυτιλία μπαίνει στο κάδρο

• Πλήγματα σε εμπορικά πλοία που:
  • Εξυπηρετούν ρωσικές ενεργειακές ροές,
  • Δεν είναι στρατιωτικά.
• Αρχίζει συζήτηση για "νόμιμους στόχους πολέμου”.

• Αύξηση των War risk premiums ↑
• Αποχώρηση δυτικών ασφαλιστών
• Ανασχεδιασμός δρομολογίων

Άνοιξη 2024

Συστηματική στοχοποίηση του "σκιώδους στόλου”

• Επιθέσεις σε:
  • Aframax & Suezmax,
  • Πλοία με κλειστά AIS,
  • Σύνθετα ownership σχήματα.
• Καμία απώλεια ζωής – ελεγχμένη κλιμάκωση.

Καλοκαίρι 2024

Η Μαύρη Θάλασσα θεωρείται "high risk”

• Αύξηση ναύλων λόγω κινδύνου.
• Πίεση σε κράτη σημαίας και λιμένες.
• Πρώτες συζητήσεις σε ΕΕ για ευθύνη "μεσαζόντων”.

Άνοιξη 2025

Τεχνολογική αναβάθμιση των ουκρανικών drones

• Μεγαλύτερη εμβέλεια.
• Καλύτερη ακρίβεια.
• Δυνατότητα επιχειρήσεων εκτός κλειστών θαλασσών.
• Η γεωγραφία παύει να είναι περιορισμός.

Καλοκαίρι 2025

Τομή: Πλήγμα σε τάνκερ στη Μεσόγειο (νοτίως Κρήτης)

• Πρώτη ουκρανική επίθεση:
  • Εκτός Μαύρης Θάλασσας,
  • Σε διεθνή ύδατα,
  • Κατά πλοίου του σκιώδους στόλου.

• Η Μεσόγειος περνά από "ασφαλής” σε γκρίζα ζώνη.
• Η ναυτιλία γίνεται (εκ νέου) πεδίο σύγκρουσης.