Της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Έντονη συζήτηση έχει προκαλέσει η κυκλοφορία του βιβλίου του Αλέξη Τσίπρα, "Ιθάκη", όχι μόνο για το περιεχόμενό του, αλλά και για τα πιθανά οικονομικά οφέλη που μπορεί να αποφέρει στον πρώην πρωθυπουργό.
Ο εκδοτικός οίκος Gutenberg ανακοίνωσε ότι τα 33.000 διαθέσιμα αντίτυπα εξαντλήθηκαν από τις πρώτες κιόλας ώρες της κυκλοφορίας. Η ανατύπωση έχει ήδη δρομολογηθεί, με τον εκδότη να προειδοποιεί για πιθανές καθυστερήσεις στη διάθεση.
Πέρα από τις επίσημες ανακοινώσεις, το ενδιαφέρον στρέφεται στα οικονομικά μεγέθη. Με βάση εκτιμήσεις που αντανακλούν τις συνήθεις πρακτικές της ελληνικής εκδοτικής αγοράς, μπορεί να διαμορφωθεί μια πρώτη εικόνα για τον τρόπο με τον οποίο κατανέμονται τα έσοδα από κάθε αντίτυπο. Η τιμή πώλησης του βιβλίου είναι 28 ευρώ, εκ των οποίων 1,58 ευρώ αντιστοιχούν στον ΦΠΑ (6%).
Όσον αφορά την αμοιβή του συγγραφέα, είναι σύνηθες οι συγγραφείς με υψηλές πωλήσεις να λαμβάνουν ποσοστό περίπου 18% επί της τιμής πώλησης. Για τον Αλέξη Τσίπρα, λόγω της ιδιαίτερης αναγνωρισιμότητάς του, δεν αποκλείεται το ποσοστό αυτό να ανέρχεται στο 20%, δηλαδή να εισπράττει περίπου 5–5,5 ευρώ ανά αντίτυπο.
Σε ό,τι αφορά το έσοδο του εκδοτικού οίκου, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η προμήθεια της διανομής. Σύμφωνα με πληροφορίες, η προμήθεια διανομής και βιβλιοπωλείων κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 35% και 50% και καθορίζεται έπειτα από διαπραγμάτευση. Στην περίπτωση του βιβλίου του Αλέξη Τσίπρα, λαμβάνοντας υπόψη την εμπορικότητα του βιβλίου, το ποσοστό δεν μπορεί να ξεπερνά το 40%, δηλαδή περίπου τα 11 ευρώ ανά αντίτυπο.
Εφόσον αφαιρεθεί και το κόστος παραγωγής —το οποίο, βάσει των τρεχουσών τιμών εκτύπωσης και χαρτιού, εκτιμάται σε περίπου 2,8 ευρώ ανά βιβλίο για μια παραγωγή 50.000 αντιτύπων— το καθαρό κέρδος του εκδοτικού οίκου διαμορφώνεται σε περίπου 7–8 ευρώ για κάθε πωληθέν αντίτυπο.
Εάν οι συνολικές πωλήσεις φτάσουν τις 50.000, ο Αλέξης Τσίπρας εκτιμάται ότι θα αποκομίσει περίπου 250.000–280.000 ευρώ, και για κάθε 10.000 παραπάνω πωληθέντα αντίτυπα το κέρδος του θα αυξάνεται κατά 50.000-55.000 ευρώ. Για τον εκδοτικό οίκο, το αντίστοιχο καθαρό κέρδος υπολογίζεται μεταξύ 350.000 και 400.000 ευρώ περίπου.
Τα παραπάνω ποσά αποτελούν ενδεικτικές εκτιμήσεις και όχι επίσημα οικονομικά στοιχεία. Ωστόσο, προσφέρουν μια σαφή εικόνα για το οικονομικό αποτύπωμα μιας από τις πιο πολυσυζητημένες εκδόσεις της χρονιάς.
Το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα κυκλοφορεί από τις Εκδοτικές Επιχειρήσεις Γιώργου και Κώστα Δαρδανού – Gutenberg, έναν από τους παλαιότερους εκδοτικούς οίκους της χώρας, με ρίζες που φτάνουν στο 1963. Τότε, ο Γιώργος Δαρδανός και ο βιβλιοδέτης Χρ. Καρακατσάνης έστησαν μια μικρή επιχείρηση, η οποία με τον καιρό μετατράπηκε σε έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους παίκτες της ελληνικής αγοράς βιβλίου. Σήμερα, ο κατάλογός της αριθμεί περίπου 5.000 τίτλους.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, και οι δύο συνιδρυτές βρέθηκαν κρατούμενοι, γεγονός που οδήγησε στην είσοδο του Χρ. Δαρδανού στην επιχείρηση — αρχικά ως υπαλλήλου και στη συνέχεια ως εταίρου. Το 1993 η εταιρεία χωρίστηκε: ο Γιώργος Δαρδανός ανέλαβε τις επιστημονικές και πανεπιστημιακές εκδόσεις, μια εκτεταμένη σειρά για την εκπαίδευση, αλλά και έργα της κλασικής λογοτεχνίας, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και τη διανομή των εκδόσεων μέσω δικού του πρακτορείου.
Το 1996 ο Γιώργος Δαρδανός, μαζί με τον γιο του Κώστα —ο οποίος είχε σπουδάσει εκδοτική τέχνη στην Αγγλία— ίδρυσαν την εταιρεία "Τυπωθήτω", με εξειδίκευση στη λογοτεχνία και το δοκίμιο. Λίγο αργότερα απέκτησαν και τις Εκδόσεις Σπουδή, επεκτείνοντας τη δραστηριότητά τους στα σχολικά βοηθήματα και τα παιδικά–εκπαιδευτικά βιβλία. Σήμερα, οι τρεις εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν περίπου 100 νέους τίτλους τον χρόνο, ενώ ανατυπώνουν παλαιότερα έργα.
Στο "τιμόνι" της εταιρείας βρίσκονται σήμερα ο Κώστας Δαρδανός και η αδελφή του, Δανάη. Ο Κώστας Δαρδανός είναι ταμίας στο Δ.Σ. του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) και πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ).
Ο Γιώργος Δαρδανός, γεννημένος στην Άνδρο το 1942, έχει παρουσία στον χώρο του βιβλίου εδώ και περισσότερα από εξήντα χρόνια, ξεκινώντας ως τυπογράφος. Η πορεία του είναι πολυεπίπεδη: έχει διατελέσει μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Ένωσης Κυκλαδικού Τύπου, ενώ υπήρξε επί σειρά ετών σε ηγετικές θέσεις της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών (ΠΟΕΒ). Με δική του συμβολή προωθήθηκαν πρωτοβουλίες όπως η δωρεάν διανομή ISBN, η ίδρυση του Σπιτιού του Βιβλίου, η ενιαία τιμή βιβλίου και η μείωση της φορολόγησης.
Μαζί με συναδέλφους του συνέβαλε στην οργάνωση των εκθέσεων βιβλίων και υπήρξε εμπνευστής και πρόεδρος της πρώτης Γιορτής Βιβλίου στην Κηφισιά. Η συγγραφική του δραστηριότητα περιλαμβάνει άρθρα και μελέτες για τα προβλήματα του βιβλίου, την πολιτιστική κληρονομιά και την προστασία του περιβάλλοντος. Έχει συγγράψει, μεταξύ άλλων, το βιβλίο "Το κοινωνικό περιεχόμενο της επανάστασης στην Άνδρο”, έχει επιμεληθεί το "Χορoί της Άνδρου, Συρτός και Μπάλος” και έχει δημοσιεύσει τη συλλογή κειμένων "Όταν η γάτα γλύφει τη λίμα”. Σε επιμέλειά του έχουν εκδοθεί επίσης τα βιβλία "Οι παπαγάλοι δεν διαβάζουν βιβλία” και "Σελίδες στην οθόνη ή στο χαρτί; Το μέλλον της ανάγνωσης”.
Παράλληλα, υπήρξε συνεργάτης και εκδότης της ημερήσιας πολιτικής εφημερίδας "Πρώτη", που κυκλοφόρησε από το 1986 έως το 1990, με στόχο την προβολή της εκσυγχρονιστικής Αριστεράς και την προσέγγιση νέων κοινωνικών κινημάτων. Μεταξύ των εκδοτών της εφημερίδας ήταν και ο Χρήστος Καλογρίτσας.
Σε συνέντευξή του στην "Καθημερινή" το 2014, ο Κώστας Δαρδανός ρωτήθηκε αν οι εκδόσεις Gutenberg κλίνουν προς τα αριστερά. "Ο πατέρας μου ήταν εκδότης της 'Πρώτης', που τυπωνόταν στον 'Ριζοσπάστη'. Παραιτήθηκε όταν ο Φαράκος αφαίρεσε το πρωτοσέλιδο για το Τσέρνομπιλ. Αλλά διατηρεί μια αναπόληση του παρελθόντος", απάντησε χαρακτηριστικά.
Οι εκδόσεις Gutenberg καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τη λογοτεχνία, την ποίηση και τις κοινωνικές επιστήμες, μέχρι την εκπαίδευση, την ψυχολογία και τα παιδικά βιβλία. Ο οίκος έχει συνδέσει το όνομά του με βιβλία αναφοράς, κλασικά κείμενα και κορυφαίους τίτλους της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ενώ εκδίδει επίσης επιστημονικά, ακαδημαϊκά και παιδαγωγικά συγγράμματα.
Ανάμεσα στις πιο σημαντικές εκδόσεις του ξεχωρίζουν οι σειρές "Orbis Literæ", που φιλοξενεί αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, και "Aldina", με έργα κορυφαίων διεθνών συγγραφέων. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται επίσης βιογραφίες όπως η "Ελπίδα" του Πάπα Φραγκίσκου και η αυτοβιογραφία του Κώστα Γαβρά "Πήγαινε εκεί όπου είναι αδύνατο να πας", καθώς και σημαντικές εκδόσεις όπως ο "Σαίξπηρ" του Χάρολντ Μπλουμ, το βραβευμένο με Booker μυθιστόρημα "Τα εφτά φεγγάρια του Μάαλι Αλμέιντα" του Σεχάν Καρουνατίλακα, το βραβευμένο με Πούλιτζερ 2022 "Οι Νετανιάχου" του Τζόσουα Κοέν και το "Το άλλο όνομα" του Νορβηγού νομπελίστα Γιον Φόσε.
