Επαναβεβαίωση της στρατηγικής συνεργασίας για την ασφάλεια εφοδιασμού, τη διασύνδεση των αγορών και την απομόνωση "κακόβουλων παραγόντων" – Επόμενος σταθμός η Ουάσιγκτον το 2026
Μια ακόμη σημαντική εξέλιξη είχαμε σήμερα στο ενεργειακό μέτωπο και στο περιθώριο της συνόδου PTEC καθώς στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε η Υπουργική Σύνοδος Ενέργειας του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες), με τους υπουργούς των τεσσάρων χωρών να επαναβεβαιώνουν – μέσα από κοινή δήλωση – τη δέσμευσή τους για ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας και ασφάλειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Στην κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά το πέρας της Συνόδου, οι τέσσερις κυβερνήσεις επιβεβαίωσαν τον στρατηγικό χαρακτήρα της ενεργειακής σύμπραξης τους, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της ως "κλειδιού" για τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητα της περιοχής, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον γεωπολιτικών ανακατατάξεων και ενεργειακής ανασφάλειας.
Οι υπουργοί ενέργειας της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ, μαζί με τους συμπροέδρους του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των ΗΠΑ (National Energy Dominance Council), συζήτησαν τρόπους ενίσχυσης των διασυνδέσεων, της ενεργειακής διαφοροποίησης και της προστασίας κρίσιμων υποδομών.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο Eastern Mediterranean Energy Center, το οποίο αναδεικνύεται ως κόμβος τεχνολογικής και επιστημονικής συνεργασίας για ενεργειακά έργα στην περιοχή, καθώς και σε μεγάλα διασυνδετικά έργα ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που βρίσκονται σε εξέλιξη ή σχεδιάζονται.
Στο επίκεντρο βρέθηκε επίσης ο ρόλος της Ανατολικής Μεσογείου στον νέο εμπορικό και ενεργειακό διάδρομο "India–Middle East–Europe Corridor”, ο οποίος συνδέει την Ασία με την Ευρώπη μέσω Μέσης Ανατολής και Ελλάδας, με στόχο τη διαφοροποίηση των οδών εφοδιασμού και τη μείωση της εξάρτησης από γεωπολιτικά επισφαλείς περιοχές.
Στο ανακοινωθέν, οι τέσσερις χώρες δεσμεύονται να αξιοποιήσουν το σχήμα 3+1 ως μηχανισμό πολιτικού συντονισμού και ενεργειακής διαφοροποίησης, επιδιώκοντας τη μείωση της εξάρτησης από "malign actors", δηλαδή κράτη ή οντότητες που επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν την ενέργεια ως εργαλείο επιρροής.
Οι υπουργοί καταδίκασαν ρητά τις προσπάθειες της Ρωσίας να παρακάμψει τις κυρώσεις για το πετρέλαιο και να χρηματοδοτήσει τον πόλεμό της στην Ουκρανία, στέλνοντας σαφές μήνυμα για την προσήλωσή τους σε ένα διαφανές και ανταγωνιστικό πλαίσιο ενεργειακών συναλλαγών.
Ένα ακόμη σημείο αναφοράς ήταν η ενεργειακή συνεργασία Ευρώπης–Ισραήλ, η οποία – όπως επισημαίνεται στο κείμενο – παραμένει στρατηγική προτεραιότητα. Η αναφορά αυτή συνδέεται με την προώθηση μεγάλων ενεργειακών έργων, όπως οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις (Great Sea Interconnector) και οι υποδομές φυσικού αερίου ή υδρογόνου, που θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να αξιοποιήσει νέες πηγές προμήθειας.
Οι υπουργοί συμφώνησαν να συνεχίσουν τις επαφές και την τεχνική συνεργασία μέσα από το θεσμικό πλαίσιο του Eastern Mediterranean 3+1 Energy Dialogue, με την επόμενη Υπουργική Συνάντηση να προγραμματίζεται για το δεύτερο τρίμηνο του 2026 στην Ουάσιγκτον.
Μέχρι τότε, οι τέσσερις κυβερνήσεις θα εργαστούν πάνω σε κοινές πρωτοβουλίες για:
• ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών και της ανθεκτικότητάς τους,
• συνεργασία σε νέες τεχνολογίες καθαρής ενέργειας,
• προώθηση έργων περιφερειακής διασύνδεσης ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου,
• και διαμόρφωση ενός κοινού πλαισίου ασφάλειας και αειφορίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η παρουσία της Ελλάδας ως οικοδέσποινας χώρας επιβεβαιώνει τον αναβαθμισμένο ρόλο της ως ενεργειακής πύλης της Ευρώπης και κόμβου διασύνδεσης μεταξύ ΕΕ, Μέσης Ανατολής και Ανατολικής Μεσογείου.
Με έργα όπως ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, οι FSRU στην Αλεξανδρούπολη και την Κόρινθο, αλλά και ο Great Sea Interconnector, η Ελλάδα αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα στη νέα αρχιτεκτονική ενεργειακής ασφάλειας που διαμορφώνεται στην περιοχή.
