Ελλάδα και Αίγυπτος

του Θοδωρή Γιάνναρου

Μετά την Ρηματική διακοίνωση της Αιγύπτου στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το παράνομο και άνευ αντικρίσματος τουρκολιβυκό μνημόνιο, όπου το Κάιρο απευθύνει έντονη διαμαρτυρία, καθώς και επίσημη καταγγελία κατά των ισχυρισμών που συμπεριλαμβάνονται στις ρηματικές διακοινώσεις της Λιβύης ως προς τα εξωτερικά όρια της λιβυκής υφαλοκρηπίδας, είναι μάλλον καιρός η Ελλάδα να ανακηρύξει τη δική της υφαλοκρηπίδα μετά από συμφωνία με την Αίγυπτο και ίσως να προχωρήσει και στην επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια σε ολόκληρη την ελληνική θαλάσσια επικράτεια.

Με τη Ρηματική αυτή διακοίνωση, οι Αιγύπτιοι απορρίπτουν ρητώς τα όρια της λιβυκής υφαλοκρηπίδας, όπως δηλώθηκαν στον ΟΗΕ, διότι επικαλύπτουν τη δυτική θαλάσσια οριογραμμή της. Εκτός όμως αυτού, η Αίγυπτος καταγγέλλει το προς Ανατολή διεκδικούμενο θαλάσσιο όριο, καθώς βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός της αιγυπτιακής θαλάσσιας ζώνης, παραβιάζοντας την κυριαρχία της επί των χωρικών υδάτων της και της συνορεύουσας ζώνης της, καθώς και τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και στην Υφαλοκρηπίδα της και δηλώνει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της, που θεμελιώνονται από το διεθνές δίκαιο και τη Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Τα πράγματα είναι απλά: οι Αιγύπτιοι κλότσησαν το τουρκολυβικό μνημόνιο στον κάλαθο των αχρήστων, προσφέροντας στην Τουρκία ένα μεγαλοπρεπές χαστούκι και στην Ελλάδα μια ευκαιρία!

Οι δύο χώρες, Ελλάς και Αίγυπτος, έχουν ταυτόσημα συμφέροντα στην περιοχή και απορρίπτουν τα τουρκικά κόλπα που πηγάζουν από αυτό το μνημόνιο, μιας και  οι λιβυκές θέσεις είναι παντελώς ασύμβατες με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας ενώ παραβιάζουν και τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς πρακτικής. 

Η Αίγυπτος απορρίπτει πλήρως και αρνείται την αναγνώριση κάθε διεκδίκησης επί της ΑΟΖ και της Υφαλοκρηπίδας της, διότι αυτές οι ανυπόστατες διεκδικήσεις δεν λαμβάνουν υπόψιν τα αναφαίρετα κυριαρχικά της δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές που εκτείνονται από τις γραμμές βάσης της στη Μεσόγειο Θάλασσα.

Ποια λοιπόν είναι η ευκαιρία για επέκταση της μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο; Κατά το άρθρο 1α της Συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου για την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ προβλέπεται ρητά ότι: η ολοκλήρωση της οριοθέτησης θα λάβει χώρα, όπου αρμόζει, μέσω διαβουλεύσεων μεταξύ των δύο χωρών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Στο άρθρο 1δ όμως προβλέπεται, πως οι γεωγραφικές συντεταγμένες προς τα δυτικά, μπορεί να αναθεωρηθούν με συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου, σε περίπτωση οριοθέτησης με άλλα ενδιαφερόμενα γειτονικά κράτη, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να διαμορφωθούν τριεθνή σημεία προς τα δυτικά με τη Λιβύη και προς τα ανατολικά με την Τουρκία, αν η Ελλάδα ή η Αίγυπτος προβούν σε παρόμοια οριοθέτηση. Αυτό αφορά φυσικά και την Κύπρο, σε περίπτωση που δεν ληφτεί καθόλου υπόψη η επήρεια των τουρκικών ηπειρωτικών ακτών και ληφτεί αντιθέτως υπόψη πλήρης επήρεια της νήσου Στρογγύλης. Κάπως έτσι, η πρόβλεψη του άρθρου 1α για τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της μερικής ελληνοαιγυπτιακής οριοθέτησης είναι γενική και παραπέμπει σε απροσδιόριστο μελλοντικό σημείο, ενώ η συγκεκριμένη πρόβλεψη του άρθρου 1δ, μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι οι τουρκικοί ισχυρισμοί ανατολικά του 28ου μεσημβρινού λαμβάνονται υπόψη!

Πρέπει να σημειωθεί, πως ήταν αναγκαίο και κατά την κοινοβουλευτική συζήτηση να αποσαφηνιστεί, ότι η Ελλάδα διατηρεί ενεργά τα υπό οριοθέτηση κυριαρχικά της δικαιώματα και ανατολικά του 28ου μεσημβρινού στο πλαίσιο της UNCLOS και της σχετικής διεθνούς νομολογίας. Η Ελλάδα επιμένει ιδιαιτέρως - και με το δίκιο της - στην πρόβλεψη της Συμφωνίας για τη δυνατότητα επέκτασης της οριοθέτησης ανατολικά του 28ου και δυτικά του 26ου μεσημβρινού.

Από την άλλη, τα 12 ναυτικά μίλια και η Ελληνική ΑΟΖ που παρουσιάζει η ΕΕ σε χάρτη προκαλούν φρενίτιδα και πανικό στην Τουρκία του Ερντογάν… διότι, ο χάρτης της Υπηρεσίας Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προκάλεσε την έκρηξη πανικού στην τουρκική πλευρά, εμφανίζει τα ελληνικά χωρικά ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, ενώ από την άλλη, αποτυπώνει και τα δυνητικά όρια της ελληνικής ΑΟΖ, τα οποία εκτείνονται έως τις τουρκικές ακτές στην Ανατολική Μεσόγειο! Από την ενέργεια αυτή της ΕΕ προκύπτουν από νομικά μονοπάτια έως λεωφόροι, που θα μπορούσε να ακολουθήσει η Ελλάδα, αξιοποιώντας τον εν λόγω χάρτη, που αν και όπως τονίζεται στο σχετικό κείμενο της Κομισιόν δεν είναι νομικά δεσμευτικός και δεν ενέχει έννοια επίσημης οριοθέτησης, δίνει εξαιρετικό νομικό και διπλωματικό έρεισμα  στην Ελλάδα προκειμένου να προσδώσει ευρωπαϊκή αιγίδα στις ούτως ή άλλως προβλεπόμενες από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας ελληνικές θαλάσσιες ζώνες. 

Η Ελλάδα όντως έχει πλέον αλλάξει "πίστα” με τις διεθνείς συμμαχίες που έχει συνάψει και τα δισεκατομμύρια που έχει έως τώρα ξοδέψει και ακόμα πολύ περισσότερα που πρόκειται να δαπανήσει για την άμυνά της και την αποτροπή στο άμεσο μέλλον. Μήπως έφθασε η ώρα να διεκδικήσει τα νόμιμα δικαιώματά της, να ανακηρύξει ΑΟΖ σε συμφωνία με Αίγυπτο και Κύπρο και να προχωρήσει στην επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια; Ας σημειωθεί λοιπόν, πως η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλη χώρα στον πλανήτη, ασκεί πλήρη κυριαρχία στον εναέριο της χώρο, στα χωρικά της ύδατα, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και ο βυθός, καθώς και και του υπεδάφους τους, αλλά σε κάθε περίπτωση, ο κανόνας της "αβλαβούς διέλευσης” ξένων πλοίων από τα χωρικά ύδατα, συνεχίζει να ισχύει, όπως ορίζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.