NATO: Τι προβλέπουν τα Άρθρα 4 και 5 - Η σημασία τους μετά τις εξελίξεις με τα ρωσικά drones στην Πολωνία

Μετά τον συναγερμό που σήμανε η είσοδος ρωσικών drones στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, ο πρωθυπουργός της χώρας Ντόναλντ Τουσκ ζήτησε από το ΝΑΤΟ την έναρξη διαβουλεύσεων, βάσει του Άρθρου 4 της ιδρυτικής συνθήκης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. 

Η Πολωνία κατέρριψε τα ρωσικά drones, τα οποία πέρασαν πάνω από το έδαφός της στη διάρκεια ρωσικής αεροπορικής επίθεσης στην Ουκρανία, με τη Μόσχα να υποστηρίζει ότι δεν επεδίωκε να πλήξει στόχους στην Πολωνία. Σημειωτέον ότι είναι η πρώτη φορά που ένα κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ εξαπολύει πυρά, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. 

Τι είναι το Άρθρο 4;

Το Άρθρο 4 ορίζει ότι τα μέλη του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου θα διαβουλεύονται οποτεδήποτε, κατά τη γνώμη οποιουδήποτε από αυτά, απειλείται το έδαφος, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλεια οποιουδήποτε από αυτά.

Σύμφωνα με το Άρθρο 4, οι συζητήσεις στο Βορειοατλαντικό Συμβούλιο - το κύριο όργανο λήψης πολιτικών αποφάσεων του ΝΑΤΟ - θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε κάποια μορφή κοινής απόφασης ή δράσης.

Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949, το Άρθρο 4 έχει ενεργοποιηθεί επτά φορές, πιο πρόσφατα τον Φεβρουάριο του 2022, όταν η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία ζήτησαν διαβουλεύσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Οι πρέσβεις του ΝΑΤΟ, τον Νοέμβριο του 2022, πραγματοποίησαν έκτακτη συνεδρίαση μετά από μια πυραυλική επίθεση που σκότωσε δύο άτομα στην Πολωνία και προκάλεσε την ανησυχία ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να επεκταθεί σε γειτονικές χώρες.

Τι είναι το Άρθρο 5;

Εάν η Ρωσία ήταν αποφασισμένη να επιτεθεί στο έδαφος ενός κράτους - μέλους, η προσοχή θα στραφεί στο Άρθρο 5, τον ακρογωνιαίο λίθο της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ.

Όπως προβλέπεται, "τα Μέρη συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσότερων από αυτά στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων τους".

"Συμφωνούν ότι, εάν συμβεί μια τέτοια ένοπλη επίθεση, καθένα από αυτά, ασκώντας το δικαίωμα ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει το Μέρος ή τα Μέρη που δέχτηκαν την επίθεση λαμβάνοντας αμέσως, ατομικά και σε συνεννόηση με τα άλλα Μέρη, τα μέτρα που κρίνει απαραίτητα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας, για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού".

Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία ενεργοποιήσει το Άρθρο 5;

Δεδομένου ότι η Ουκρανία δεν αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ, η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 δεν ενεργοποίησε το Άρθρο 5, αν και οι ΗΠΑ και άλλα κράτη - μέλη έσπευσαν να παράσχουν στρατιωτική και διπλωματική βοήθεια στο Κίεβο.

Ωστόσο, οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό για την πιθανότητα διάχυσης των εξελίξεων σε γειτονικές χώρες στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, η οποία θα μπορούσε να αναγκάσει τη Συμμαχία να αντιδράσει στρατιωτικά.

Το Άρθρο 5 ενεργοποιείται αυτόματα;

Όχι. Μετά από μία επίθεση σε ένα κράτος - μέλος, τα άλλα κράτη - μέλη συναντώνται για να αποφασίσουν εάν συμφωνούν να την θεωρήσουν ως κατάσταση του Άρθρου 5.

Δεν υπάρχει χρονικό όριο για το πόσο θα μπορούσαν να διαρκέσουν τέτοιες διαβουλεύσεις και οι ειδικοί αναφέρουν ότι η διατύπωση είναι αρκετά ευέλικτη, ούτως ώστε να επιτρέπει σε κάθε μέλος να αποφασίσει πόσο μακριά θα φτάσει στην απάντηση σε ένοπλη επίθεση εναντίον ενός άλλου.

Το Άρθρο 5 έχει ενεργοποιηθεί μία φορά στο παρελθόν - εκ μέρους των ΗΠΑ, σε απάντηση στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.