Καταγγελία-φωτιά της ΕΒΙΚΕΝ για στρέβλωση στην αγορά ηλεκτρισμού – Ενδείξεις χειραγώγησης της αγοράς

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Μια σοβαρή καταγγελία για πρακτικές που ενδέχεται να διαστρεβλώνουν τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας φέρνει στο φως η ΕΒΙΚΕΝ, με επιστολή της προς τη ΡΑΑΕΥ. Στο επίκεντρο βρίσκεται η περίοδος Ιουνίου – Νοεμβρίου 2024, κατά την οποία, σύμφωνα με τα στοιχεία, παρατηρήθηκε συστηματική και σημαντική υπερδήλωση φορτίου από συγκεκριμένους συμμετέχοντες.

Πρόκειται για δηλώσεις κατανάλωσης που ξεπερνούν κατά πολύ το πραγματικά μετρούμενο φορτίο, και οι οποίες, όπως αναφέρει η Ένωση, δεν διορθώνονται ούτε στην ενδοημερήσια αγορά, όπου θεωρητικά υπάρχει η δυνατότητα εξισορρόπησης των αποκλίσεων. Αντιθέτως, παρατηρείται ότι οι ίδιες αποκλίσεις επιτείνονται, γεγονός που εγείρει εύλογα ερωτήματα για το αν υιοθετούνται στρατηγικές που εκμεταλλεύονται τα υφιστάμενα τιμολόγια αποκλίσεων.

Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό. Στοιχεία από τη μελέτη της Grant Thornton –η οποία παρουσιάστηκε στη ΡΑΑΕΥ στις 15 Απριλίου– δείχνουν αποκλίσεις της τάξης των 80 έως 238 GWh μηνιαίως, με τη θετική απόκλιση (δηλώσεις υψηλότερες του πραγματικού φορτίου) να κυριαρχεί. Και ενώ η μεθοδολογία της Αρχής υπολογίζει καθαρές αποκλίσεις, αγνοεί σημαντικά σκέλη όπως η άντληση και το φορτίο της Κρήτης, αφήνοντας εκτός το πλήρες αποτύπωμα των δηλώσεων.

Όπως σημειώνει η ΕΒΙΚΕΝ, η εικόνα αυτή ενισχύεται από τη διαφοροποίηση της στρατηγικής δήλωσης φορτίου μέσα στην ημέρα, ανάλογα με τον μήνα. Με απλά λόγια, δεν παρατηρείται μια φυσική κατανομή που να αντιστοιχεί στην καμπύλη ζήτησης, αλλά μια χειροκίνητη διαμόρφωση δηλώσεων, πιθανώς με στόχο την αποκόμιση ωφελειών.

Το γεγονός ότι αυτές οι συμπεριφορές συνεχίζονται παρά την ύπαρξη χρεώσεων μη συμμόρφωσης δείχνει, σύμφωνα με την ΕΒΙΚΕΝ, πως οι υπάρχοντες μηχανισμοί δεν λειτουργούν αποτρεπτικά. Και εδώ ακριβώς εντοπίζεται ο κίνδυνος για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς: δημιουργούνται στρεβλώσεις που όχι μόνο ανεβάζουν το κόστος για όλους, αλλά υπονομεύουν και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στο σύστημα.

Η Ένωση επιμένει ότι οι καθαρές αποκλίσεις –όπως τις παρουσιάζει η ΡΑΑΕΥ– δεν αρκούν για να αποτυπωθεί το πρόβλημα. "Χρειάζεται διάκριση ανάμεσα στις θετικές και τις αρνητικές αποκλίσεις, καθώς και λεπτομερής ανάλυση ανά συμμετέχοντα και ανά ώρα", τονίζει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι η μέση μηνιαία απόκλιση αποκρύπτει σημαντικά στοιχεία συμπεριφοράς.

Στην επιστολή γίνεται αναφορά και σε προηγούμενη επικοινωνία, στην οποία είχε εκτιμηθεί ότι η υπερδήλωση έφτανε το 5-7,5%. Η ΕΒΙΚΕΝ διευκρινίζει ότι τα ποσοστά αυτά αφορούσαν μόνο τις θετικές αποκλίσεις –όχι τις καθαρές–, επομένως η εικόνα της στρέβλωσης ήταν ακόμη μεγαλύτερη από αυτή που ίσως αρχικά εκτιμήθηκε.

Το μήνυμα της ΕΒΙΚΕΝ προς τη ΡΑΑΕΥ είναι σαφές: να διεξαχθεί εις βάθος έρευνα ανά συμμετέχοντα, να επανεξεταστούν οι χρεώσεις μη συμμόρφωσης και να ενισχυθεί η διαφάνεια. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης, Αντώνιος Κοντολέων, τέτοιες πρακτικές, αν μείνουν αναπάντητες, "κλονίζουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και αφήνουν χώρο σε φαινόμενα χειραγώγησης".

Η ΡΑΑΕΥ, από την πλευρά της, έχει αναγνωρίσει την ανάγκη για πιο στοχευμένη ανάλυση, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο παρέμβασης. Το ερώτημα είναι αν και πότε θα δούμε συγκεκριμένες ρυθμιστικές ή ελεγκτικές ενέργειες, καθώς η αξιοπιστία της αγοράς δεν μπορεί να παραμείνει υπό αμφισβήτηση.