Δικαστικός χάρτης: Τα στατιστικά του Υπουργείου Δικαιοσύνης "δείχνουν" επιτάχυνση στην έκδοση αποφάσεων

Του Παναγιώτη Στάθη

Ρυθμούς επιτάχυνσης της ελληνικής δικαιοσύνης στο ζήτημα της έκδοσης δικαστικών αποφάσεων δείχνουν τα  στατιστικά στοιχεία που συγκέντρωσε το Γραφείο Συλλογής και Επεξεργασίας Δικαστικών Στατιστικών Στοιχείων του υπουργείου Δικαιοσύνης για το 4ο τρίμηνο του 2024, μόλις δηλαδή ξεκίνησε να εφαρμόζεται ο νέος Δικαστικός Χάρτης (16 Σεπτεμβρίου 2024).

Τα πρώτα απολογιστικά στοιχεία δείχνουν  ότι γενικός δείκτης για το σύνολο της χώρας αγγίζει αύξηση 14-24% στην εκκαθάριση υποθέσεων. Χαρακτηριστικό είναι πως στα Πρωτοδικεία έφτασε στο 82% από το 68% που ήταν πριν την έναρξη εφαρμογής του νέου Δικαστικού Χάρτη, η εκκαθάριση των υποθέσεων.

Όπως μάλιστα αναφέρεται, τα αποτελέσματα θα είναι ακόμη πιο βελτιωμένα στο άμεσο μέλλον, όταν θα έχει ολοκληρωθεί η επιμόρφωση των πρώην ειρηνοδικών και θα μπορούν πλέον να δικάζουν όλες τις υποθέσεις.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας υπολογίζεται ότι η συνδυασμένη παραγωγικότητα των (πρώην) ειρηνοδικών και των πρωτοδικών θα αυξηθεί κατά 7 έως 17% κατ’ έτος, ενώ το ποσοστό εκκαθάρισης των Πρωτοδικείων αναμένεται να αυξηθεί κατά 14 έως 24%.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο σύνολο της χώρας ασχολούνται πλέον 2.100 δικαστές, 916 πρώην ειρηνοδίκες και 1.200 πρωτοδίκες, για τις ποινικές και αστικές υποθέσεις με αποτέλεσμα την ισομερή κατανομή της πρωτοβάθμιας δικαστικής ύλης.

Η συμβολή των δικηγόρων

Μόνο από τη μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους, περισσότερες από 250.000 πράξεις που προηγουμένως επιβάρυναν τα δικαστήρια, όπως προσημειώσεις, σωματεία, έκδοση κληρονομητηρίων και ενόρκων βεβαιώσεων, οι δικαστές εξοικονομούν πλέον περισσότερο χρόνο κατά μέσο όρο 15% προκειμένου να αφιερωθούν στα αμιγώς δικαιοδοτικό τους έργο.

Παράλληλα, όπως τονίζεται, σε επίπεδο χωροταξικού σχεδιασμού, έχουν δημιουργηθεί  βιώσιμοι και παραγωγικοί δικαστικοί σχηματισμοί. Πιο αναλυτικά, ενώ πριν την εφαρμογή του δικαστικού χάρτη από τα συνολικά 217 ειρηνοδικεία και πρωτοδικεία σε όλη τη χώρα, μόνο τα 13 εξ’ αυτών (6%) είχαν περισσότερους από 15 δικαστές, μετά την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, από τις συνολικά 56 έδρες πρωτοδικείων, οι 32 εξ αυτών (57%) έχουν περισσότερους από 15 δικαστές και καθίστανται παραγωγικά δικαστήρια, κατ’ εφαρμογή ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων.

Αθήνα - Θεσσαλονίκη 

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται βάσει των στοιχείων στα αποτελέσματα του νέου Δικαστικού Χάρτη στα Πρωτοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Αυτά δείχνουν αύξηση κατά 24% στο μεγαλύτερο Πρωτοδικείο της Αθήνας, το οποίο διαχειρίζεται περίπου το 1/3 του συνόλου των υποθέσεων και το οποίο διασπάστηκε σε ποινικό τμήμα και πολιτικό τμήμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, στο ποινικό τμήμα του Πρωτοδικείου Αθηνών, μετά την εφαρμογή του νέου Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, καταγράφηκε  αύξηση του συνολικού αριθμού των υποθέσεων που εισήχθησαν απευθείας στο ακροατήριο κατά 47%.

Στο ίδιο δικαστήριο, η νομοθετική επιταγή για ενίσχυση των μονομελών συνθέσεων των δικαστηρίων έφερε τον επαναπροσδιορισμό των δικασίμων κι οδήγησε στην εκδίκαση περίπου 24% περισσότερων υποθέσεων. Πιο αναλυτικά, ενώ τον Νοέμβριο του 2023 τα ακροατήρια του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών ανέρχονταν περίπου σε 298, ακριβώς ένα χρόνο μετά αυξήθηκαν σε 392.

Μείωση του χρόνου της εκδίκασης καταγράφηκε και στο τμήμα ασφαλιστικών μέτρων όπου για τον χρόνο προσδιορισμού ορίζεται πλέον δικάσιμος στις 2 ημέρες από 15 ημέρες που ήταν ο κανόνας πριν.

Λόγω ακριβώς του διαχωρισμού σε δύο τμήματα, οι δικαστές έχουν απελευθερωθεί από σημαντικό φόρτο εργασίας και έχουν πλέον περισσότερο χρόνο για να ασχοληθούν με τη μελέτη των υποθέσεων και την έκδοση αποφάσεων. Ενδεικτικό είναι ότι ενώ πριν την εφαρμογή του δικαστικού χάρτη οι Πρόεδροι Πρωτοδικών είχαν 6 υπηρεσίες το μήνα και οι Πρωτοδίκες 9, από την εφαρμογή του χάρτη και μετά, οι υπηρεσίες έχουν μειωθεί για τους Προέδρους στις 3 και για τους Πρωτοδίκες στις 2 το μήνα.

Βελτίωση του ρυθμού απόδοσης Δικαιοσύνης δείχνουν τα στοιχεία και στο δεύτερο μεγαλύτερο πρωτοδικείο της χώρας, το Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης όπου ο μέσος όρος προσδιορισμού για κάθε διαδικασία δεν υπερβαίνει πλέον τους 6 μήνες, ενώ για την έκδοση οριστικής απόφασης, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτείται περισσότερο από 1 έτος.