Της Αναστασίας Βαμβακά
Τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, γνωστά ως "σκιώδης στόλος", βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής ατζέντας. Με ψήφισμά του, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων κατά του συγκεκριμένου στόλου, ο οποίος λειτουργεί ως οικονομική σανίδα σωτηρίας για τη Μόσχα μετά την έναρξη της στρατιωτικής της επίθεσης κατά της Ουκρανίας.
Στο ψήφισμα, που εγκρίθηκε την Πέμπτη, οι ευρωβουλευτές απαιτούν στοχευμένα μέτρα στις επόμενες κυρώσεις της ΕΕ. Προτείνουν τη λήψη δράσεων κατά κάθε πλοίου, καθώς και εναντίον των πλοιοκτητών, διαχειριστών, ασφαλιστών και τραπεζών που συνδέονται με αυτά. Παράλληλα, καλούν τα κράτη-μέλη να διενεργούν συστηματικές επιθεωρήσεις σε πλοία που πλέουν σε ευρωπαϊκά ύδατα χωρίς να δηλώνουν την ασφαλιστική τους κατάσταση.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη χρήση τεχνολογιών παρακολούθησης, όπως drones και δορυφόροι, για την ενίσχυση της επιτήρησης. Επιπλέον, προτείνεται ο καθορισμός λιμανιών που μπορούν να διαχειριστούν πλοία που μεταφέρουν αργό πετρέλαιο και LNG, με παράλληλη κατάσχεση παράνομων φορτίων χωρίς αποζημίωση.
Το ψήφισμα καταγγέλλει ότι η Ρωσία αξιοποιεί παλιά, συχνά ανασφάλιστα δεξαμενόπλοια με ασαφή ιδιοκτησία για να παρακάμψει τις διεθνείς κυρώσεις. Οι δραστηριότητες αυτές, εκτός από την υπονόμευση των μέτρων της ΕΕ και του G7, δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον. Η τακτική μεταφόρτωση ρωσικού πετρελαίου από πλοίο σε πλοίο στα ύδατα χωρών της ΕΕ, ιδίως στη Μεσόγειο, εγείρει ανησυχίες για διαρροές και πετρελαιοκηλίδες, που ενδέχεται να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά στα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Η Ρωσία, σύμφωνα με το ψήφισμα, αξιοποιεί έναν στόλο 600 δεξαμενόπλοιων, από τα οποία 160-200 βρίσκονται σε συνεχή χρήση για τη μεταφορά πετρελαίου. Πολλά από αυτά τα πλοία είναι άνω των 15 ετών και χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για ρωσικές εξαγωγές, συχνά παρακάμπτοντας το ανώτατο όριο τιμών που έχει επιβληθεί στο ρωσικό πετρέλαιο. Οι ευρωβουλευτές ζητούν από τις χώρες του G7 να μειώσουν περαιτέρω το πλαφόν και να εξαλείψουν τα "παραθυράκια" που επιτρέπουν τη μεταπώληση πετρελαίου σε τιμές αγοράς.
Δεκάδες περιστατικά ατυχημάτων
Ειδική αναφορά γίνεται στα τουλάχιστον 50 καταγεγραμμένα περιστατικά ατυχημάτων με δεξαμενόπλοια του "σκοτεινού στόλου". Αυτά περιλαμβάνουν πυρκαγιές, συγκρούσεις, βλάβες στα συστήματα πρόωσης, ακόμα και πετρελαιοκηλίδες, σύμφωνα με έκθεση της Allianz.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίζει ότι η αποτελεσματική εφαρμογή των κυρώσεων είναι κρίσιμη για την οικονομική πίεση στη Ρωσία, ενώ καλεί για αυστηρότερη επανεξέταση των σχέσεων της ΕΕ με χώρες που βοηθούν τη Μόσχα να παρακάμψει τα περιοριστικά μέτρα.
Σε ξεχωριστή συζήτηση, οι ευρωβουλευτές αναμένεται να καλέσουν την Επιτροπή να χαρακτηρίσει τη Ρωσία χώρα υψηλού κινδύνου για το "ξέπλυμα χρήματος" και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Αυτό θα σήμαινε ότι οι τράπεζες και άλλες χρηματοπιστωτικές οντότητες πρέπει να διενεργούν επιπλέον ελέγχους όταν συναλλάσσονται με τη Ρωσία.
Η ενδεχόμενη ένταξη της Ρωσίας στη λίστα βασίζεται στις συστάσεις της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF), ενός διακυβερνητικού οργανισμού που καθορίζει διεθνή πρότυπα για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Αν και η FATF είχε αποδεχθεί τη Ρωσία ως πλήρες μέλος το 2003, η συμμετοχή της ανεστάλη το 2023 λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της αυξανόμενης εμπλοκής της σε κακόβουλες κυβερνοεπιθέσεις και παράνομες χρηματοδοτικές δραστηριότητες.
Παρά την υποστήριξη της Ουκρανίας για την άμεση ένταξη της Ρωσίας στη "μαύρη λίστα" της FATF, το ζήτημα παραμένει ανοιχτό. Ορισμένες χώρες-μέλη της FATF φέρονται να ζήτησαν περαιτέρω αποδεικτικά στοιχεία, καθυστερώντας την τελική απόφαση. Στο πλαίσιο της ΕΕ, η Επιτροπή έχει την εξουσία να αξιολογεί ανεξάρτητα χώρες υψηλού κινδύνου και να τις εντάσσει στη δική της λίστα μέσω ειδικών διαδικασιών, ώστε να προστατεύσει την εσωτερική αγορά της.
Παρά τις ανησυχίες στην αρχή του έτους, η παγκόσμια ναυπηγική δεν βίωσε την κατακόρυφη πτώση που πολλοί ανέμεναν.
Τα επόμενα χρόνια η διεθνής ναυτιλία μπαίνει σε μια φάση πρωτοφανούς ανακύκλωσης πλοίων.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν εξασφαλιστεί πάνω από 80 εκατ. ευρώ για παρεμβάσεις.
Η Ναυτιλία πρέπει να γίνει ο κλάδος που θα τραβήξει μπροστά και άλλους τομείς, θα ανοίξει νέες θέσεις εργασίας, θα δώσει ώθηση στην εκπαίδευση και στη βιομηχανία.
Το νέο πλαίσιο απειλεί με αδιέξοδο την πράσινη μετάβαση.
Στην αγορά δεξαμενόπλοιων, οι ναύλοι των VLCCs εκτοξεύθηκαν σε διαδρομές Μέσης Ανατολής - Κίνας.
Στο επίκεντρο βρέθηκε η διμερής συνεργασία με τις ΗΠΑ στον ναυτιλιακό τομέα και η ενίσχυση της ανταλλαγής τεχνογνωσίας και των συνεργειών.
Χωρίς στρατηγική ανανέωσης των πλοίων και αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων, ο κλάδος κινδυνεύει να συρρικνωθεί.
Η ισορροπία ανάμεσα στη φιλοδοξία και τον ρεαλισμό είναι δύσκολη
Η παγκόσμια ναυτιλία περνάει μια τεχνολογική επανάσταση που τρέχει με πρωτοφανή ταχύτητα.
Κεντρικός στόχος η ολιστική ανασυγκρότηση της Βιομηχανικής Μονάδας Σύρου.
