Δίκες εξ αποστάσεως με ζωντανή μετάδοση καταθέσεων - Σε ποιες υποθέσεις μπορεί ο κατηγορούμενος να δικαστεί με "τηλεδιάσκεψη"

Του Παναγιώτη Στάθη

Το θεσμικό υπόβαθρο για την πραγματοποίηση των δικών εξ αποστάσεως θέτει το Υπουργείο Δικαιοσύνης, τροποποιώντας το πλαίσιο που "κουμπώνει” πάνω στις υλικοτεχνικές υποδομές και δίνει τη δυνατότητα είτε της μαρτυρικής κατάθεσης ή απολογίας σε όλα τα στάδια της ποινικής διαδικασίας από απομακρυσμένο σημείο.

Με αυτό τον τρόπο (την τροποποίηση του 238Α ΚΠΔ και την ΚΥΑ υπουργείων Δικαιοσύνης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης) είτε μάρτυρας, είτε κατηγορούμενος θα μπορεί να καταθέτει (στη δεύτερη περίπτωση να απολογηθεί και να παρακολουθεί τη δίκη) εξ αποστάσεως σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, είτε σε φυλακή, είτε σε προξενικό χώρο, είτε σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο κοντά στην κατοικία του παρουσία εξουσιοδοτημένου υπαλλήλου.

Ασφάλεια και οικονομία

Οι δίκες εξ αποστάσεως σχεδιάστηκαν και εξαγγέλθηκαν πιλοτικά στα τέλη του 2022 (υπουργός Κωστας Τσιάρας) και πλέον δρομολογούνται επί του πεδίου προσφέροντας σε ζητήματα ασφάλειας (π.χ μάρτυρες που έχουν υποστεί εκφοβισμό, ανήλικοι, κακοποιημένες γυναίκες κλπ) αλλά και οικονομικού κόστους. Κι αυτό γιατί μετά την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος τηλεδιασκέψεων, αναμένεται να μειωθεί δραστικά ο αριθμός μεταγωγών των κρατουμένων προς τα δικαστήρια και τα ανακριτικά γραφεία, γεγονός που θα οδηγήσει στην αποδέσμευση σημαντικού αριθμού ανδρών και γυναικών της Ελληνικής Αστυνομίας. Είναι χαρακτηριστικό πως η ηλεκτρονική αυτή διαδικασία θα "απελευθερώσει” – όπως υπολογίζεται - σε πρώτο στάδιο 800 αστυνομικούς μόνο από τις μεταγωγές.

Κατηγορούμενοι

Έτσι, με την τροποποίηση επιτρέπεται η δίκη χωρίς την παρουσία του κατηγορουμένου "σε περίπτωση κακουργήματος και ιδίως σε πολυπρόσωπες δίκες ή δίκες που αφορούν στην οργανωμένη εγκληματικότητα ή έχουν σοβαρό κοινωνικό αντίκτυπο, από τον εισαγγελέα με αιτιολογημένη διάταξη που επιδίδεται στον κατηγορούμενο τουλάχιστον τριάντα (30) ημέρες πριν από την ημερομηνία έναρξης της συνεδρίασης”.

Όπως επίσης περιγράφεται "η εξέταση με τον ανωτέρω τρόπο γίνεται με την παρουσία σωφρονιστικού ή ανακριτικού ή προανακριτικού ή προξενικού υπαλλήλου ή δικαστικού γραμματέα στο πλησιέστερο στον τόπο κατοικίας του προσώπου της παρ. 1 ειδικά διαμορφωμένο χώρο, το οποίο διαθέτει τις κατάλληλες τεχνικές προδιαγραφές για τη διενέργεια της εικονοτηλεδιάσκεψης.... Σε κάθε περίπτωση διασφαλίζεται ότι ο κατηγορούμενος παρακολουθεί τη διαδικασία χωρίς διακοπές και έχει αποτελεσματική και εμπιστευτική επικοινωνία με τον συνήγορό του".

Οι μάρτυρες

Όσον αφορά τη δράση παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα, καθιστά εφικτή την απομακρυσμένη κατάθεση / εξέταση μάρτυρα υπόθεσης που εκδικάζεται, ο οποίος κατά τη διεξαγωγή της δίκης βρίσκεται μακριά από τον τόπο διεξαγωγής της. Στην περίπτωση αυτή, ο μάρτυρας θα προσέρχεται σε κάποιον από τους πιστοποιημένους χώρους που θα διαμορφωθούν και θα καταθέτει εξ αποστάσεως, "ζωντανά", με εικόνα και ήχο.

Παράλληλα, δίδεται η δυνατότητα απομακρυσμένης διασυνοριακής κατάθεσης - εξέτασης για όποιον βρίσκεται στο εξωτερικό, μάρτυρα ή κατηγορούμενο που είναι κρατούμενος σε κάποιο σωφρονιστικό κατάστημα. Επιπλέον, με τις υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης καθίσταται εφικτή η διεξαγωγή της προκαταρκτικής εξέτασης, της προανάκρισης και της ανάκρισης, όπως και η ικανοποίηση με απομακρυσμένη σύνδεση αιτημάτων δικαστικής συνδρομής.