Το νέο δικαστικό έτος ξεκινά σήμερα με κλειστά δικαστήρια

Του Παναγιώτη Στάθη

Σε κλίμα έντασης και αντιπαράθεσης ξεκινά σήμερα το δικαστικό έτος , καθώς οι δικηγόροι της χώρας επιλέγουν σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού να κάνουν "ντεμπούτο” με αποχή απο τα καθήκοντά τους με αιχμή την εφαρμογή του νέου δικαστικου χάρτη, που αλλάζει τα πάντα στην Ελληνική Δικαιοσύνη.

Είναι προφανές πως το δικηγορικό σώμα , που πέρυσι προέβη σε πολύμηνες αποχές (για το δικαστικό χάρτη , την τεκμαρτή φορολόγηση των ελευθερων επαγγελματιών , απο τις δίκες για εγκληματικές οργανώσεις λογω διάταξης του ΠΚ που ειχε αρχίσει απο προπέρυσι κλπ) , και παρότι δόθηκε στους δικηγόρους για πρώτη φορά μεγάλη δικαστηριακή ύλη ,βρίσκεται πλεον σε τροχιά σύγκρουσης με την κυβέρνηση.

Ετσι αποφάσισαν για σήμερα καθολική αποχή των μελών του σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το νέο Δικαστικό Χάρτη και συγκέντρωσης διαμαρτυρίας και ενημέρωσης στο χώρο του πρώην Ειρηνοδικείου Αθηνών στις 09.30΄ πμ.

Οι δικηγόροι μιλούν για "εσπευσμένη και πρόχειρη απόπειρα εφαρμογής του νέου δικαστικού χάρτη από το Υπουργείο Δικαιοσύνης χωρίς να έχουν επιλυθεί προηγουμένως ζωτικά προβλήματα που δημιουργούνται από την εφαρμογή του νέου συστήματος”.

Τι προβλέπει

Η κυβέρνηση μιλάει για την "κορυφαία μεταρρύθμιση στην ιστορία της Δικαιοσύνης” και οι δικηγόροι για "απόλυτο χάος”. Προφανώς υπάρχει ο μέσος δρόμος : Πράγματι είναι τομή για την ιστορία της Δικαιοσύνης (το επιχείρησε ανεπιτυχώς πριν απο 114 χρόνια ο Ελευθέριος Βενιζέλος) , πράγματι έγινε με τεράστια ταχύτητα καθως αποτελεί ορόσημο για την εκταμίευση κονδυλίων απο το ταμείο Ανάκαμψης στο οποίο ενταχθηκε. Είναι λοιπόν μια μεταρρύθμιση που θα οδηγήσει σε μια αναγκαία επιτάχυνση; Πιθανόν ναι, το εύρος της οποίας θα κριθεί στην πράξη. Θα προκαλέσει προβλήματα καθημερινότητας μέχρι να αφομοιωθεί απο τους συμπράττοντες στη Δικαιοσύνη; Σίγουρα ναι, εξ ου και ήδη δημιουργείται μια ομάδα εργασίας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης για να ρυθμίζει τα καθημερινά και τρέχοντα. Η ταχύτητα εφαρμογής (για την περιφέρεια, γιατί για την αττική η πλήρης διάταξη θα αρχίζει απο 16/9/2026) φέρνει δεδομένες δυσλειτουργίες και προφανώς το χωροταξικό, η έλλειψη επαρκών ή κατάλληλων κτιριακών εγκαταστάσεων το επιτείνει. Τα οφέλη όμως που θέτει το Υπουργείο Δικαιοσύνης (Φλωρίδης, Μπούγας), είναι μετρήσιμα και θα προκύψουν στο εγγύς μέλλον.

30% μείωση

Όπως είπε ο πρωθυπουργός πρόκειται "για ένα πολύ σημαντικό νομοσχέδιο μια αλλαγή που καθυστέρησε παραπάνω από 110 χρόνια. Αυτή τη μεγάλη τομή προωθεί τώρα η κυβέρνηση με στόχο να επιταχυνθεί ο χρόνος απονομής της δικαιοσύνης έως και 30% ως το 2027". Αυτός προφανώς είναι ο στόχος , ο βασικός στόχος της νομοθετικής πρωτοβουλίας, αφού ως πρόβλεψη με βάσει τους "αριθμούς” (στην φιλόδοξη ανάλυσή τους) προκύπτει , πέραν των άλλων, μείωση του κόστους μιας δικαστικής απόφασης στο μισό, αύξηση των δικαστων του πρώτου βαθμού στους 2.100 (ένταξη Ειρηνοδικών στα Πρωτοδικεία) και κυρίως όπως αναφέρει το Υπουργείο Δικαιοσύνης : θα σταματήσει το φαινόμενο όπου το 50% των δικαστών αναλαμβάνει το 80% της δικαστηριακής ύλης. Η βραχυπρόθεσμη προσέγγιση ειναι πως η συνδυαστική εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη και του προσφάτως ψηφισθέντος Ν. 5095/2024 για την ενίσχυση της δικηγορικής ύλης, αναμένεται να μειώσει τον χρόνο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης, από τις 1482 ημέρες, στις 900.

Σε αποτίμηση κόστους / οφέλους αναφέρθηκε δε απο το υπουργείο "Σήμερα μια απόφαση Ειρηνοδικείου κοστίζει 760 ευρω ενώ μια απόφαση πρωτοδίκη 380 ευρώ”.

Οι αριθμοί

Πολλές φορές οι αριθμοί λένε την αλήθεια, αλλά απο την εφαρμογή του νομοσχεδίου μετά την ψηφισή του, θα κριθεί προφανώς και η επάρκειά του. Πάντως σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης οι δυο όψεις (πριν και μετά) στα δικαστήρια είναι η εξής:

Σήμερα :

• Συνολικός χρόνος έκδοσης τελεσίδικης απόφασης στην Ελλάδα 1482 ημέρες ενώ αντίστοιχος χρόνος στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης (CoE) οι 637.

• Λειτουργούν 154 ειρηνοδικεία και 63 πρωτοδικεία. Τα 63 από τα 154 ειρηνοδικεία λειτουργούν στις έδρες των 63 πρωτοδικείων. Συνολικά στον α’ βαθμό υπάρχουν 217 δικαστικοί σχηματισμοί.

• Οι συνολικά 916 Ειρηνοδίκες σε όλη την Ελλάδα δικάζουν μόνο αστικές υποθέσεις έως 20.000€, ενώ δεν δικάζουν καθόλου ποινικές υποθέσεις (ιδίως από το 2019 που καταργήθηκαν τα πταίσματα με τον νΠΚ).

• Οι 1.200 Πρωτοδίκες δικάζουν αστικές υποθέσεις από 20.001€ και άνω, καθώς και όλες τις ποινικές υποθέσεις πρώτου βαθμού.

• Μία απόφαση ειρηνοδικείου κοστίζει κατά μέσο όρο επτακόσια εξήντα (760) ευρώ, ενώ κάθε απόφαση πρωτοδίκη κοστίζει μόλις τριακόσια ογδόντα (380) ευρώ.

Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου και την ενοποίηση του α’ βαθμού δικαιοδοσίας:

• Ορίζονται 56 κεντρικά Πρωτοδικεία και 7 παράλληλες έδρες αυτών.
Καταργούνται τα 63 Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στις έδρες των 63 Πρωτοδικείων (56 Ειρηνοδικεία των κεντρικών εδρών και 7 Ειρηνοδικεία των παράλληλων εδρών). Τα κτίριά τους θα χρησιμοποιούνται ως χώροι του Πρωτοδικείου.

• Από τα εναπομείναντα 91 Ειρηνοδικεία, τα 48 αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείου και τα υπόλοιπα 43 καταργούνται τελείως (κλείνουν και σαν κτίρια).

• Θα επέλθει διπλασιασμός των Δικαστών Πρώτου Βαθμού (περίπου 2.000 Δικαστές α’ βαθμού),

• Ταχύτερη διεκπεραίωση υποθέσεων

• Ισοκατανομή της ύλης

Αποτελέσματα σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης :

• Ισοκατανομή της ύλης του Πρώτου Βαθμού: θα σταματήσει το φαινόμενο όπου το 50% των δικαστών αναλαμβάνει το 80% της ύλης.

• Ρυθμίζεται η ανακολουθία των δύο δικαιοδοσιών στον Πρώτο Βαθμό

• Δημιουργία παραγωγικών και αποτελεσματικών Δικαστηρίων, με αριθμό υπηρετούντων δικαστών μεγαλύτερο από 15.

• Πιο προσιτή δικαιοσύνη στον πολίτη, με λιγότερο κόστος γι’ αυτόν.

• Σημαντική μείωση του χρόνου της έκδοσης αποφάσεων στον Α’ Βαθμό

• Εξοικονόμηση πόρων (σε συνδυασμό με τη χωροταξία).

• Βελτίωση αναλογίας δικαστικών υπαλλήλων προς δικαστή α΄ βαθμού.

• Η παραγωγικότητα των (πρώην) ειρηνοδικών και πρωτοδικών -πλέον Δικαστών πρώτου βαθμού- θα αυξηθεί μέχρι 17%.

• Το ποσοστό εκκαθάρισης των πρωτοδικείων (ο λόγος των διεκπεραιωθεισών προς τις εισερχόμενες υποθέσεις κάθε δικαστή πρώτου βαθμού) αναμένεται να αυξηθεί μέχρι 24%.

• Η συνδυαστική εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη και του προσφάτως ψηφισθέντος Ν. 5095/2024 για την ενίσχυση της δικηγορικής ύλης, αναμένεται να μειώσει τον χρόνο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης, από τις 1482 ημέρες, στις 900.