O νέος δικαστικός χάρτης θα εφαρμοστεί στα δικαστήρια της Αττικής δυο χρόνια μετά την ψήφισή του

Του Παναγιώτη Στάθη

Ομαλή μετάβαση στο νέο σχήμα που θα προκύψει από τη μεταρρύθμιση του νέου δικαστικού χάρτη, σε βάθος διετίας για την Αττική, επιλέγει σύμφωνα με πληροφορίες η κυβέρνηση. Η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη που έγινε ποτέ (όπως λένε οι εμπλεκόμενοι) θα εφαρμοστεί, σύμφωνα με πληροφορίες κατά 40% από το Σεπτέμβριο του 2024 και το υπόλοιπο 60% από το 2026. Η αναστολή(μεταβατική περίοδος) θα αφορά τη μεταφορά αρμοδιότητας από την Αθήνα στον Πειραιά και τη δημιουργία των 5 μικρών Πρωτοδικείων στην Αττική (πρώην Ειρηνοδικεία). Δεν θα αφορά δηλαδή την (οργανική) ενοποίηση των Ειρηνοδικών με τους Πρωτοδίκες και τις αλλαγές στην επαρχία.

Θα ψηφιστεί

Από το δικαστικό έτος 2024- 25 θα εφαρμοστεί ο βασικός πυλώνας της μεταρρύθμισης που είναι η ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας με την ένταξη περίπου 1.000 Ειρηνοδικών στην αρμοδιότητα των Πρωτοδικείων (και τη δημιουργία σχετικής επετηρίδας), τη μετατροπής τους σε μικρά Πρωτοδικεία (με την επιλογή σε κάθε νομό να λειτουργεί ένα Κεντρικό - περιφερειακό Πρωτοδικείο) και την κατάργηση περίπου 100 Ειρηνοδικείων. Το νομοσχέδιο θα ψηφιστεί ολόκληρο το προσεχές διάστημα, αφού αποτελεί άλλωστε ένα από τα ορόσημα για την εκταμίευση δόσεων του Ταμείου Ανάκαμψης. Εν συνεχεία ο σχεδιασμός είναι να τεθεί σε εφαρμογή το βασικό κομμάτι (άνω του 40% από το δικαστικό έτος Σεπτεμβρίου 2024) και εντός διετίας, όπως υπάρχει σχετική δυνατότητα από τους όρους ολοκλήρωσης του έργου από το Ταμείο Ανάκαμψης, να υλοποιηθεί το υπόλοιπο και δη αυτό το κομμάτι που αφορά την Αττική.

Αντιδράσεις

Οι δικαστές έχουν σοβαρές ενστάσεις για την επετηρίδα (διοργανώνουν δε και δημοψήφισμα για το σχέδιο ενοποίησης συνολικά) ενώ ταυτόχρονα τίθενται σοβαρά ζητήματα ετοιμότητας, σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό , κυρίως εξαιτίας σοβαρών ελλείψεων σε δικαστικούς υπαλλήλους (π.χ στον Πειραιά απουσιάζει το 45% των οργανικών θέσεων).

Ξεχωριστό κεφάλαιο όμως αποτελεί η Αττική και οι αλλαγές στα δικαστήρια της πρωτεύουσας που καλύπτουν επί της ουσίας την πλειοψηφία της δικαστηριακής ύλης της χώρας. Το σχέδιο περιλαμβάνει :

- Κλείσιμο 13 ειρηνοδικείων που λειτουργούν σήμερα (Μαρούσι, Χαλάνδρι, Ίλιον, Περιστέρι, Κορωπί, Λαύριο κλπ) και από αυτά τα 5(τελικώς) με μετατραπούν σε μικρά Πρωτοδικεία. Αυτά θα δικάζουν υποθέσεις με αντικείμενο έως 250.000 ευρώ διευκολύνοντας πολίτες που δεν θα χρειάζεται να κατέβουν στο κέντρο και παράλληλα θα αποσυμφορηθεί το Πρωτοδικείο Αθηνών, στο οποίο επέρχονται ριζικές αλλαγές

- Το Πρωτοδικείο Αθηνών (δικάζει το 55% της δικαστηριακής ύλης του πρώτου βαθμού) "κόβεται" στα δύο και δημιουργούνται δύο Πρωτοδικεία Αθηνών: ένα ποινικό για τις ποινικές υποθέσεις και ένα πολιτικό για τις αστικές, εμπορικές κλπ. Το ποινικό θα στεγάζεται στα δικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων και το άλλο θα στεγαστεί στο δικαστικό μέγαρο, πίσω από τον Άρειο Πάγο, στην περιοχή της λεωφόρου Αλεξάνδρας.

- Παράλληλα προβλέπεται ότι το σύνολο των δήμων του παραλιακού μετώπου της Αθήνας, η δικαστική αρμοδιότητα των οποίων ανήκει στην Αθήνα, μεταφέρεται στα δικαστήρια του Πειραιά (το Φάληρο, ο Άλιμος, η Γλυφάδα, η Βούλα, η Καλλιθέα, ο Ταύρος κ.τ.λ.). Συνολικά πάνω από ενάμισι εκατομμύριο πολίτες θα δικάζουν τις υποθέσεις τους στον Πειραιά (φεύγουν από την Αθήνα) οι υπηρεσίες του οποίου θα στεγαστούν σε νέο κτίριο.

Μεταβατική περίοδος

Μετά από διαβούλευση (έγιναν ξεχωριστές συναντήσεις του υφυπουργού Δικαιοσύνης Ι. Μπούγα με τους δικαστές και εν συνεχεία με τους προέδρους των Πρωτπδικείων Αθηνών, Πειραιά, τους προέδρους των Δικηγορικών Συλλόγων των δυο περιοχών Δημ. Βερβεσό και Ηλ. Κλάππα και τους δικαστικούς υπαλλήλους) το σχέδιο θα υλοποιηθεί ως εξής:

- Θα διαχωριστεί το άμεσα Πρωτοδικείο Αθηνών σε ποινικό (Ευελπίδων) και αστικό (Παλαιό Ειρηνοδικείο Αθηνών πίσω από Άρειο πάγο)

- Καταργούνται άμεσα τα Ειρηνοδικεία της πρωτεύουσας και σχηματίζονται 5 περιφερειακά Πρωτοδικεία σε Ανατολική, Δυτική Αττική, Βόρειο Τομέα , Νότιο Τομέα και αλλά Δυτική Αθήνα. Μέχρι όμως το 2026 θα λειτουργούν βάσει της μεταβατικής διάταξης ως Περιφερειακά Πρωτοδικεία μεν αλλά με ύλη Ειρηνοδικείου (αντικείμενο έως 20.000 ευρώ).

- Η μετάβαση των παραλιακών δήμων από την αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Αθηνών σε αυτό του Πειραιά θα γίνει το 2026, όπως θα προβλεφθεί από μεταβατική διάταξη που θα περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο. Κι αυτό γιατί θα πρέπει να είναι έτοιμο το νέο δικαστικό μέγαρο Πειραιά, έκτασης 28.000 τ.μ.