Πόσο κοντά είμαστε σε νέο τέλος για τις φυσικές καταστροφές

 Του Τάσου Δασόπουλου

Μετά τις πλημμύρες της Θεσσαλίας και τις πρωτοφανείς καταστροφές σε ιδιωτικές περιουσίες και υποδομές, φαίνεται ωριμάζει στην Κυβέρνηση η ιδέα ενός ειδικού πόρου που θα είναι διαθέσιμος στις επόμενες φυσικές καταστροφές ώστε να μην κινδυνεύουν οι στόχοι του προϋπολογισμού. 

Ο Πρωθυπουργός αναμένεται να αναγγείλει από την ΔΕΘ, την ίδρυση ενός ταμείου φυσικών καταστροφών. Το Ταμείο αυτό θα γεμίζει από ένα νέο τέλος για το οποίο μέχρι και την τελευταία στιγμή πριν την ομιλία του κ. Μητσοτάκη υπάρχουν διαφορετικά σενάρια για το πως θα εφαρμοστεί. Η ιδέα της Κυβέρνησης είναι ένα οριζόντιο, αλλά αναλογικό τέλος, ώστε να υπάρχει και ένα αίσθημα δικαιοσύνης κατά την πληρωμή του. Το τέλος αυτό θα είναι μόνιμο και θα γίνεται ετήσιος απολογισμός για τη χρήση του ποσού που θα συγκεντρώνεται. Κριτήριο επίσης, θα είναι και το ότι θα συγκεντρώνεται ένα "αξιόλογο" ποσό το οποίο δεν θα υπόκειται σε μεγάλες διακυμάνσεις.

Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του μέτρου, μια σκέψη είναι να συνδέεται με μια υπηρεσία που καταναλώνουν οι πολίτες. Το δρόμο για κάτι τέτοιο έδειξαν το ΕΕΤΗΔΕ (ο πρόδρομος φόρος του ΕΝΦΙΑ) ο οποίος ενσωματώθηκε στους λογαριασμούς της ΔΕΗ, το τέλος κινητής τηλεφωνίας ή το τέλος συνδρομικής τηλεόρασης, τα οποία επιβλήθηκαν όταν το δημόσιο ταμείο χρειάζονταν περισσότερα χρήματα. 

Μια δεύτερη ιδέα είναι το τέλος να μην είναι οριζόντιο, αλλά να αφορά μόνο τους μη μισθωτούς (επιχειρήσεις, αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες) και να κλιμακώνεται ως ποσό, ανάλογα με το τζίρο των επιχειρήσεων. Στην εκδοχή του αυτή το τέλος θεωρείται ότι δεν θα είναι αρκετά δίκαιο αφού όλοι θα πρέπει να συμμετέχουν στην προσπάθεια αποκατάστασης των φυσικών καταστροφών ανάλογα με τις δυνάμεις τους.

Η ιδέα το τέλος να "φορτωθεί" στα καύσιμα αποκλείστηκε από την αρχή. Εξυπηρετούσε μεν την οριζόντια εφαρμογή του μέτρου, αλλά προκαλούσε αδικίες στην αναλογικότητα. Τούτο διότι, τα χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα σε πιο κρύες περιοχές, κατά τους χειμερινούς μήνες, έχουν μεγαλύτερες ενεργειακές ανάγκες από τα υψηλά εισοδήματα στα αστικά κέντρα. Επιπλέον, τα προϊόντα ενέργειας είναι ήδη βαριά "φορτωμένα" με φόρους, οι οποίοι αθροιστικά ξεπερνούν το 50% της τελικής τιμής του καυσίμου. 

Υποχρεωτική ασφάλιση 

Ένα συμπληρωματικό μέτρο το οποίο θα μειώσει την ανάγκη αποζημιώσεων που θα πρέπει να καταβάλλει το κράτος μετά από κάθε φυσική καταστροφή είναι η επιβολή της υποχρεωτικής ασφάλισης των ακινήτων.

Σήμερα βρίσκεται σε εφαρμογή η διάταξη με την οποία προβλέπεται η έκπτωση κατά 10% στον ΕΝΦΙΑ, αν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου ασφαλίσει την κατοικία του.

Η μετάβαση σε ένα καθεστώς υποχρεωτικής ασφάλισης εμπορικών και αστικών ακινήτων θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα πιο γενναίο φορολογικό κίνητρο για να τύχει εφαρμογής χωρίς δυσαρέσκεια.

Σίγουρο είναι ότι και το νέο τέλος για τις φυσικές καταστροφές, αλλά και η υποχρεωτική ασφάλιση ακινήτων, δεν μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα π.χ από το 2024. Πάντως, και τα δύο είναι μέτρα που θα εφαρμοστούν με τον άλλο τρόπο, στο όχι πολύ μακρινό μέλλον.