Βαρβάρα Λιακουνάκου: "Συμπάσχω με τις μορφές που ζωγραφίζω"

Συνέντευξη στον Αντώνη Κυριαζάνο 

Η ίδια μάς συστήνεται μέσα από την προσωπική της ιστοσελίδα με αυτά τα λόγια: "Η δουλειά μου εμπνέεται από την ανθρώπινη φύση και τις ανθρώπινες σχέσεις. Τα αναπάντητα ερωτήματα που έχω γύρω από την ύπαρξη –τη ζωή και τον θάνατο– με οδηγούν ασυνείδητα στη διατύπωσή τους μέσα από τη δουλειά μου. Εκφράζομαι πιο άμεσα με τη ζωγραφική γιατί με συγκινούν πολύ τα υλικά της. Αναζητώ τις περισσότερες φορές τη μορφή. Τη ζωγραφίζω με τέτοιο τρόπο ώστε, είτε είναι μια μοναχική φιγούρα είτε είναι μια αγκαλιά, να λειτουργεί τελικά σαν ένα μονολιθικό μνημείο. Οι μορφές μου προκύπτουν από αλλεπάλληλες στρώσεις ακρυλικών, λαδιών και λαδοπαστέλ. Δεν υπάρχει αφήγηση, ούτε κάποια προκαθορισμένη ιδέα. Η εικόνα εμφανίζεται μέσα από τη ζωγραφική διαδικασία, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τη ζωή μου ή τον εαυτό μου – από τον ασυνείδητο κόσμο στον ορατό. Πρόσφατα άρχισα να εξερευνώ και άλλα εικαστικά μέσα που μου ικανοποιούν την ανάγκη να εκφράζω αυτό που κάνω μέσα στον χώρο και στον χρόνο, συνεχίζοντας πάντα τη ζωγραφική".

Με αυτά κατά νου, ο θεατής κατανοεί καλύτερα τα έργα της, που εκθέτει αυτό το διάστημα (και μέχρι τις 2/4) στην γκαλερί Citronne, έργα που στεγάζονται κάτω από τον τίτλο "Ένωση", εμπνευσμένα από έναν παλιό μύστη και ποιητή. Με αφορμή τα έργα της αυτά, αλλά και για τη σχέση της με τη ζωγραφική, της θέσαμε ορισμένες ερωτήσεις:

Για την παρούσα έκθεσή σας αναφέρετε ως σημείο εκκίνησης τη διδασκαλία και τη φιλοσοφία του Τζελαλαντίν Ρουμί. Τι ακριβώς σας τράβηξε σ’ αυτήν τη σκέψη και πώς θεωρείτε ότι το αποδώσατε στα έργα που βλέπουμε στην γκαλερί Citronne;

Γράφει πολύ ωραία ο Ρουμί: "Αφού γυρεύεις τον Αγαπημένο, μην αποφεύγεις τον εαυτό σου" και "Ο στόχος σου δεν είναι να αναζητήσεις την αγάπη, αλλά να αναζητήσεις όλα τα εμπόδια που υπάρχουν μέσα σου και έχεις υψώσει εναντίον της". Δεν επιδιώκω να κάνω εικονογράφηση της φιλοσοφίας του Ρουμί. Τον αναφέρω ως σημείο εκκίνησης γιατί τα ποιήματά του με ενέπνευσαν, με επηρέασαν και με βοήθησαν να κάνω αυτή την ενότητα έργων.

Είναι μια μάλλον δύσκολη εποχή για αισθήματα και ανθρώπινη επαφή, για "ένωση" γενικά. Η έκθεσή σας το διαπιστώνει, το θρηνεί, μας το προτείνει. Τι νιώθετε βλέποντας εκ των υστέρων όλα μαζί τα έργα σας εκτεθειμένα;

Ναι, είναι δύσκολη η εποχή μας. Όταν βλέπω όλα τα έργα μαζί, νιώθω ότι συμπάσχω με τις μορφές που ζωγραφίζω. Είναι δύσκολο να επιτευχθεί αυτή η "ένωση", καθώς αφορά κατά κύριο λόγο την ένωση με τον εαυτό μας.

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Τι σας τράβηξε στη ζωγραφική, ποια ήταν η πρώτη επαφή και το ερέθισμα να την ακολουθήσετε;

Όπως όλα τα παιδιά, ζωγράφιζα κι εγώ. Μου άρεσε πολύ και το συνέχισα. Δε ξέρω ακριβώς γιατί. Νομίζω ότι εκφράζομαι καλύτερα μέσα από τα σχέδια και τα χρώματα παρά μέσα από τον λόγο. Επίσης, η μνήμη μου αποθηκεύει εικόνες κι όχι ιστορίες.

Πέρα από τις σπουδές σας στη Φλωρεντία, ποιους θεωρείτε δασκάλους σας;

Θεωρώ δάσκαλό μου τον Πλάτωνα Ριβέλλη − φωτογράφο και δάσκαλο φωτογραφίας. Παρακολούθησα το μάθημα φωτογραφίας του και κάποια κινηματογραφικά σεμινάρια πάνω σε σκηνοθέτες που αγαπάει πριν από κάποια χρόνια. Μου άνοιξε τα μάτια.

Και με αφορμή τον Ρουμί, τι σας εμπνέει σταθερά ή τι σας έχει εμπνεύσει κατά περίπτωση;

Με εμπνέουν οι ανθρώπινες σχέσεις, ο χορός του τανγκό, οι όμορφες στιγμές της καθημερινότητας, οι ανθρώπινες αδυναμίες και οι υπαρξιακές αγωνίες. Κατά καιρούς επηρεάζομαι από συγγραφείς, όπως τώρα. Μαγεύομαι πάνω απ’ όλα από το μυστήριο της ίδιας της ζωής.

Χρειάζεστε πάντα ένα αίτιο, μια κεντρική ιδέα, για να ξεκινήσετε ένα έργο ή μια σειρά έργων;

Όχι. Προκύπτει καθώς ζωγραφίζω. Ό,τι βιώνω, ό,τι σκέφτομαι, ό,τι φοβάμαι βγαίνει "μεταμορφωμένο" στη ζωγραφική. Αντιλαμβάνομαι εκ των υστέρων ότι ενώνονται πολλά έργα μαζί κάτω από μια κοινή αναζήτηση.

Στο site σας αναφέρετε ότι "εκφράζομαι πιο άμεσα με τη ζωγραφική γιατί με συγκινούν τα υλικά της". Μιλήστε μας για αυτά τα υλικά και την αθέατη, για τους μη μυημένους, γοητεία τους. Και αν έχετε καταλήξει σε κάποια από αυτά.

Μου αρέσουν, κατ’ αρχάς, όλα τα χρώματα. Τα αισθάνομαι σαν γεύσεις. Έχω χρησιμοποιήσει διάφορα υλικά, όπως λαδοπαστέλ, λάδια, ακρυλικά και μολύβια. Για μένα το ενδιαφέρον είναι πώς συνδυάζονται −και πώς δεν συνδυάζονται− για να βγουν οι ζωγραφικές ποιότητες που με ενδιαφέρουν. Ο σκοπός μου είναι να αναδύονται οι μορφές μέσα από την ύλη.

Έχετε ζήσει σε διαφορετικά μέρη: την Αθήνα, τη Νέα Υόρκη, τη νότια Κρήτη τώρα. Τι σας έδωσε ως καλλιτέχνη ο κάθε τόπος, τι αναζητήσατε σε αυτούς τους τόπους;

Η Αθήνα είναι ο τόπος που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Την αγαπώ. Ζουν εδώ μέλη της οικογένειάς μου και φίλοι. Με επηρεάζει η ζωή στην πόλη μας, με ασυνείδητο τρόπο. Στην Κρήτη αναζήτησα ένα συγκεκριμένο φως. Είναι αυτό του νότιου ανέμου, με τη νωχελική ατμόσφαιρα και το χώμα της Σαχάρας. Στη Νέα Υόρκη έζησα περίπου έναν χρόνο. Είχα σκοπό να μεταναστεύσω, όμως άλλαξα γνώμη και γύρισα πίσω. Δεν είναι η ζωή εκεί καθόλου όπως τη φανταζόμαστε από μακριά. Με βοήθησε, παρ’ όλα αυτά, μέσα στην κοσμοπλημμύρα της, να αναζητήσω την ταυτότητά μου.

Κατά καιρούς διδάσκετε ζωγραφική – τι πιστεύετε ότι "διδάσκεται" σε αυτή την τέχνη; Η τεχνική της σίγουρα. Τι άλλο μπορεί;

Όταν μαθαίνει κανείς να ζωγραφίζει, μαθαίνει να μεταφέρει τον τρισδιάστατο κόσμο σε έναν δισδιάστατο (χαρτί, τελάρο ή άλλη επίπεδη επιφάνεια). Σε αυτή τη μεταφορά προκύπτει ότι ο έξω κόσμος δεν είναι καθόλου αντικειμενικός. Αντίθετα, είναι απόλυτα υποκειμενικός, καθώς κανείς δεν θα ζωγραφίσει την ίδια ακριβώς εικόνα με κάποιον άλλον. Νομίζω ότι αυτό και μόνο είναι ένα μεγάλο μάθημα.

Τελειώνοντας, τι θα θέλατε να παίρνει μαζί του ο θεατής της έκθεσής σας, τι θα θέλατε να του "μείνει" από τη θέα των έργων σας;

Θα μου άρεσε να του μείνει μια προσωπική του αίσθηση μέσα από τα μάτια του δικού του κόσμου. Όποια κι αν είναι αυτή. Αν τον αγγίξω, νιώθω σαν να έχω επικοινωνήσει μαζί του. Θα έχω πετύχει την "ένωση" θεατή και δημιουργού.

Στην έκθεση της Βαρβάρας Λιακουνάκου, στην γκαλερί Citronne, παρουσιάζεται μια ενότητα με 15 έργα σε καμβά και 10 σε χαρτί, όλα έργα της περιόδου 2017-2021. Στο πλαίσιο της έκθεσης, θα παρουσιαστεί η μονογραφική έκδοση "Ένωση", που σχεδιάστηκε και τυπώθηκε στο Τορίνο από τον εκδοτικό οίκο Umberto Allemandi.

H Ελισάβετ Πλέσσα, επιμελήτρια της έκθεσης και της ομότιτλης μονογραφικής έκδοσης, στο κείμενό της για τη ζωγραφική της καλλιτέχνιδας αναφέρει: "Σε πολλούς καμβάδες των τελευταίων πέντε ετών γίνεται αποκλειστική χρήση του λαδοπαστέλ, το οποίο η Βαρβάρα Λιακουνάκου χειρίζεται όπως το στιλό μελάνης στα χαρτιά της, δημιουργώντας καταιγίδες γραμμών που συνδιαλέγονται με το λευκό του χαρτιού ενώ διαμορφώνουν τα εικονιζόμενα. Στα έργα αυτά, αναζητήσεις της διαφάνειας, όλα ρυθμίζονται από τις ανταύγειες που διαπερνούν τα πλέγματα των γραμμών. Ακόμα και το μαύρο λειτουργεί διαφορετικά σε αυτές τις πρόσφατες συνθέσεις, δείχνοντας το φως και όχι το σκοτάδι. Τα περιγράμματα χάνουν τη σαφήνειά τους και τα χρώματα εγκαταλείπουν την έντασή τους για χάρη ενός αντιφεγγίσματος που προσδίδει μια αίσθηση ιερού στις παραστάσεις αυτές".