Διαπραγμάτευση ή blame game;

Του Κώστα Ράπτη

Μετά από ανάπαυλα μίας ημέρας, ξαναρχίζουν σήμερα Δευτέρα το πρωϊ οι εργασίες της πενταμερούς συνόδου για το Κυπριακό στο Crans-Montana της Ελβετίας, με την κατάθεση από τις εμπλεκόμενες πλευρές των γραπτών τοποθετήσεών τους στο ζήτημα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, όπως ζήτησε ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Antonio Guterres την Παρασκευή.

Η "καταλυτική”, όπως περιγράφεται, εμφάνιση του Γενικού Γραμματέα στο Crans-Montana, αλλά και οι χαμηλοί τόνοι τους οποίους επέλεξε κατά τη συνέντευξη Τύπου, αποτελούν βέβαια την άλλη όψη της άκαρπης πολυπραγμοσύνης του ειδικού συμβούλου του για το Κυπριακό Espen Barth Eide, η οποία και αποτυπώνεται στην διοργάνωση μίας ακόμη διεθνούς διάσκεψης με ανεπαρκή πολιτική προετοιμασία.

Και αν αυτή η ανεπαρκής προετοιμασία μετατρέπεται από τον Espen Barth Eide σε "όπλο”, ώστε να δημιουργήσει μιαν ατμόσφαιρα αρκούντως πιεστική για υποχωρήσεις, ο Antonio Guterres, πάλι, φροντίζει να βγει από το κάδρο, υπενθυμίζοντας με τον τρόπο του ότι η επιδιαιτησία και τα χρονοδιαγράμματα του Σχεδίου Ανάν έχουν καταγραφεί στη συνείδηση κάθε ενδιαφερόμενου ως κακό προηγούμενο που δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Το πώς και με ποιες πιθανότητες επιτυχίας θα συνεχισθεί η διάσκεψη θα εξαρτηθεί από τις γραπτές απαντήσεις των εμπλεκομένων στην πρόκληση του Antonio Guterres να περιγράψουν οι ίδιοι τις μετατοπίσεις από την παρούσα θέση τους στις οποίες προτίθενται να προβούν προκειμένου να υπάρξει συμβιβασμός στο ζήτημα της ασφάλειας.

Ακριβέστερα: όλα εξαρτώνται από την απάντηση της αντιπροσωπείας της Τουρκίας, η οποία και θα πρέπει να δώσει ένα σαφές μήνυμα αν προσβλέπει σε πραγματική διαπραγμάτευση ή απλώς σε διαχείριση του παιχνιδιού επίρριψης ευθυνών (blame game) ενόψει προδιαγεγραμμένου ναυαγίου.

Άλλωστε, η παρούσα προσπάθεια μοιάζει να κλείνει έναν υπερδεκαετή κύκλο "απενοχοποίησης” της Άγκυρας στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, μετά την εκπόνηση και την απόρριψη από τους Ελληνοκύπριους του Σχεδίου Ανάν.

Η επαναφορά στο επίκεντρο της διαπραγμάτευσης του ζητήματος των στρατευμάτων και των εγγυήσεων (σε συνδυασμό με τις αλλαγές συσχετισμών και κλίματος στην περιοχή) αναδεικνύει την πραγματική έλλειψη κινήτρου της Άγκυρας να αποποιηθεί κάτι που κατέλαβε στρατιωτικά και κατέχει, με μικρό κόστος, επί τέσσερις δεκαετίες.

Είναι βέβαια δύσκολο για τον Tayyip Erdogan να κλείσει πλήρως τον ιστορικό κύκλο, επαναφέροντας την τουρκική διπλωματία στην προ της ανάδειξής του θέση ότι το Κυπριακό "επιλύθηκε” με την εισβολή και διχοτόμηση του 1974.

Όμως την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων ούτε πλήρη και άμεση μπορεί να τη δεχτεί, ούτε χωρίς μεγάλα ανταλλάγματα στις λεγόμενες εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού. Το ζητούμενο από μέρους του δεν είναι η εκχώρηση του ελέγχου που ήδη ασκεί η Τουρκία στο βόρειο τμήμα του νησιού, αλλά η "εξομάλυνση”, νομιμοποίηση και ει δυνατόν διεύρυνσή του.

Είναι σε σχέση με αυτό το σημείο που στο Crans-Montana θα παιχτεί το στοίχημα της "πακετοποίησης”, δηλ. της διασταύρωσης των συγκλίσεων ανάμεσα στο πρώτο τραπέζι της πενταμερούς διαπραγμάτευσης για την ασφάλεια και το δεύτερο τραπέζι όπου οι δύο κοινότητες συζητούν το εδαφικό, το περιουσιακό, το συνταγματικό και το οικονομικό μέρος της λύσης.

Η Αθήνα έχει επίμονα δηλώσει ότι δεν υπεισέρχεται στη δεύτερη διαπραγμάτευση και συνομιλεί, ως εγγυήτρια δύναμη, αποκλειστικά για το ζήτημα της ασφάλειας. Διάχυτη, ωστόσο, είναι η αίσθηση ότι η τουρκική πλευρά θα επιχειρήσει ελιγμό που θα συνδυάζει κάποια "γενναιόδωρη” προσφορά στο ζήτημα των στρατευμάτων, με επιστροφή της Μόρφου (που υπήρξε το σημείο εμπλοκής στο εδαφικό), έναντι κατοχύρωσης της εκ περιτροπής προεδρίας, της "αριθμητικής ισότητας” και της "αποτελεσματικής αντιπροσώπευσης” (βλ. βέτο) των Τουρκοκυπρίων στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης του νέου κράτους, καθώς και εξασφάλισης των "τεσσάρων ελευθεριών” της Ε.Ε. για τους πολίτες της Τουρκίας στην Κύπρο (ζήτημα το οποίο περιλαμβανόταν στις συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ, αλλά υπό αριθμητική φόρμουλα 4 προς 1 σε σχέση με τους Έλληνες πολίτες).