Φέτος στα νησιά πάρτε μαζί σας και... κανένα μπουκάλι νερό παραπάνω

Του Ηλία Γ. Μπέλλου

Η ώρα της αλήθειας για το μείζον πρόβλημα των άνυδρων και όχι μόνον νησιών σήμανε και φέτος και μάλιστα την ώρα που ο σχετικός προϋπολογισμός του δημοσίου για την ύδρευσή τους έχει πρακτικά υποδιπλασιαστεί σε μια χρονιά που αναμένονται αφίξεις - ρεκόρ ξένων τουριστών.

Διατυπώνονται έτσι εντονότατες εύλογες ανησυχίες για τη δυνατότητα επάρκειας του νούμερο ένα φυσικού αγαθού, ενώ κυβέρνηση και τοπική αυτοδιοίκηση σπεύδουν να διαχειριστούν την υπόθεση πριν εξελιχθεί σε κρίση για τοπικές κοινωνίες, παραθεριστές αλλά και τη διεθνή εικόνα της χώρας.

Το ζήτημα είναι μεν χρόνιο πλην όμως οι αδυναμίες υλοποίησης νέων επενδύσεων σε υποδομές, όπως μονάδες αφαλάτωσης, είτε για λόγους χρηματοδότησης είτε για λόγους γραφειοκρατίας αλλά και η απαξίωση παλιότερων εγκαταστάσεων, συνθέτουν ένα ζοφερό σκηνικό.

Και αυτό παρά το δεδηλωμένο ενδιαφέρον ξένων επενδυτών όπως ισραηλινών και ρωσικών επιχειρήσεων για μονάδες αφαλάτωσης και ύδρευσης αλλά και την δημιουργία τα τελευταία προ της κρίσης έτη εγχώριας τεχνογνωσίας όπως και την από τα τέλη του 2011 ίδρυση και λειτουργία της ΕΥΔΑΠ Νήσων Α.Ε.

Το πρόβλημα όμως προσλαμβάνει φέτος κατεπείγοντα χαρακτήρα καθώς στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων ο εθνικός προϋπολογισμός προβλέπει μειωμένο κονδύλι στο υπουργείο Αιγαίου για την ύδρευση των άνυδρων νησιών, της τάξης των 4,7 εκατομμυρίων ευρώ έναντι 8 εκατομμυρίων πέρυσι.

Στην Ελλάδα, η μεταφορά νερού έλαβε διευρυμένο χαρακτήρα από το 1980 και μετά. Στα πρώτα χρόνια χρησιμοποιήθηκαν υδροφόρα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού αλλά σταδιακά κατέστη σαφές ότι χρειαζόταν η προσφυγή σε μισθωμένα ιδιωτικά πλοία. Το συνολικό κόστος της λύσης αυτής (ναύλοι και τιμή νερού) διαμορφώνεται από σειρά παραμέτρων αλλά κύκλοι της αγοράς αναφέρουν πως, κατά προσέγγιση, κυμαίνεται από 5 έως 10 ευρώ το κυβικό. Ορισμένες πληροφορίες πάντως αναφερουν πως τον Απρίλιο του 2010 η τιμή πώλησης είχε ανέλθει στα 12,49 ευρώ το κυβικό μέτρο και ότι μόνο το νερό για την ύδρευση των Κυκλάδων κόστισε εκείνη την χρονιά 4 εκατομμύρια ευρώ.

Η επαπειλούμενη κρίση συζητήθηκε σε ευρεία σύσκεψη που έγινε στις αρχές της εβδομάδας στο υπουργείο Αιγαίου κατά την οποία και αποφασίστηκε να δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα σε 18 νησιά που έχουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα.

Χαρακτηριστικό, ίσως, του μεγέθους του προβλήματος το γεγονός ότι η υπό τον Υπουργό Ναυτιλίας & Αιγαίου, Κωστή Μουσουρούλη σύσκεψη που έγινε στην Ακτή Βασιλειάδη, διήρκεσε περισσότερες από 4 ώρες και συμμετείχαν σ’ αυτήν όλοι οι εμπλεκόμενοι: Ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής, Γιάννης Σπιλάνης, ο Ειδικός Γραμματέας Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, Κ. Τριάντης, η Γενική Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, Χρ. Καλογήρου, ο Αντιπεριφερειάρχης Ν. Αιγαίου, Γ. Μακρυωνίτης, εκπρόσωποι και υπηρεσιακοί παράγοντες των Υπουργείων Ανάπτυξης, Π.Ε.Κ.Α. και Εσωτερικών, της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΔΑΠ Νήσων, καθώς και οι δήμαρχοι και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Τα 18 νησιά που έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα εξυπηρετούνται μέχρι σήμερα με μεταφορά νερού από άλλες περιοχές, ή εξαρτώνται από μονάδες παραγωγής νερού με προβλήματα λειτουργίας ή διαχείρισης.

Η συζήτηση επικεντρώθηκε λοιπόν στην προσπάθεια να ολοκληρωθούν το συντομότερο ημιτελή έργα που αφορούν αφαλατώσεις και σχετικές υποδομές, επισκευές και συντήρηση του συνόλου του συστήματος υδροδότησης (μονάδες αφαλάτωσης - δίκτυα), ώστε τα έργα αυτά, «ανεξαρτήτως φορέα χρηματοδότησης ή υλοποίησης, να καταστούν λειτουργικά το ταχύτερο δυνατό και να εξασφαλιστεί η υδροδότηση με την οικονομικότερη, ορθολογικότερη και πλέον βιώσιμη λύση».

Όμως, όπως είναι προφανές, εκτιμάται ότι είναι μάλλον αργά για να επιτευχθούν όλα αυτά πριν τη φετινή τουριστική σαιζόν που πρακτικά ξεκίνησε ήδη. Έτσι, σύμφωνα με την ενημέρωση του υπουργείου μετά τη σύσκεψη «στόχος είναι όλα τα έργα να λειτουργούν πλήρως από το 2014, επιτρέποντας την απεξάρτηση από τις δαπανηρές διαδικασίες μεταφοράς νερού». Μεταφορές που πραγματοποιούνται από τον ιδιωτικό τομέα και συχνά έχουν, σύμφωνα με τους εμπλεκόμενους, μονοπωλιακό χαρακτήρα.

Το υπουργείο Αιγαίου δεσμεύτηκε ότι για να γίνουν αυτά «θα εξαντληθεί κάθε δυνατότητα χρηματοδότησης και επίσπευσης από πλευράς Γενικής Γραμματείας Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής». Λεφτά όμως ζητούνται και από το υπουργείο Εσωτερικών και συγκεκριμένα η «δυνατότητα επεξεργασίας ενός συστήματος ορθολογικότερης κατανομής πόρων στους Δήμους, ειδικά σε σχέση με τις ανάγκες ύδρευσης» αλλά και από άλλα τρέχοντα κοινοτικά προγράμματα χρηματοδότησης κάτι που προϋποθέτει την κατά προτεραιότητα ενεργοποίηση των Δήμων και της Περιφέρειας επ’ αυτών.

«Πυροσβεστικό ρόλο» στην όλη κρίση, τουλάχιστον στο μέτωπο του μεσοπρόθεσμου προγραμματισμού που απαιτείται, εκλήθη να διαδραματίσει η ΕΥΔΑΠ. Το Υπουργείο Ναυτιλίας & Αιγαίου έχει ήδη υπογράψει πλαίσιο συνεργασίας για την παροχή τεχνικών - συμβουλευτικών υπηρεσιών από την ΕΥΔΑΠ προς το δημόσιο, για την ολοκληρωμένη διαχείριση νερού και λυμάτων των νησιών.

Η ΕΥΔΑΠ θα λειτουργήσει έτσι ως τεχνικός σύμβουλος της Γ. Γ. Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής, ώστε να εντοπίσει και να κοστολογήσει τις παρεμβάσεις πρώτης προτεραιότητας στα συγκεκριμένα νησιά. Ήδη στη σύσκεψη πάντως οι δήμαρχοι παρουσίασαν τις ανάγκες των νησιών τους σε νερό, τις εγκαταστάσεις που διαθέτουν και περιέγραψαν την όποια πρόοδο των έργων.

Όμως πέραν του συντονισμού αυτού σημαντικά είναι σε περιπτώσεις και τα προβλήματα αδειοδοτήσεων που συχνά χρονίζουν. Ο υπουργός Κωστής Μουσουρούλης εισηγείται επ’ αυτού άμεση προώθηση νομοθετικών ρυθμίσεων προκειμένου οι υποδομές υδροδότησης να είναι νόμιμες, αλλά και να γίνονται γρήγορα από εδώ και πέρα οι αδειοδοτήσεις αντίστοιχων έργων.

Επειδή όμως έχει ήδη μπει ο ελληνικός Ιούνιος, καλού κακού, πριν ταξιδέψετε θυμηθείτε να πάρετε μαζί σας και κανένα μπουκάλι νερό παραπάνω...