Σκληρές διαπραγματεύσεις Κίνας - Ρωσίας για τον Power of Siberia 2

Του Sergey Vakulenko

Οι ανακοινώσεις για την πρόοδο των συζητήσεων για τον αγωγό Power of Siberia 2 κατά τη διάρκεια της επίσκεψης ρωσικής αντιπροσωπείας τον Σεπτέμβριο στην Κίνα ήταν απόλυτα προβλέψιμες. Υπάρχουν σημαντικά οφέλη και για τις δύο πλευρές, καθώς ο αγωγός θα αντλήσει ρωσικό φυσικό αέριο προς την Κίνα. Η Κίνα απαιτεί περισσότερο αέριο και πολλούς προμηθευτές σε περίπτωση γεωπολιτικής κρίσης. Η Ρωσία έχει τεράστιες ποσότητες αερίου και επιζητά να αντικαταστήσει την αγορά της Ευρώπης που έχασε μετά την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία.

Για τη Μόσχα, η Κίνα είναι ο μόνος αγοραστής ικανός να απορροφήσει την τεράστια ποσότητα αερίου που διαθέτει. Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, τα αποθέματα αερίου της χερσονήσου Γιαμάλ ήταν υπερβολικά μεγάλα για να τα απορροφήσουν οι ευρωπαϊκοί πελάτες. Για το λόγο αυτό, η Gazprom αναζητά από καιρό τρόπους εξαγωγής αερίου από το Γιαμάλ στην Κίνα. Τα χαμηλά κόστη παραγωγής σημαίνουν ότι θα μπορούσε να είναι μια κερδοφόρα συναλλαγή.

Η κατασκευή ενός αγωγού από το Γιαμάλ προς την Κίνα θα ήταν μια σημαντική και δαπανηρή προσπάθεια, αλλά όχι μοναδική. Η απόσταση είναι παρόμοια με υφιστάμενες διαδρομές. Ακόμη και αν το κόστος άντλησης είναι περίπου 100 δολάρια ανά χίλια κυβικά μέτρα, το ρωσικό αέριο θα ήταν ακόμα φθηνότερο για τους κινεζικούς αγοραστές από τις εναλλακτικές λύσεις.

Η Κίνα καταναλώνει πάνω από 400 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου ετησίως. Το 60% παράγεται εγχώρια, ενώ το υπόλοιπο 40% εισάγεται. Το μισό εισαγόμενο αέριο προέρχεται μέσω αγωγών, κυρίως από τη Ρωσία και το Τουρκμενιστάν, και το υπόλοιπο είναι υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Η ζήτηση της Κίνας για αέριο θα τροφοδοτηθεί από την ανάπτυξη στους τομείς ηλεκτρικής ενέργειας, κοινοχρήστων και μεταφορών.

Ερευνητές προβλέπουν ότι η ετήσια ζήτηση της Κίνας για αέριο θα αυξηθεί σε 600-670 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα μέχρι το 2040. Η εγχώρια παραγωγή θα κορυφωθεί στα 310 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα γύρω στο 2035-2040. Αυτό σημαίνει ότι οι εισαγωγές αερίου της Κίνας θα αυξηθούν από τα τρέχοντα 180 σε 290-390 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Παρά τη ζήτηση της Κίνας και τα τεράστια αποθέματα της Ρωσίας, υπάρχει ένα σημαντικό εμπόδιο: η ανεπίσημη πολιτική του Πεκίνου ότι κανένας μεμονωμένος εξαγωγέας κρίσιμων πόρων δεν θα πρέπει να έχει υπερβολικά μεγάλο μερίδιο στην κινεζική αγορά. Ωστόσο, είναι εύκολο να υπερβάλει κανείς την ευαισθησία του Πεκίνου σε αυτό το θέμα. Εάν οι εξαγωγές ρωσικού αγωγού φτάσουν τους όγκους που υπόσχονται, το ρωσικό μερίδιο στο αυξανόμενο χαρτοφυλάκιο εισαγωγών της Κίνας θα είναι 27–36%. Αυτά είναι σημαντικά νούμερα, αλλά όχι υπερβολικά.

Ωστόσο, δεν αφορά μόνο τα οικονομικά στοιχεία. Υπάρχουν και πολιτικές και συναλλακτικές εκτιμήσεις. Για τη Ρωσία, το τίμημα ισορροπίας στα κινεζικά σύνορα είναι περίπου 125 δολάρια ανά χίλια κυβικά μέτρα. Για την Κίνα, η εναλλακτική λύση στο ρωσικό αέριο αγωγών είναι το LNG, που κοστίζει κατά μέσο όρο 370 δολάρια, αφήνοντας ένα ευρύ περιθώριο διαπραγμάτευσης.

Οι Ρώσοι διαπραγματευτές γνωρίζουν ότι συμφώνησαν σε πολύ λιγότερο κερδοφόρους όρους με τον αγωγό Power of Siberia 1. Αυτή τη φορά, η Μόσχα θέλει να διορθώσει τα προηγούμενα λάθη και να διαπραγματευτεί όρους συγκρίσιμους με εκείνους των κεντρικοασιατικών κρατών. Ωστόσο, οι Κινέζοι διαπραγματευτές γνωρίζουν πολύ καλά τις προηγούμενες τιμές και το κόστος παραγωγής της Ρωσίας, γεγονός που κάνει την τρέχουσα συμφωνία το βασικό σημείο αναφοράς στις συζητήσεις.

Επιπλέον, υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τη διάρκεια και την ευελιξία ποσότητας της πιθανής συμφωνίας. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος του αρχικού κόστους για την κατασκευή του αγωγού θα πέσει στη Μόσχα, η Ρωσία έχει συμφέρον να απαιτήσει μακροπρόθεσμη σύμβαση με ελάχιστη ευελιξία. Για την Κίνα, είναι προφανές ότι μόλις ολοκληρωθεί ο αγωγός, θα μπορεί να βασίζεται σε ρωσικές προμήθειες για πολλά χρόνια. Αλλά η Κίνα γνωρίζει τις ενεργειακές της απαιτήσεις μόνο για τα επόμενα 15-20 χρόνια.

Τέτοιες ανησυχίες δεν είναι ασυνήθιστες σε μακροπρόθεσμες συμβάσεις. Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση, η Ρωσία δεν έχει καμία εναλλακτική λύση. Επομένως, για την Κίνα δεν υπάρχει κίνδυνος να χάσει τη Ρωσία από ανταγωνιστικό πελάτη.

Ως αποτέλεσμα, οι διαπραγματεύσεις είναι αργές και δύσκολες. Η Κίνα επιδιώκει μέγιστη σαφήνεια για τις μελλοντικές της ανάγκες, δοκιμάζοντας παράλληλα πόσο μπορεί να πιέσει τη Ρωσία ως προς την τιμή και άλλες συνθήκες. Για το Πεκίνο, δεν υπάρχει κόστος στο να καθυστερεί.

Από την άλλη πλευρά, η αυξανόμενη διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας μπορεί να αλλάζει τους υπολογισμούς. Ενώ στο παρελθόν η Κίνα απέφευγε να ενοχλήσει τις ΗΠΑ με πράξεις που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως στήριξη της ρωσικής επιθετικότητας, αυτό πλέον δεν ισχύει. Μερικές φορές μια δημόσια χειρονομία μπορεί να είναι ένα χρήσιμο πολιτικό εργαλείο.

Οι μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές πλάκες σημαίνουν ότι η ρωσική πλευρά πιθανότατα θα συνεχίσει να διακηρύσσει ότι έχει φτάσει σε ακόμη ένα σημαντικό ορόσημο στο δρόμο για μια συμφωνία. Αλλά, όπως μας λέει ο φιλόσοφος Ζήνων, δεν έχει σημασία πόσο κοντά στο τέρμα βρίσκεσαι – ένας άπειρος αριθμός βημάτων απομένει ακόμη.