Πόσο έτοιμη είναι η Ευρώπη να στείλει στρατό στην Ουκρανία

του Leo Litra

Στις 21 Απριλίου, ένας ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ δήλωσε στην εφημερίδα New York Post ότι η συμφωνία ειρήνης του Ντόναλντ Τραμπ για την Ουκρανία μπορεί να περιλαμβάνει την ανάπτυξη ευρωπαϊκών δυνάμεων στη χώρα. "Το δύσκολο κομμάτι", είπε ο αξιωματούχος, "είναι να καθοριστεί πώς θα μοιάζει μια δύναμη ασφαλείας".

Αυτά τα σχόλια ήρθαν ενώ μια ουκρανική αντιπροσωπεία κατευθυνόταν στο Λονδίνο για συνομιλίες με τη Βρετανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ στις 23 Απριλίου (οι οποίες υποβιβάστηκαν τελευταία στιγμή όταν ο γραμματέας κράτους των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, απέσυρε τη συμμετοχή του). Σε μια συνέντευξη τύπου μετά από συνάντηση στο Παρίσι την προηγούμενη εβδομάδα, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε επίσης θέσει ερωτήματα σχετικά με τους πρακτικούς όρους μιας τέτοιας δύναμης: ποια θα ήταν η δομή της, για παράδειγμα; Ποιοι θα συμμετείχαν; Πότε και πού θα αναπτυσσόταν το στρατιωτικό απόσπασμα;

Αυτές οι επιχειρησιακές προκλήσεις σχετίζονται τόσο με την ικανότητα της Ευρώπης να αναπτύξει δυνάμεις χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, όσο και με την αποτροπή της Ρωσίας. Η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της πρέπει να ξεπεράσουν αυτές τις δυσκολίες τόσο για να αποτρέψουν έναν μελλοντικό πόλεμο όσο και για να τερματίσουν τον τρέχοντα. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμένει η πιο αξιόπιστη, οικονομικά αποδοτική και μακροπρόθεσμη λύση ασφαλείας για την Ουκρανία. Αλλά αυτό φαίνεται ακόμα μακρινό. Εν τω μεταξύ, μια ευρωπαϊκή δύναμη — σε συνδυασμό με τον ουκρανικό στρατό και τις δικές της δυνάμεις ασφαλείας — θα βοηθούσε να διασφαλιστεί ότι η Ρωσία θα σεβόταν οποιαδήποτε συμφωνία εκεχειρίας. Πράγματι, οι Ουκρανοί είναι απίθανο να αποδεχτούν μια συμφωνία χωρίς τέτοια εγγύηση· και ακόμα κι αν το έκαναν, η επακόλουθη "ειρήνη" θα περιοριζόταν σε ρητορική.

Οι πρακτικές λεπτομέρειες της ειρήνης

Έχοντας λυθεί το πολιτικό "γιατί", η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της πρέπει τώρα να απαντήσουν στο "τι", "ποιοι" και "πού". Οι απαντήσεις σε αυτά τα τρία ερωτήματα θα δημιουργούσαν τις βάσεις για συζητήσεις σχετικά με το πότε θα μπορούσε να αναπτυχθεί η δύναμη και ποιοι θα ήταν οι κανόνες δράσης της.

1. Ποια δομή θα μπορούσε να έχει η αποστολή;

Είναι νωρίς ακόμα, αλλά είναι ήδη σαφές ότι η ανάπτυξη θα πρέπει να είναι αποστολή διασφάλισης εμπιστοσύνης ή αποτροπής, και όχι ειρηνευτική αποστολή. Σε αντίθεση με την Ουκρανία, η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και μπορεί να βάλει βέτο σε οποιαδήποτε απόφαση. Επιπλέον, η Ρωσία είναι ο επιτιθέμενος σε αυτόν τον πόλεμο. Η ανάπτυξη ειρηνευτών μέσω του ΟΗΕ θα αμφισβητούσε τη σκοπιμότητα και τη νομιμότητα ολόκληρης της αποστολής.

Αντίστοιχα, οι Ρώσοι ηγέτες έχουν εκφραστεί κατηγορηματικά κατά της ανάπτυξης μιας δύναμης ασφαλείας στην Ουκρανία, επιμένοντας ότι οποιαδήποτε ξένη ανάπτυξη δυνάμεων απαιτεί τη συγκατάθεσή τους. Ωστόσο, δεν έχουν δώσει καμία εξήγηση για το γιατί η Ρωσία δεν ζήτησε διεθνή έγκριση όταν εντάχθηκαν Βορειοκορεάτες στρατιώτες στον πόλεμο ή όταν μεταφέρθηκαν τακτικά πυρηνικά στη Λευκορωσία. Τον Μάρτιο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέρριψε τις απαιτήσεις της Ρωσίας, καθώς οποιαδήποτε δύναμη με τη συγκατάθεση της Ρωσίας δεν θα εξυπηρετούσε τον στόχο της διατήρησης της ειρήνης.

2. Ποιοι θα συμμετείχαν;

Για να είναι αξιόπιστη, η αποστολή θα πρέπει να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες και έναν σημαντικό αριθμό στρατευμάτων. Το απόσπασμα πιθανότατα θα αποτελείται από προσωπικό ευρωπαϊκών χωρών, μαζί με τον Καναδά και την Αυστραλία. Αυτές οι χώρες είναι ξεκάθαροι σύμμαχοι της Ουκρανίας και όχι ουδέτερες χώρες που ενδεχομένως να έχουν λιγότερο ενδιαφέρον για την άμυνα της. Τον Ιανουάριο, ο Ζελένσκι πρότεινε ότι η Ουκρανία θα χρειαζόταν 200.000 ξένους στρατιώτες  για να επιβληθεί μια συμφωνία ειρήνης. Οι τρέχουσες συζητήσεις αφορούν πολύ μικρότερους αριθμούς (συνήθως γύρω στους 10.000–30.000 αρχικά). Αλλά αυτό δεν υπονομεύει τη λογική της αποστολής: η αμερικανική αποστολή στο Βιετνάμ ξεκίνησε με 900 Αμερικανούς εκπαιδευτές· η Διεθνής Δύναμη Ασφαλείας στο Αφγανιστάν με 5.000 στρατιώτες.

Ωστόσο, η παρουσία μιας αμερικανικής "υποστήριξης" για να αποτρέψει ρωσικές επιθέσεις εναντίον της ευρωπαϊκής δύναμης φαίνεται να είναι προϋπόθεση για μερικούς ευρωπαϊκούς συμμάχους της Ουκρανίας να συμμετάσχουν. Οι ΗΠΑ διαθέτουν στρατιωτικές δυνατότητες, όπως στην αντιαεροπορική άμυνα και την υπηρεσία πληροφοριών, παρακολούθησης και αναγνώρισης (ISR), που παραμένουν υποανάπτυκτες στις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο αξιωματούχος που αναφέρθηκε στην New York Post υπέδειξε ότι θα μπορούσε να υπάρξει οικονομική υποστήριξη για την ευρωπαϊκή δύναμη, αλλά όχι αμερικανικά στρατεύματα. Αν η αμερικανική υποστήριξη περιοριστεί μόνο σε χρηματοδότηση, χωρίς προσωπικό ή υλικό, η συμμαχία θα πρέπει να εστιάσει τα αμερικανικά κεφάλαια σε τομείς όπως το ISR, που απαιτούν περισσότερο χρόνο για ανάπτυξη.

Αν η αμερικανική υποστήριξη απουσιάζει εντελώς, οι συμμετέχουσες χώρες θα πρέπει να προσαρμόσουν τις τρέχουσες δυνατότητές τους με αυτές της Ουκρανίας και να "τα βγάλουν πέρα" καθώς θα βλέπουν τα οφέλη της αυξημένης αμυντικής τους δαπάνης στα επόμενα χρόνια. Αλλά ακόμα και αν υπάρξει μια πιο ολοκληρωμένη υποστήριξη, οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές δυνάμεις θα πρέπει να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους. Είναι πολύ πιο σοφό και λιγότερο δαπανηρό να υποστηρίξουμε την Ουκρανία τώρα παρά να πολεμήσουμε έναν ακόμη πόλεμο στην Ευρώπη.

3. Πού θα πρέπει να αναπτυχθεί η αποστολή;

Αρχικά, οι Ευρωπαίοι συζητούσαν την αποστολή ως κυρίως χερσαία, αλλά η ιδέα έχει εξελιχθεί σε μια πολυδιάστατη επιχείρηση σε ξηρά, αέρα και θάλασσα. Μια τέτοια αποστολή θα επέτρεπε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την Ουκρανία, βασισμένη σε χερσαίες δυνάμεις με αεροπορικές περιπολίες και θαλάσσια αποτροπή. Μια πολυδιάστατη επιχείρηση θα βελτίωνε επίσης την διαλειτουργικότητα μεταξύ ουκρανικών και δυτικών δυνάμεων — έναν βασικό στόχο για οποιαδήποτε χώρα που φιλοδοξεί να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ.

Επιπλέον, η αποστολή θα πρέπει να συμβάλει στη γενικότερη στρατηγική αποτροπής της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας. Αν η δύναμη αναπτυχθεί κοντά στα πολωνικά και ρουμανικά σύνορα (π.χ. στο Τσερνιβτσί ή δυτικά του Λβιβ), αυτό δεν θα εξυπηρετούσε καλύτερα τις στρατηγικές ανάγκες της Ουκρανίας ή της υπόλοιπης Ευρώπης. Οι δυνάμεις θα πρέπει να τοποθετηθούν πιο κοντά στη γραμμή του μετώπου. Έτσι, όσο μικρή και αν είναι αρχικά, η δύναμη θα μπορούσε να βοηθήσει να αποτραπούν επιθέσεις στην περιοχή της Οδησσού, να αποθαρρύνει επιθετικότητα από τη λευκορωσική επικράτεια, να προστατεύσει το Κίεβο και το Ννίπρο και να διαφυλάξει την κρίσιμη υποδομή της Ουκρανίας — συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών της εγκαταστάσεων. Αυτό θα εμπόδιζε τη Ρωσία από το να επανέλθει στους στόχους της στην Ουκρανία και θα απέτρεπε οποιαδήποτε επιθετικότητα αλλού.

Το κοινό συμφέρον

Εν ολίγοις, τα σχέδια για μια ευρωπαϊκή συμμαχία διασφάλισης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες της Ουκρανίας και της υπόλοιπης Ευρώπης, καθώς και το βαθμό στον οποίο η αποστολή μπορεί να αποτρέψει έναν νέο πόλεμο. Δεν υπάρχει εγγύηση για αμερικανική υποστήριξη, αλλά χωρίς ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, μια διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία φαίνεται ανέφικτη. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να δράσουν γρήγορα για να εξελιχθούν από "πρόθυμοι" σε "ικανoί" να δράσουν ανεξάρτητα. Αν δεν το κάνουν, η αστάθεια στην Ουκρανία θα μπορούσε να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για ρωσική επιθετικότητα στην Ευρώπη.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου