Πόλεμος και ηθική: Γιατί οι συνθήκες αφοπλισμού είναι το επόμενο πεδίο μάχης με τη Ρωσία

Της Filipa Schmitz Guinote

Η φινλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε σχέδια για την επίσημη απόσυρση της χώρας από τη Συνθήκη κατά των ναρκών (Συνθήκη της Οττάβα). Τον Μάρτιο, ήρθε η απόσυρση της Λιθουανίας από τη Συνθήκη κατά των διασκορπισμένων πυρομαχικών (CCM) — μια κίνηση που εξετάζει και η Πολωνία. Πέραν της ανατολικής πτέρυγας του NATO, υπάρχουν και φωνές που καλούν το Ηνωμένο Βασίλειο και τις υπόλοιπες συμμαχικές χώρες να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα.

Καθώς η Ευρώπη επιδιώκει να ενισχύσει τις αμυντικές της δυνατότητες με λιγότερη — ή και καθόλου — αμερικανική στήριξη, οι ανθρωπιστικές υποχρεώσεις αφοπλισμού φαίνονται ως βάρος μπροστά σε μια πραγματιστική αξιολόγηση των αμυντικών ελλείψεων, των γεωγραφικών τρωτών σημείων και των ρωσικών στρατιωτικών πόρων. Αν η Ρωσία κερδίζει πλεονέκτημα επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες αποφεύγουν τις νάρκες και τα διασκορπισμένα πυρομαχικά, πρέπει η Ευρώπη να συνεχίσει να τα θεωρεί "απαγορευμένα";

Σήμερα, η ασφάλεια και η άμυνα είναι η απόλυτη προτεραιότητα της Ευρώπης — και δικαίως. Ωστόσο, καθώς επανεξοπλίζεται, η Ευρώπη επαναπροσδιορίζει και μια γεωπολιτική ταυτότητα εν μέσω πολέμου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αποφάσεις για τις ανθρωπιστικές συνθήκες αφοπλισμού αποκτούν ευρύτερη σημασία: δεν αφορούν μόνο όπλα, αλλά και το τι αντιπροσωπεύει η Ευρώπη στη διεθνή τάξη.

Όταν ευρωπαϊκές χώρες υποχωρούν από συνθήκες που οι ίδιες πρωτοστάτησαν, ίσως κερδίζουν τακτικά — αλλά χάνουν ένα κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής τους ταυτότητας. Αυτό μπορεί να φαίνεται ασήμαντο από στρατιωτική άποψη, αλλά στο ευρύτερο παιχνίδι της Ρωσίας για αποσταθεροποίηση του ευρωπαϊκού μοντέλου, τέτοιες αποχωρήσεις είναι ήττα για την Ευρώπη και νίκη για τη Μόσχα.

Λύσεις:

- Σταματήστε το φαινόμενο ντόμινο — Προστατέψτε την ταυτότητα της Ευρώπης
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κοινοβούλια πρέπει να ζυγίσουν αν το αναμενόμενο αμυντικό όφελος δικαιολογεί την υποβάθμιση της ανθρωπιστικής πολιτικής. Μερικές μπορεί να αποφασίσουν ότι η κατάργηση ορισμένων κανόνων "αξίζει τον κόπο". Όμως, όλες πρέπει να αναλογιστούν τι σημαίνει αυτό για τη μελλοντική γεωπολιτική ταυτότητα της Ηπείρου.

- Διαγωνισμός προς τα πάνω, όχι προς τα κάτω

Οι ευρωπαϊκές χώρες (ειδικά οι υπογράφουσες του CCM και της Συνθήκης της Οττάβα) πρέπει να επενδύσουν σε τεχνολογίες που κάνουν τις νάρκες και τα διασκορπισμένα πυρομαχικά απαρχαιωμένα. 

- Εξασφαλίστε προστασία αμάχων

Οι χώρες της ΕΕ (ακόμα και αυτές που αποχωρούν από τις συνθήκες) πρέπει να ενισχύσουν τις πολιτικές και εκπαίδευση για την προστασία αμάχων. Η λεπτομέρεια είναι κρίσιμη, ειδικά τώρα που οι κανόνες αμφισβητούνται.

Οι πρόσφατες αποχωρήσεις (μέρος ευρύτερης τάσης στην ανατολική πτέρυγα του NATO) προκάλεσαν αντιδράσεις από ανθρωπιστικούς οργανισμούς και την Νορβηγία. Υπάρχουν φόβοι ότι αυτή η οπισθοδρόμηση θα υπονομεύσει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Το 2023, οι ΗΠΑ έστειλαν διασκορπισμένα πυρομαχικά στην Ουκρανία (και οι δύο εκτός CCM), θέτοντας σε δοκιμασία τη θέση των ευρωπαίων συμμάχων. Σήμερα, η αντίληψη της απειλής έχει αλλάξει δραματικά — και το "στίγμα" γύρω από αυτά τα όπλα φαίνεται να σβήνει.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.