Η εύθραυστη εκεχειρία στη Γάζα και πώς μπορεί να διαφυλαχθεί

Των Hugh Lovatt, Muhammad Shehada 

Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, την ανταλλαγή Ισραηλινών και Παλαιστινίων αιχμαλώτων και την αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας στην πολιορκημένη λωρίδα.

Η συμφωνία, με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου, του Κατάρ και των ΗΠΑ, πρόκειται να τεθεί σε ισχύ στις 19 Ιανουαρίου και θα χρειαστούν έξι εβδομάδες για να ολοκληρωθεί. Αλλά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να σταματήσει την εφαρμογή της συμφωνίας μετά την πρώτη από τις τρεις φάσεις και να επιταχύνει την προσάρτηση του εδάφους της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ για να κατευνάσει τον ακροδεξιό συνασπισμό του.

Η επιτυχής σταθεροποίηση της Γάζας θα εξαρτηθεί από την επιστροφή μιας αναζωογονημένης Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ). Αλλά αυτό περιπλέκεται από την εντεινόμενη εγχώρια αντιδημοφιλία της Παλαιστινιακής Αρχής, την αυξανόμενη οικονομική ευθραυστότητα και τον αυξανόμενο αυταρχισμό. Η Χαμάς πρέπει επίσης να υποστηρίξει τυχόν νέες ρυθμίσεις ασφάλειας και διακυβέρνησης για τη Γάζα μετά τη σύγκρουση. Ενώ η ισλαμιστική ομάδα έχει χτυπηθεί από μήνες μαχών, συνεχίζει να ασκεί βέτο για το μέλλον της Γάζας και δεν θα αφοπλιστεί όσο συνεχίζεται η κατοχή του Ισραήλ.

Δεδομένης της έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ όλων των πλευρών, η Γάζα πιθανότατα θα απαιτήσει μια διεθνή αποστολή παρακολούθησης για να επιβλέπει την εφαρμογή μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και να υποστηρίξει τις προσπάθειες αποσυμφόρησης. Σε ιδιωτικές συζητήσεις με το ECFR, τα αραβικά κράτη έχουν δηλώσει την προθυμία τους να το υποστηρίξουν, εφόσον η συμφωνία συνοδεύεται από βιώσιμο πολιτικό δρόμο για τον τερματισμό της κατοχής του Ισραήλ και την εκπλήρωση της παλαιστινιακής αυτοδιάθεσης.

Ενώ η επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης παραμένει μια μακροπρόθεσμη διπλωματική προσπάθεια, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να βρουν άμεσους τρόπους για να δείξουν την υποστήριξή τους σε ένα κυρίαρχο παλαιστινιακό κράτος, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης του κράτους της Παλαιστίνης σύμφωνα με τα σύνορα του 1967 και της απαγόρευσης του εμπορίου ισραηλινών εποικισμών.

Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι πρέπει να ενισχύσουν την υποστήριξή τους για την παλαιστινιακή συμφιλίωση (ξεκινώντας με το σχηματισμό μιας ανεξάρτητης διοικητικής επιτροπής για την επίβλεψη της αποκατάστασης και της διακυβέρνησης της Γάζας) και να ασκήσουν πίεση στην Παλαιστινιακή Αρχή για την αποκατάσταση του δημοκρατικού ιστού της Παλαιστίνης. Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα πρέπει να διερευνήσουν μέσω αραβικών συνομιλητών την προθυμία της Χαμάς να αποστρατεύσει τους μαχητές της στη Γάζα και να αναστείλει τις ένοπλες επιθέσεις κατά του Ισραήλ με αντάλλαγμα σημαντικές διεθνείς κινήσεις προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.

Ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας είναι ζωτικής σημασίας: οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να σχηματίσουν μια σαφή στρατηγική εταιρική σχέση με το Ριάντ για να αναπτύξουν τις αμερικανικές και ισραηλινές κυβερνήσεις. Στην καρδιά του θα πρέπει να βρίσκεται το σχέδιο "Arab Vision", το οποίο αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την κυβέρνηση Μπαιντεν, το οποίο προσφέρει στο Ισραήλ πλήρη περιφερειακή ολοκλήρωση εάν το Ισραήλ επιτρέψει σε μια μεταρρυθμισμένη Παλαιστινιακή Αρχή να επιστρέψει τη Γάζα και εφαρμόσει μια λύση δύο κρατών.

Η ομάδα του Ντόναλντ Τραμπ θα πρέπει να ενεργοποιήσει εκ νέου το σχέδιο μόλις αναλάβει το αξίωμα - και να χρησιμοποιήσει τη μόχλευση του για να πιέσει το Ισραήλ να κάνει τους απαραίτητους συμβιβασμούς. Δουλεύοντας μαζί, τα ευρωπαϊκά και τα αραβικά κράτη θα πρέπει να πείσουν τον Τραμπ ότι ο τερματισμός της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης με τρόπο που να επιτρέπει την πλήρη παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία παραμένει ο μόνος δρόμος για την εξομάλυνση της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ.

Αφού οι προηγούμενοι γύροι διαπραγματεύσεων απέτυχαν, η ισραηλινή κυβέρνηση και η Χαμάς δέχονται αυξανόμενες πιέσεις να τερματίσουν τις μάχες. Ο ανθρωπιστικός φόρος στη Γάζα και η απόφαση της Χεζμπολάχ να υπογράψει μια χωριστή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ τον Νοέμβριο έκανε τη Χαμάς πιο ευέλικτη στις μεταβατικές ρυθμίσεις.

Το πιο αποφασιστικό, ωστόσο, φαίνεται ότι ήταν η πίεση από την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ στον Νετανιάχου να αποδεχθεί τη συμφωνία. Πολλοί Ισραηλινοί κατηγορούν τον βετεράνο πρωθυπουργό ότι προηγουμένως υπονόμευσε σκόπιμα τις συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός για να αποφύγει μια πολιτική κρίση με τους ακροδεξιούς εταίρους του στο συνασπισμό.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου