Τέσσερα σενάρια για την Ουκρανία στη δεύτερη θητεία Τραμπ

Του Todor Tagarev

Έχουν περάσει πάνω από 1.000 ημέρες από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την έναρξη των πιο έντονων μαχών στην ευρωπαϊκή ήπειρο από το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υποσχέθηκε να τελειώσει όλο αυτό εντός "24 ωρών". Όμως η τροχιά της σύγκρουσης εξαρτάται από την περίπλοκη αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων. Ο τρόπος με τον οποίο η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ διαμορφώνει αυτούς τους παράγοντες θα παίξει σημαντικό ρόλο στην προσπάθειά της να σταματήσει τη σύγκρουση – και θα μπορούσε να βοηθήσει αλλά και να εμποδίσει τον ουκρανικό αγώνα.

Δυτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Η δυτική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια ήταν ζωτικής σημασίας για την Ουκρανία να αντισταθεί σχεδόν τρία χρόνια στη ρωσική επιθετικότητα. Ωστόσο, οι δυτικοί εταίροι της Ουκρανίας αντιμετώπισαν επίσης κριτική επειδή έκαναν "αρκετά για να μην χάσουν, αλλά όχι αρκετά για να κερδίσουν". Αναλυτές κοντά στην ομάδα του Τραμπ υποστηρίζουν ότι η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία θα συνεχιστεί εάν το Κίεβο είναι πρόθυμο να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, πιθανόν να μειώσει τη μόχλευση του Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο Τραμπ μπορεί επίσης να επιδιώξει στενότερη ανάμειξη στην αμυντική παραγωγή στην Ουκρανία, εάν είναι κερδοφόρα για αμερικανικές εταιρείες, ή πιο πιθανό, σε αμερικανικό έδαφος.

Δυτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Η δυτική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια ήταν ζωτικής σημασίας για την Ουκρανία να αντισταθεί σχεδόν τρία χρόνια στη ρωσική επιθετικότητα. Ωστόσο, οι δυτικοί εταίροι της Ουκρανίας αντιμετώπισαν επίσης κριτική επειδή έκαναν "αρκετά για να μην χάσουν, αλλά όχι αρκετά για να κερδίσουν". Αναλυτές κοντά στην ομάδα του Τραμπ υποστηρίζουν ότι η στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία θα συνεχιστεί εάν το Κίεβο είναι πρόθυμο να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, πιθανόν να μειώσει τη μόχλευση του Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο Τραμπ μπορεί επίσης να επιδιώξει στενότερη ανάμειξη στην αμυντική παραγωγή στην Ουκρανία, εάν είναι κερδοφόρα για αμερικανικές εταιρείες, ή πιο πιθανό, σε αμερικανικό έδαφος.

Η ρωσική οικονομία. Η ρωσική πολεμική οικονομία έχει αποδειχθεί σχετικά ανθεκτική. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο σημαντικό ποσό των αποθεματικών κεφαλαίων που συσσωρεύτηκαν κατά τα έτη κερδοφόρων εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου και καταστρατήγησης των κυρώσεων. Ωστόσο, ένας πρόσφατος γύρος κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της ρωσικής Gazprombank έχει βλάψει το ρούβλι και ενδέχεται να εμφανιστούν σύντομα νέες πληγές. Τα αποθεματικά κεφάλαια μειώνονται και ο νέος επίτροπος ενέργειας της ΕΕ σχεδιάζει να τερματίσει κάθε εξάρτηση από το ρωσικό αέριο πριν από το 2027. Η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να επιτρέψει την αύξηση των εξαγωγών για νέα έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου και γεωτρήσεις πετρελαίου, μειώνοντας πιθανώς τις παγκόσμιες τιμές, μειώνοντας περαιτέρω τα έσοδα για τη Ρωσία προϋπολογισμός. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε επίσης να επεκτείνει τις δευτερεύουσες κυρώσεις (αν και αυτό απέχει πολύ από το να επιβεβαιωθεί).

Η αποτελεσματικότητα των ανατρεπτικών ενεργειών της Ρωσίας κατά της Δύσης. Η ρωσική προπαγάνδα, οι εκστρατείες παραπληροφόρησης, ο υβριδικός πόλεμος και άλλα "ενεργά μέτρα" τύπου KGB σπέρνουν αμφιβολίες στις δυτικές πολιτικές, θέτουν μεγάλες κοινωνικές ομάδες σε επιμέρους χώρες μεταξύ τους και διαταράσσουν την ενότητα των δυτικών συμμαχιών. Ο Τραμπ δεν θα θέλει να φανεί αδύναμος ή αφελής μπροστά στον Πούτιν, αλλά οι τάξεις των Ρεπουμπλικάνων του διαφέρουν πολύ ως προς τον τρόπο απάντησης σε μια τέτοια επιθετικότητα. Εάν η πρώτη του θητεία είναι κάτι που μπορεί να κριθεί, η απάντηση των ΗΠΑ είναι απίθανο να είναι αποτελεσματική, ειδικά καθώς το ιστορικό του Τραμπ να μιλάει με ήπιο τρόπο για τον Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να υπονομεύσει τα όποια κέρδη από αυτή την άποψη.

Αυτοί οι παράγοντες (και άλλοι) θα μπορούσαν να συνδυαστούν με διάφορους τρόπους τους επόμενους μήνες και χρόνια. Αλλά είναι πιθανό να οδηγήσουν σε ένα από τα τέσσερα σενάρια, όπως εκτίθενται παρακάτω. Τα σενάρια δεν προορίζονται για προβλέψεις, αλλά ασκήσεις σκέψης για τη διευκόλυνση του σχεδιασμού και του συντονισμού μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων της Ουκρανίας. Σε όλα τα σενάρια, η Δύση δεν θα αναγνώριζε τα δικαιώματα της Ρωσίας στην Κριμαία και τα κατεχόμενα εδάφη στις τέσσερις ουκρανικές περιοχές (Λουχάνσκ, Ντόνετσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα), ανεξάρτητα από την ένταξή τους στο ρωσικό σύνταγμα.

Σενάριο πρώτο: "Πάγωμα" της σύγκρουσης με μικρές αλλαγές στην τρέχουσα γραμμή επαφής

Τόσο ο Ρώσος όσο και ο Ουκρανός ηγέτες κάνουν έκκληση για ειρήνη. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι θα εγκαταλείψουν τους στόχους τους, ιδιαίτερα δεδομένου ότι η "ειρήνη" είναι μια άκρως αμφισβητούμενη έννοια. Το Κρεμλίνο θεωρεί τη χερσόνησο της Κριμαίας και τέσσερις ουκρανικές περιοχές ως μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, δεν αποδέχεται τη δυνατότητα ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και επιδιώκει να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς ανδρείκελου στο Κίεβο. Η Ουκρανία στοχεύει να διατηρήσει την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της, να αποκαταστήσει την εδαφική της ακεραιότητα και να εξασφαλίσει μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη. Και οι δύο πλευρές φαίνεται να πιστεύουν ότι τα στρατιωτικά μέσα θα τους επιτρέψουν να τοποθετηθούν καλύτερα πριν από μια πιθανή συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και τις διαπραγματεύσεις για ένα "ειρηνευτικό σχέδιο".

Επομένως, αυτό το σενάριο φαίνεται απίθανο βραχυπρόθεσμα. Αλλά, για παράδειγμα, ο Τραμπ θα μπορούσε να επιχειρήσει να θέσει τον άμεσο τερματισμό των μαχών ως προϋπόθεση για την υποστήριξη της προσπάθειας της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ ή υπόσχεση σημαντικής επένδυσης στην ανάκαμψη της Ουκρανίας. Εάν αυτό συνδυαζόταν με μια σχετικά σταθερή ρωσική οικονομία, μια γενική μείωση της στρατιωτικής βοήθειας για την Ουκρανία, τουλάχιστον μερική επιτυχία στις ανατρεπτικές δραστηριότητες της Ρωσίας και σαφή σημάδια κόπωσης στην ουκρανική κοινωνία, μια παγωμένη σύγκρουση αυτού του είδους θα μπορούσε να είναι στο τραπέζι .

Το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας είναι βασικό σε αυτό το σενάριο. Είναι απίθανο το ΝΑΤΟ να καταλήξει σύντομα σε συναίνεση για την αποδοχή της Ουκρανίας στη συμμαχία ή, εναλλακτικά, ο Τραμπ να παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία παρόμοιες με εκείνες για την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Επομένως, το πάγωμα της σύγκρουσης είναι απίθανο να διαρκέσει για πολύ, και οι εχθροπραξίες θα μπορούσαν να επαναληφθούν με πλεονέκτημα τη Ρωσία, αφού έχει ανακτήσει τις στρατιωτικές της ικανότητες.

Σενάριο δεύτερο: Ένας συνεχής "πόλεμος φθοράς" με μάχες μεταβλητής έντασης

Οι μάχες θα συνεχιστούν εάν ο Τραμπ δεν καταφέρει να πείσει τον Πούτιν και τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αποδεχτούν τους όρους της εκεχειρίας. Αλλά αυτό το σενάριο θα απαιτούσε επίσης από τη ρωσική οικονομία να είναι αρκετά ισχυρή ώστε να συνεχίσει να υποστηρίζει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, η δυτική στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία να παραμένει ουσιαστική και μόνο μερική επιτυχία των ανατρεπτικών δραστηριοτήτων της Ρωσίας κατά της Δύσης. Ουσιαστικά, αυτό είναι business as usual.

Σενάριο τρίτο: Ουκρανική "νίκη" σε ένα με τρία χρόνια

Αυτό το σενάριο απαιτεί αποτελεσματική επιβολή κυρώσεων και αποδυναμωμένη ρωσική οικονομία. Θα απαιτήσει επίσης από τους δυτικούς εταίρους της Ουκρανίας να αυξήσουν τη στρατιωτική τους βοήθεια, καθώς και την ελαχιστοποίηση της ρωσικής επιρροής στις δυτικές χώρες και συμμαχίες, καθώς και πρόσθετη στρατιωτική κινητοποίηση στην Ουκρανία. Η υλοποίηση αυτού του σεναρίου απαιτεί συντονισμένες και συνεπείς ενέργειες από τη Δύση.

Σενάριο τέταρτο: Ρωσική "νίκη"

Ένα τέταρτο "χειρότερο σενάριο" – το να επιτρέψει στον Πούτιν να επιτύχει τους στόχους του στην Ουκρανία – δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς. Αυτό θα συνεπαγόταν την τέλεια καταιγίδα μείωσης της δυτικής στρατιωτικής υποστήριξης, μερική άρση των κυρώσεων των ΗΠΑ και γενική βελτίωση της ρωσικής οικονομίας, καθώς και περαιτέρω ρωσική επιτυχία στις τακτικές της ανατροπής στις δυτικές χώρες.

Η υλοποίησή του θα επιφέρει σημαντικό πλήγμα όχι μόνο στην Ουκρανία και την ευρωπαϊκή ασφάλεια αλλά και στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας. Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ουκρανίας γνωρίζουν ότι ακόμη και η μερική επιτυχία της Ρωσίας στον πόλεμο θα υπονομεύσει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Εάν ο Πούτιν επιτύχει τους στόχους του στην Ουκρανία, έστω και εν μέρει, η Ρωσία θα εντείνει τις ανατρεπτικές της ενέργειες σε όλο τον δυτικό κόσμο και δεν μπορεί να αποκλειστεί η στρατιωτική επίθεση εναντίον μιας ευρωπαϊκής χώρας μέλους του ΝΑΤΟ.

Τι πρέπει να προσέξει η Ευρώπη

Οι Ευρωπαίοι πρέπει πρώτα να καθορίσουν τους δικούς τους στόχους όταν υποστηρίζουν την Ουκρανία στη δεύτερη εποχή Τραμπ. Στη συνέχεια, πρέπει να προετοιμαστούν για το πώς ο Αμερικανός σύμμαχός τους θα αναπτύξει τη δική του προσέγγιση στην Ουκρανία, πώς οι πολιτικές των ΗΠΑ θα επηρεάσουν την πορεία του πολέμου και τα σενάρια στα οποία θα μπορούσαν να οδηγήσουν.

Ο στόχος του 47ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ξεκάθαρος – ο τερματισμός του πολέμου, αλλά δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί συγκεκριμένες πολιτικές. Οι Ευρωπαίοι πρέπει επειγόντως να διατυπώσουν μια κοινή προσέγγιση και να επιδιώξουν ενεργά την ευθυγράμμιση των απόψεων για το ΝΑΤΟ, την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ασφάλεια μεταξύ των δύο πλευρών του Βόρειου Ατλαντικού. Αυτό περιλαμβάνει αυξημένες αμυντικές δαπάνες, πολύ στενότερο συντονισμό της ανάπτυξης των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης της αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης, και την προθυμία να αντισταθμιστεί οποιαδήποτε μείωση ή καθυστέρηση στη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Πρέπει να υποβληθούν προτάσεις για στενότερη και πιο διαφανή αλληλεπίδραση μεταξύ των αμυντικών βιομηχανιών της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ο στόχος των αμυντικών δαπανών του 2% του ΑΕΠ είναι αναχρονιστικός. Ο νέος κοινός στόχος θα πρέπει να είναι 2,5 τοις εκατό, ενδεχομένως ακόμη και 3 τοις εκατό του ΑΕΠ. Και, απαιτείται μεγαλύτερη διαφάνεια της βοήθειας που παρέχεται στην Ουκρανία, πιθανώς μέσω μιας οικονομικής μέτρησης, όπως το ποσοστό του ΑΕΠ, με αυξημένες ευρωπαϊκές προσπάθειες για τον συντονισμό αυτής της βοήθειας.

Από τώρα έως τις 20 Ιανουαρίου, οι Ευρωπαίοι και οι Ουκρανοί εταίροι τους δεν μπορούν να είναι αρκετά έτοιμοι. Όμως, με το να είναι προορατικοί, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να διαμορφώσουν μια πιο φιλόδοξη αμυντική πολιτική και να δημιουργήσουν ένα κοινό έδαφος για την αντιμετώπιση της εμπλοκής των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια, άμυνα και υποστήριξη στην Ουκρανία.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου