Ένα νέο κεφάλαιο για τον εμφύλιο στη Συρία

Του Julien Barnes-Dacey

Η ταχύτητα της αιφνιδιαστικής στρατιωτικής εκστρατείας που ξεκίνησαν οι Σύροι αντάρτες το περασμένο Σαββατοκύριακο ήταν αστραπιαία. 

Με τις δυνάμεις του καθεστώτος να υποχωρούν, οι αντάρτες έχουν γυρίσει τις γραμμές μάχης της χώρας σε αυτές που είδαν τελευταία φορά το 2015. Κατέλαβαν ολόκληρη τη δεύτερη πόλη της χώρας, το Χαλέπι για πρώτη φορά και αναζωπύρωσαν τον εμφύλιο πόλεμο.

Πολλοί στη Συρία καλωσόρισαν τη δραματική εξέλιξη με την ελπίδα ότι επιτέλους έφτασε η στιγμή του απολογισμού του καθεστώτος. Αλλά θα ήταν πρόωρο να διαγραφεί το καθεστώς. Ο Σύρος δικτάτορας Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος έχει αρνηθεί εδώ και καιρό οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις, δεν θα δεχτεί την απώλεια του Χαλεπίου και οι αντάρτες δεν θα είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν αυτό το τρόπαιο. Ενώ ο Άσαντ έχει ελάχιστες βραχυπρόθεσμες προοπτικές να ανακαταλάβει το Χαλέπι, επανακινητοποιείται και είναι πιθανό να εξαπολύσει νέα καταστροφή στους αντάρτες με την υποστήριξη των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών και των δυνάμεων που υποστηρίζονται από το Ιράν. Αυτή είναι μια προαισθανόμενη προοπτική για όσους θυμούνται τη φρικτή πρώτη μάχη για το Χαλέπι, η οποία έληξε με την υποχώρηση των ανταρτών το 2016. Μια μακρά και βάναυση μάχη πιθανότατα βρίσκεται μπροστά, επιδεινώνοντας την ανθρωπιστική κρίση της Συρίας και την περιφερειακή αστάθεια.

Πολλοί στη Συρία και διεθνώς ανησυχούν επίσης για τη Hayat Tahrir al-Sham (HTS), την πρώην θυγατρική της Αλ Κάιντα, η οποία πρωτοστάτησε στην εκστρατεία των ανταρτών. Ενώ το HTS έχει εγκαταλείψει τις διεθνικές του τζιχαντιστικές φιλοδοξίες –εν μέρει για να προσπαθήσει να κερδίσει την υποστήριξη της Δύσης– παραμένει μια σκληροπυρηνική συντηρητική ομάδα. Έχει κάνει προσπάθειες να καθησυχάσει τις μειονότητες του Χαλεπίου, αλλά υπάρχουν πολλοί που αμφιβάλλουν για αυτή τη δέσμευση. Αυτό περιλαμβάνει τους Κούρδους, που φοβούνται τη φιλοδοξία της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει τον σύμμαχό της, το HTS, για να διαλύσει την κουρδική θέση, μια μάχη που θα μπορούσε επίσης να δώσει χώρο στο Ισλαμικό Κράτος στη Συρία για ανασυγκρότηση.

Υπάρχουν περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις σε αυτό το στάδιο. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα εξελιχθούν οι γραμμές μάχης τις επόμενες ημέρες. Οι Ευρωπαίοι επικεντρώνονται δικαίως στην ανάγκη να ανταποκριθούν στην πολιτική φιλοδοξία του συριακού λαού χωρίς την οποία δεν θα υπάρξει πραγματική σταθερότητα, αλλά θα πρέπει να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους σε δύο άμεσους στόχους:

Προστασία αμάχων και αποτροπή επιστροφής στην πλήρη βία του εμφυλίου πολέμου, που θα προκαλέσει επίσης νέες προσφυγικές ροές. Η Ρωσία, τα αραβικά κράτη, ακόμη και το Ιράν, επιδίδονται σε έντονη διπλωματία για να προσπαθήσουν να διαπραγματευτούν μια συριοτουρκική συνεννόηση για τον περιορισμό των μαχών. Ενώ η ορμή των ανταρτών έχει εν μέρει τραβήξει τους μοχλούς ελέγχου από εξωτερικά χέρια, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να υποστηρίξουν αυτές τις προσπάθειες για να αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση.

Διασφάλιση ότι το HTS διατηρεί μια μέτρια θέση. Ενώ η ομάδα παραμένει υπό κυρώσεις, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν καρότα και μαστλιγια, μεταξύ άλλων μέσω βοήθειας και κυρώσεων, για να εξασφαλίσουν μια θέση που προστατεύει τα δικαιώματα των Σύριων και εμποδίζει τον βορρά να γίνει νέο έδαφος αναπαραγωγής απειλών για την ασφάλεια. Οι Ευρωπαίοι έχουν επίσης έντονο ενδιαφέρον να πιέσουν το HTS να μην στοχεύει τους Κούρδους, τον κύριο εταίρο της Δύσης στην καταπολέμηση του ISIS.

Η κατάρρευση των δυνάμεων ασφαλείας του Άσαντ οδηγήθηκε από τις δομικές αδυναμίες του καθεστώτος, που επιδεινώθηκε από την απροθυμία του να κάνει συμβιβασμούς και να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού. Η Τουρκία φέρεται να υποστήριξε την προέλαση των ανταρτών για να πιέσει τον Άσαντ να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για το καθεστώς του βορρά της χώρας για να επιτρέψει στους Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία να επιστρέψουν – συνομιλίες που η Δαμασκός απέρριψε χωρίς πλήρη τουρκική υποχώρηση.

Η Συρία είναι ένα κεντρικό πεδίο μάχης στον ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο, με τη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ εναντίον του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των έντονων χτυπημάτων στη Συρία. Οι ιρανικές αποτυχίες, σε συνδυασμό με την εστίαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, σήμαιναν ότι οι βασικοί σύμμαχοι του Άσαντ δεν ήταν σε θέση να παράσχουν άμεση υποστήριξη για να αποκρούσουν την προέλαση των ανταρτών.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου